Kuzey Asya’da doğal olarak yetişir. Kuzey Amerika’da yetişen Cornus stolonifera’nın yakın akrabasıdır. Boyu 3-5 m’dir. Dik büyüyen orta derecede gelişen bir çalıdır. Yaprakları yumurtamsı elips biçiminde 4-6 cm, sivri, üst yüzü berrak yeşil alt yüzü mavimsi yeşildir. Dallarla yapılan ve üzeri örtülen plantasyonlarda önce kan kırmızısı renkte sürgünler verir. Daha sonra kırmızı yeşil bir renk alır. Mayıstan hazirana kadar geçen sürede 5 cm genişliğinde krembeyaz renkli çiçek kurulları oluşturur. Meyveler mavimsi beyaz renktedir. Nemli ve gölgeli yerlerde bile kullanılabilir. Rüzgâr perdesinde kullanılır. Cornus alba ‘Sibirica’ Boyu 3- 5m’dir. Orta derecede hızlı büyüyen geniş tepe çatısına sahip etkileyici bir çalıdır. Parlak kan kırmızısı gövde kabuğu ve mayıs ayında açan beyaz çiçekleri ile dikkat çeker. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Kuru ve nemli yerlerde sorunsuzca yetişebilir.
Çin’de doğal olarak yetişir. Yazın yeşil çok güçlü büyüyen ve boylanan bir sarılıcıdır. Gövdeleri saat hareketinin aksi yönünde sarılır. Boyu 8-10 m, genişliği 4-8 m’dir. Genellikle 11(7-15) yaprakçıktan oluşan tek tüysü bileşik yapraklar sürgüne çok sıralı sarmal dizilir. Yaprakçıklar uzun yumurta ya da yumurtamsı mızrak şeklinde, başlangıçta tüylü daha sonra tüysüzdür. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekler mor-mavi renkli, 15-30 cm uzunluğunda kurullar halindedir. Çiçek kurullarının bütün çiçekleri aynı zamanda açılır. Çiçeklenme yapraklanmadan önce olur. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Uzun yeşil bakla şeklindeki meyveleri çok sayıda tohum ihtiva eder ve zehirlidir. Etsi, güçlü, geniş kök sistemi oldukça sığdır. Ancak kumlu topraklarda yetiştirildiğinde kökler derine gider. Korunaklı, güneşli ve az gölgeli yerlerde iyi yetişir. En iyi gelişimi taze, besin maddesi bakımından zengin, açık, drenajı iyi topraklar üzerinde yapar. Wisteria; asidik ve nötr topraklar üzerinde gelişir. Suyla dolgun hale gelmiş sıkışmış topraklarda gelişimi durur. Genel olarak donlara toleranslıdır. Fakat geç donlara özellikle çiçeklenme dönemindeki donlara karşı çok hassastır. Sıcak yerleri tercih eder fakat çok fazla ısınan kent iklimindeki yetişme ortamlarında da gelişimini sürdürülebilir. Yaz aylarında çok fazla su ihtiyacı vardır. Alkali topraklar üzerinde yapraklarında demir eksikliğinden dolayı sararma görülür. Çok güçlü bir şekilde sarılan sürgünleri borulara kolaylıkla sarılabilir. Kış aylarında fareler köklerinden beslenir. Genç bitkiler zarar görebileceğinden dolayı sürekli kontrol edilmelidir. Bu bitkiler çok az çiçek açar ve bu durum uzun yıllar devam eder. Bol çiçek veren anaçlardan elde edilen çeliklerin kullanılması özellikle tavsiye edilir. Güneşli ve kısmi gölgeli alanları tercih eder. Taze, nemli, gevşek ve iyi drenajlı topraklarda yetişir. Pergolalarda ve parklarda dekoratif amaçlı kullanılır. Küçük ağaç formlu görüntüsü de oldukça dikkat çekicidir.
Boyu ve genişliği 1.5-2 m’dir. Yavaş büyüyen çalıdır. Yukarıya yönelmiş alt sürgünleri aşağıya sarkar. Vazo ile yuvarlak form arasında değişen bir form gösterir. Yaprakları kışın yeşil ve karşılıklıdır. Yumurta şeklinde olup uçları sivridir. 1.5-4.5 cm uzunluğundadır. Yaprağın ortasından uç kısma doğru dişlidir. Yapraklar sürdüğünde kırmızı kahverengi daha sonra parlak yeşil renktedir. Soğuk bölgelerde bitki yaklaşık olarak yaprakların yüzde 50’sini döker. Kalan yapraklar kahverengi bronz ile erguvani kırmızı arasında değişen bir renk alır. Çiçekleri çok boldur. Beyaz ile açık pembe rengindedir. Güzel kokar. Çan şeklindeki çiçek demetleri dalların uç kısmında yer alır. Her yıl yeni sürgünler oluşturur. Çiçeklenme temmuz ile eylül ayları arasındadır. Meyve küçük kahverengi yumurta biçiminde fakat çok dikkat çekmez. Kökleri çok sık ve yatay olarak uzanır. Güneşli ve az gölgeli yerleri tercih eder. Korunaklı yerlerde derin iyi drenajlı az miktarda alkali veya asidik balçıklı ve killi topraklarda iyi yetişir. Kısa süren kuraklıklara dayanıklıdır. Kış aylarında meydana gelen don zararlarını çabuk atlatır. Güzel bir çit bitkisidir. Fakat soliter olarak ya da saksıda iyi gelişir, çok gösterişlidir.
Amerika’nın güney kesimlerinde doğal olarak yetişir.Boyu 25-30 m’dir. Konik formlu bir ağaçtır. Geç sürgün verir. Gövde kabukları gri renkli, yaşlanınca çatlaklıdır. Tomurcukları büyük ve reçinelidir. İğne yaprakları 4-6 cm uzunluğunda, 2.5 mm genişliğinde alt ve üst yüzü gümüşi, yukarı doğru kıvrık, sıralı ve kokuludur; beyaz stoma çizgisi yoktur. Erkek çiçekleri menekşe, dişi çiçekleri mor renklidir. Kozalakları 8-14cm uzunluğunda, silindirik, pulları önce yeşil, sonra kahverengiye dönüşür; dış pulları görünmez. Güneşli, yarı gölge yerlerde ve normal taze topraklarda yetişir; dona, kuraklığa, hava kirliliğine karşı dayanıklıdır.Toprak isteği azdır, yarı gölgeye dayanır ve hızlı büyür.Park ve bahçelerde dekoratif görünümü ile soliter yada grup halinde kullanılır.
Kuzey Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 4-6 m’dir. Dar ve piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renklidir. Genç sürgünleri kahverengidir. Tomurcukları reçineli, fakat tüysüzdür.İğne yaprakları 2-3 cm uzunluğunda tarak formunda dizilmiş, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü çift beyaz stoma çizgilidir. Silindirik ve dik durumlu kozalakları15-20 cm uzunluğunda, 4-5 cm çapında, dış pulları geriye kıvrıktır. Nemli ve serin deniz ikliminde, derin balçık toprakları üzerinde iyi yetişir. Gölge ağacı olup, ilkbahar donlarına biraz duyarlıdır, kireçli topraklardan kaçınır. Park ve bahçelerde geniş çim alanların üzerinde çok dekoratiftir, grup halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Kafkaslarda ve Kuzeydoğu Anadolu’nun dağlık kesimlerinde genelde 800-1700 m.ler arasında doğal olarak yetişir. Boyu 40-50m, tepe tacı genişliği 8m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu renkli, gençliğinde düz sonraları çatlaklıdır. Sürgünleri zeytin yeşili, düz, ince ve hafif tüylüdür. Tomurcukları küçük, uçları küt, konik ve reçinesizdir. İğne yaprakları 3-6 cm uzunluğunda tarak formunda dizilmiş, bazılarının uçları küt bazılarının kertikli, kokulu, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü beyaz iki stoma bantlıdır. Kozalakları 12-18 (20) cm uzunluğunda, silindiriktir; dış pulları dışarıdan görülür. Deniz ikliminde; taze serin ve derin balçık toprakları üzerinde iyi gelişir; rüzgara dayanıklıdır, Avrupa’da (-25°C’ye) dona dayanır, yarı gölge ağacıdır, hızlı gelişir. İyi bir orman ve park ağacıdır; ve gruplar halinde kullanılabilir.
Brezilya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Ilıman iklimlerde her dem yeşil veya yarı her dem yeşildir. Çiçeklenmesi haziran-temmuz aylarında; çan biçimli çiçekleri (çiçek kurulları) sarkık, çanak yaprakları kırmızı, taç yaprakları sarı, arterleri kırmızıdır; çiçekleri 5-7 cm büyüklüğündedir. Kışı şiddetli olan yerlerde korunmalıdır. Çiçeklenmeden sonra dallarını da budamak gerekir. Kış bahçesinde duvar diplerinde soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Kumlu, killi ve ağır killi topraklar için uygundur. Yarı gölge veya gölgede büyüyebilir. Nemli toprakları tercih eder.
Avusturalya ve Tazmanya’da doğal olarak yetişir. Boyu15-30 m, tepe çapı genişliği 6 m’dir. Yuvarlak ve gevşek formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgün, açık gri renklidir. Dalları incedir. Yaprakları her dem yeşil, bileşik tüysü, 25-30 çift yaprakçıktan oluşur; ince hafif dokulu ve güzel görünümlüdür. Çiçekleri sarı renkli, güzel kokulu, çiçek kurulları 7-12 cm uzunluğundadır. Ocak – mart aylarında çiçeklenir, çiçekli dalları kesilerek vazolarda kullanılır. Bol ışıklı, sıcak ve korunaklı, yeterli derecede hava ve toprak nemine sahip olan yerlerde iyi gelişir; donlara ve rüzgâra duyarlıdır; balçıklı kum topraklarını sever, kirece dayanıklıdır. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz gibi ılıman ve sıcak, deniz ikliminin hakim olduğu kıyı bölgelerinde, kuzeye kapalı korunaklı yerlerde, park ve bahçelerde, büyük gruplar halinde ya da çim alanları üzerinde soliter olarak kullanılır.
Kuzey Amerika’nın orta kesimlerinde doğal olarak yetişir. Boyu 2-6 m, genişliği 1-2 m’dir. Boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Toprağın hemen üzerinde dallanmaya başlar. Yanlara doğru dallanır. Çok yavaş büyür. Yaprakları her dem yeşildir. Yapraklar deri gibi kalın yumurta biçiminde, 8 cm uzunluğunda, 4 cm genişliğinde, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü beyaz gümüşi renktedir. Beyaz çiçeklerinin taç yapraklarının uç kısmı kırmızı lekelere sahiptir. Mum gibidir, geriye doğru kıvrılmıştır. Çiçekler 4 cm genişliğindedir. Koyu kırmızı, yoğun çiçek kurulları oluşturur. İğne şeklindeki stamenleri çok uzundur. Çiçeğin dış kısımlarına taşar. Erken yaz aylarından kış aylarına kadar çiçekli kalır. Meyveleri şeftali şeklindedir. Eriğe benzer. Yeşil ile kırmızı arasında değişen bir renge sahiptir. Guava veya ananas tadındadır. Güneşli yerlerde iyi gelişir. Donlara karşı oldukça hassastır. Gelişim dönemleri arasında görülen kuraklıklara karşıda oldukça toleranslıdır. Donlara karşı en dayanıklı subtropikal bitkilerden biridir. Humuslu, gevşek ve iyi drenajlı topraklarda çok iyi gelişir. Tuzlara karşı toleranslıdır. Düzenli olarak makaslanması gerekir ya da bitkinin tabanında seyreltme yapılır. Ayrıca kafesler üzerine sardırıldığında da oldukça dekoratiftir.
Doğu Çin, Tayvan ve Japonya’nın dağlık kesimlerinde doğal olarak yetişir. Doğal yetişme ortamında 15 m, Orta Avrupa’da 8-10 (15) m boylanan, dalları yukarıya doğru yönelmiş, kompakt, yuvarlak formlu boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Orta derecede hızlı bir büyüme gösterir. Dalların kabukları tüysüz ve pürüzsüzdür. Yaşlı ağaçların kabukları ise derin çatlaklı, dikdörtgen plakalar halindedir. Yazın yeşil yaprakları 10 cm uzunluğunda, 4-8 cm genişliğinde, 3 loblu, uç kısımları sivri kenarları çok az tırtıklı veya tamdır. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil alt yüzü mavi yeşildir, taze iken tüylüdür. Yaprak sapı 7 cm uzunluğundadır. Sonbaharda kan kırmızısı ile kırmızı turuncu arasında değişen çok gösterişli bir renklenme olur. Çiçekler sarı renklidir; geniş, tüylü çiçek kurulları halinde bulunur. Mayıs ayında çiçeklenir. Kanatlı meyveleri paraleldir; genellikle üst üste biner. Korunaklı, az gölgeli ya da kısmen gölgeli olan yerlerde iyi yetişir. Donlara karsı oldukça dayanıklıdır. Genel olarak güneş ve rüzgârdan olumsuz etkilenir. Bu nedenle korunaklı yerlere getirilmelidir. Yaprakları çok dikkat çekicidir; bu özelliği nedenilyle Bonzai yetiştiricileri tarafından tercih edilen bir türdür.
Orta Asya, İran ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir. Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 5-7 m olan, geniş ve sık dallı, kompakt görünümlü, oval formlu orta boylu bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları 5-7 lobludur. Taze yaprakları parlak yeşil renkli, oldukça sık gri damarlıdır. Sonbahar renklenmesi sarıdır. 8-14 cm uzunluğunda sarı yeşil çiçekleri canlı yeşil renklenme takip eder. Verimli ve nemli topraklarda iyi yetişir.Acer cappadocicum ‘Aureum’Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6-10 m’dir. Sık dallı, geniş, yuvarlak, tepe çatılı ve orta büyüklükte bir kültivardır. Yıllık boy gelişimi 40 cm yanlara doğru gelişimi ise 35 cm’dir. Dallar pürüzsüz ve parlak yeşil renklidir. İkinci yılda kırmızı portakal rengi, gri beyaz uzunlamasına şeritler haline dönüşür. Yapraklar yazın yeşil, karşılıklı, 5 ile 7 lobludur. Loplar uzun ve sivri uçlu, üçgen şeklinde, genellikle kuyruk şeklinde uzamıştır ve 8-10 cm genişliğindedir. Yaprak ayası dar başlangıçta sarı yeşil ile sarı arasında daha sonra açık yeşile dönüşür. Sonbahar aylarında çok belirgin bir şekilde altın sarısı bir renk alır. Donlara karşı çok toleranslıdır. Büyümesi daha azdır. Çiçek meyve yetişme ortamı ve toprak istekleri Acer cappadocicum ‘Rubrum’a benzer.Acer cappadocicum ‘Rubrum’Boyu 15 m olan, geniş yuvarlak tepe tacına sahip orta boylu bir ağaçtır. Parlak kırmızı renkli sürgünleri, ikinci yılda yeşil bir renk alır. Yapraklar yazın yeşil, karşılıklı, 5 ile 7 loblu, 8-14 cm uzunluğundadır. Taze yapraklar kan kırmızısı ile siyah kırmızı arasında değişen bir renktedir ancak daha sonra yeşile dönmektedir. Sonbahar aylarında fevkalade güzel altın sarısı renk alır. Açık sarı renkli çiçek kurulları mayıs ve haziran aylarında oluşur. Kanatlı meyveleri yanlara doğru açılmıştır ve 3-5 cm uzunluğundadır. Güneşli, kısmen gölgeli yerlerde yetişir. Genel olarak her tür toprağa kolaylıkla uyum sağlar. Hem kireçli hem de asidik topraklarda gelişir fakat alkali ve iyi drenajlı, taban suyu seviyesi çok az değişen yerlerde çok daha iyi bir gelişim gösterir. Donlara karşı toleranslıdır. Kent içinde kullanılması çok uygun değildir. Eğer kullanılacaksa sıcak, güneşli ve yarı gölgeli yerlere getirilmelidir.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu grimsi bej renkli ve düzensiz çatlaklıdır. Sürgünleri açık yeşildir. Bileşik tüysü yaprakları 3-5 yaprakçıktan oluşur; 5-10 cm uzunluğundadır ve üst yüzü parlak yeşildir. Sonbaharda sarı renklenme gösterir. Çiçekleri beyazımsı yeşil ve etkisizdir. Mart ve nisan aylarında çiçeklenir. Kanatlı meyveleri 3-4 cm büyüklüğündedir. Gençlikte hızlı büyür. Güneşli ve yarı gölgeli, kuru nemli, taze balçık topraklar üzerinde iyi yetişir. Sıcaklık isteği değişkendir. Su baskınlarına ve rüzgâra karşı dayanıksızdır. Kent içinde yol ağacı olarak, park ve bahçelerde kitle ve grup halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Kışın yaprak döker. Yayılan dalları ile geniş, açık bir tepe yapar. Çabuk gelişir. Bileşik yapraklar 3-5 yaprakçıktan oluşur. Yüzeysel kök sistemi vardır. Sık sık sulanmaları icap eder. Sıcağa soğuğa ve kuraklığa dayanıklıdır. Zayıf dalları rüzgârla kırılabilir.
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 10 m, tepe tacı genişliği 8 m’dir. Yatay dallanmış, şemsiye şeklinde, pituresk görünümlü bir forma sahiptir. Kabuk açık kahverengi ve pürüzsüzdür. Dalları ve sürgünleri ince, aşağıya doğru sarkar. Kış tomurcukları morumsu sarıdır. Yapraklar 10 cm genişliğinde ve 5-7 lobludur. Lobların kenarları testere dişli, ucu sivri ve yaprak tabanı yürek şeklindedir. Sonbaharda kırmızı bir renklenme gösterir. Çiçek kurulu 10-20 erguvani renkli çiçekten oluşur ve yarı sarkıktır. Kanatlı meyveleri 1-2 cm uzunluğundadır. Eylül ve aralık ayları arasında olgunlaşır. Güneşli, yarı gölgeli, rüzgâra kapalı, geç donların görülmediği, hava neminin yüksek olduğu yerlerde; nemli, çok az asidik kumlu humuslu topraklarda iyi gelişir. Dikimi hafif yükseltilmiş düzlüğe yapılmalı, güneş alan yerlerde kök bölgesi malçlanmalıdır. Küçük bahçelerde, soliter ya da kap içinde kullanılır. Kültivarlari:‘Atropurpureum’ çeşidinin yaprakları 5-7 loblu, erguvani koyu kırmızı, sonbaharda daha parlak olan kırmızı bir renklenme gösterir. ‘Dissectum’ çeşidinin yaprakları çok ince parçalara ayrılmıştır, yazın sarımsı yeşil renkli, sonbaharda çok güzel sarı bir renk alır. ‘Dissectum Atropurpureum’ çeşidinin yaprakları erguvani kestane renkli, sonbaharda kan kırmızısı bir renk alır. Genellikle kısa boyludur.
Amerika Birleşik Devletleri Oregon’daki (Pasific Coast Nurseries) fidanlıklarında 1963 yılında geliştirilmiş bir kültivardır. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-10 m olan, seyrek dallı, konik ya da geniş yuvarlak formlu, tepe sürgünü çok dikkat çekici, kısa boylu bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, 5-7 lobludur. 18 cm uzunluğunda, taze iken canlı kan kırmızısı renginde, daha sonra deri gibi parlak, erguvani siyah ile kırmızı arasında değişen bir renge sahiptir. Sonbahar renklenmesi kırmızıdır. Çiçek kurulları dik durumlu, saplıdır. Yapraklanmadan önce çiçeklenir. Parlak ve koyu kırmızı stigma ve sepaller ile sarı renkli petal ve stamentler dikkat çekici bir kontrast oluşturur. Meyveleri, kök sistemleri, yetişme ortamı ve toprak istekleri bakımından ana türe benzemektedir. Turba ve bataklıklar dışında her tür toprakta yetişir. Kent içinde hava kirliliğine dayanıklıdır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde, taze kumlu, balçıklı, çok az asidik veya alkali, humus tabakası ile kaplı topraklarda çok iyi gelişir. Küçük bahçeler ve yol ağaçlandırması için çok uygundur.
Kışın yaprak döken bitkidir. Çınar yaprağını andıran, saçaklı, sık yaprakları vardır. Sonbaharda yaprakları renk gösterisi yapar. Genel olarak soğuğa ve olumsuz koşullara dayanıklı olmalarının yanı sıra kurak yerlerde sık sık sulanmaları gerekir. İyi drene olmuş zengin toprak istekleri vardır aksi halde tatminkâr bir gelişme göstermezler. Bu bitkinin az budanması gerekir. Sık ve yuvarlak bir tepe yapar.
Avrupa ve Batı Asya’nın dağlık kesimlerinde doğal olarak yetişir. Ülkemizde ise doğal yayılışı çok sınırlıdır. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Yuvarlak, formlu boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu incedir ve pullar halinde soyulur. Sürgünler zeytini yeşil, kış tomurcukları ise yeşil renktedir. Yapraklar karşılıklı, 8-18 cm genişliğinde ve 5 lobludur. Çınar yaprağını andırır. Üst yüzü koyu-yeşil, alt yüzü grimsi tüylüdür. Sonbaharda sarı ya da kahverengimsi sarı bir renk alır. Çiçekleri sarımsı-yeşil, 12 cm uzunluğunda, aşağıya doğru sarkan çiçek kurulları mayıs ve haziran aylarında oluşur. Arılar için önemli bir besin kaynağıdır. Kanatlı meyveleri kırmızımsı renktedir. Kanatları arasında dar bir açı vardır. Ilıman ve serin iklimlerde (dağlık bölgelerde), güneşli ve yarı gölgeli yerlerde, kuru-taze, derin balçıklı topraklar üzerinde iyi yetişir. Nem sever. İyi bir park ve yol ağacıdır. Grup kompozisyonlarında, soliter ve kitle ağacı olarak kullanılır. Çok dekoratif kültür çeşitleri de önemlidir.
Kuzey Amerika’nın doğusunda ve Kanada’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Kalın dallı ve yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renkli ve çatlaklıdır. Dal ve sürgünleri gri veya yeşilimsi kahverengidir. Yazın yeşil yaprakları 8-15 cm büyüklüğünde ve 3-5 lobludur. Yaprak sapı uzun, yapraklar ince, üst yüzü mat yeşil, alt yüzü berrak yeşil ve tüysüzdür. Sonbaharda altın sarısı veya portakal kırmızısı bir renk alır. Çiçekler yeşilimsi sarı renklidir. Çiçek kurulu 3-7 cm, şemsiye şeklinde, tüylü, ince uzun saplıdır. Çanak yapraklar çan biçimindedir. Nisan ayında yapraklanmadan önce çiçeklenir. Kanatlı meyveleri 4 cm, tüysüz, uca doğru geniş, birbirine paraleldir. Meyve sapı 2-4 cm boyundadır. Güneşli ve gölgeli yerlerde, geçirgen ve çok az asidik olan topraklarda gayet iyi gelişir. Dona dayanıklıdır. Budamaya iyi tolerans gösterir. Sonbahar renklenmesi dikkat çekici olduğundan geniş alanlarda soliter ya da grup olarak kullanıldığında çok etkileyicidir.
Balkan yarımadasında doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Yuvarlak formlu, kalın dallı ve kaba dokulu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızımsı kahverengi ve çatlaklıdır. Tomurcukları çok iri, kırmızı kahverengidir. Yaprakları karşılıklı, ışınsal olarak dizilmiş ve 25 cm uzunluğundadır, 5-7 yaprakçıktan oluşmuştur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşildir. Sonbaharda canlı berrak sarı ile kahverengi arasında bir renk alır. Çiçekleri beyaz, sarı ve kırmızı noktalar şeklinde lekelidir. Başak formlu çiçek kurulu 20-30 cm uzunluğundadır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveleri 3-4 cm çapında, üzeri etli, parçalı, kalın, dikenli ve kısa saplıdır. İçinde parlak koyu kahverengi kabuklu 1-2 tohum (kestane) bulunur. Ilıman iklim bölgelerinde, sıcak, güneşli ve yarı gölge yerlerde; normal, derin, taze ve yarı nemli balçıklı topraklarda iyi yetişir. Derine kök salar. İyi bir toprak tutucudur. Taşlık, kayalık yerlerde bile iyi gelişir. Çok iyi bir park ve yol ağacıdır. Koyu gölge oluşturur. Soliter olarak kullanıldığında simetrik formuyla çok etkileyicidir. Sıkılaşmış topraklarda iyi gelişim gösteremez. Erimiş tuzlardan da olumsuz etkilenir. Arılar için önemli bir besin kaynağıdır. Çok iyi bir kitle, park, gölgeleme ve alle ağacıdır. Kaba dokusu nedeniyle kapalı mekânlardan uzaklarda kullanılmalıdır.
Fransa’da geliştirilmiş olan bir kültivardır. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 12-15 m’dir. Ana türe çok benzeyen fakat onun kadar büyük olmayan bir kültivardır. Boylu kubbe şeklinde simetrik bir tepe çatısına sahiptir. 10-25 cm uzunluğundaki bileşik palmat yapraklar 5-7 yaprakçıklıdır. Koyu yeşil renkli yaprakların sonbahar renklenmesi ise parlak canlı kahverengi arasında değişir. Saf beyaz ve çoğunlukla katmerli steril çiçeklere sahiptir. Çiçeklenme dönemi ana türden daha uzundur. Çok ender olarak meyve oluşturur. Kök ve yetişme ortamı özellikleri, toprak istekleri bakımından ana türe benzer. Çok ender olarak meyve oluşturduğundan yol ağaçlandırması için çok uygundur.
Orta Amerika’nın kurak bölgeleri ve Akdeniz ülkelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği 2-3 m’dir. Büyüme şekli boyundan fazla yayılan ve yavaş gelişen bir bitkidir. Bol ışık ve sıcaklık sever. Su istekleri azdır. Bir kez meyve veren stolonlu çok yıllık bir bitkidir. Yapraklar tabanda rozet formunda ve etli, tabanlarında geniş bir kınla sarılı, 100-200 x 7-25 cm, hemen hemen tüysüz, kenarda dikenli, dişli ve uçta sağlam yapılı siyah, 2-3 cm’lik bir dikenle sonlanır. Çiçek durumu dar piramit şeklinde; sarımsı yeşil renkte, uçta küt, beyaz uzun yumuşak sık tüylüdür. Tüm yaşamı boyunca iri etli yapraklarında, sadece bir kez açacak çiçek için besin biriktirir. Sapıyla birlikte yaklaşık 4.5-6 (7.5) m uzunluğundaki çiçeğin ömrü tam olarak bilinememektedir. Bitki ömrü ise 25 yıldır. Bu nedenle Century Plant (Asırlık Bitki) adı ile tanınmıştır. Kış soğuklarından hoşlanmaz. Özellikle güney ve batı bölgelerimizin kıyı kesimlerinde, açık alanda ve çim alanları üzerinde, grup ya da soliter olarak kullanılır.
Asya’nın tropikal bölgelerinde ve İran’da doğal olarak yetişir. İnce ve hafif dokulu bir ağaçtır. Boyu 10-12 m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Yayvan ve dağınık formlu bir ağaçtır. Hızlı büyür. Gövde kabukları tanelidir. Çift katlı tüysü bileşik yaprakları 40-60 yaprakçıktan oluşur. Haziran ve temmuz aylarında açan çiçekleri açık pembe renkli ve güzel kokuludur. Baklaları 10-20 cm uzunluğunda ve tanelidir. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir. Güneşli yerleri, taze, serin ve derin toprakları sever, ağır topraklarda da yetişebilir. Donlara ve rüzgâra karşı duyarlıdır. Ön bahçelerde, bina yakınlarında, parklarda soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Rüzgârdan korunaklı yerlere getirilmelidir.
Avrupa ve Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 (25) m, tepe tacı genişliği 10-12 (14) m’dir. Oval formlu seyrek dallanma gösteren pituresk formlu bir ağaçtır. Gövde ve sürgünler yeşil kahverengi, taze sürgünler yapışkan, kabuk daha sonra koyu yeşil ve uzunlamasına çatlaklıdır. Yaprakları çok sıralı sarmal dizilmiş, ters oval biçimli, 4-10 cm uzunluğunda, 3-7 cm genişliğinde, yapışkan, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil ve kenarları hafif dişlidir. Sonbaharda ya da kışın görünen kozalakçıkları 1-2 cm büyüklüğündedir. Sıcak ve serin iklimlerde, güneşli ve yarı gölge yerlerde, minerallerce zengin, taze ıslak ve hafif asidik topraklarda, azotça zengin sularda ve turbalıklarda yetişir. Toprak ıslaklığına 1-2 ay dayanır. Köklerindeki yumrular yardımıyla, havanın azotunu tutarak kuru ve fakir topraklarda da yetişebilir. 20 m’ye kadar yayılan zengin kökleriyle toprak içindeki besinlere de ulaşabilir. Kent iklimine ve rüzgâra dayanıklıdır. Rüzgâr koruyucu olarak ya da maden ocaklarından çıkarılan mineral toprak yığınlarının ağaçlandırılmasında, akıcı yamaçların tutulmasında, erozyon kontrolünde kullanılır. İyi bir toprak ıslah ağacıdır. Gruplar halinde ya da soliter kullanılır.
Şili ve Güneybatı Arjantin’de And Dağları’nın batı yamaçlarında doğal olarak yetişir. Vatanında boyu 25-50 m, bahçelerde 8-10 m, tepe tacı genişliği 3-6 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Düzgün bir gövde oluşturur. Dallar gövdeye çevreli dizilmiştir. Yaprakları deri gibi sert, üçgen şeklinde, uçları sivri ve batıcıdır. Alt ve üst yüzü koyu yeşildir. Birbiri üzerine kiremit vari şekilde ve sarmal olarak dizilmiştir. Yapraklar 10-15 yıl gövde ve sürgün üzerinde kalır. Erkek çiçekler 8-12 cm uzunluğunda silindirik; dişi çiçekleri 14-20 cm yumurta şeklindedir ve ayrı ayrı ağaçlarda bulunur. Kozalakları kahverengidir. Kanatsız tohumları 3-4.5 cm’dir. Denizsel iklimin hakim olduğu bölgelerde, bol güneşli, yarı gölge yerlerde ve kuru-asidik topraklarda yetişir. Özellikle nemli-gevşek topraklarda iyi gelişir. Donlara (-15°C) dayanıklıdır. Sıcak-kurak iklimlerden kaçınır ve kireçli topraklardan hoşlanmaz. Çok dekoratif bir park ağacıdır. Ülkemizde, ılıman ve sıcak bölgelerde; kuzey rüzgârlarına karşı korunaklı yerlerde ve soliter olarak kullanılır.
Boyu ve genişliği 60-100 cm’dir. Dik ve sık olarak büyüyen gövdeleri, yoğun yapraklarıyla dikkat çeker. Bileşik tüysü yaprakları sürdüğünde kahverengi kırmızı veya bronz yeşildir. Zamanla yeşile döner. Sonbaharda sarı renk alır. Genellikle seyrek büyük olan çiçekleri varyetelere bağlı olarak beyaz, pembe, karmen kırmızısı renklerinde olabilir. Haziran ile ağustos ayları arasında çiçek açar. Kış aylarında bakır renginde kahverengi tohumları oluşur. Az gölgeli ya da yarı gölgeli yerlerde yetişir. Sıcaklığa karşı duyarlıdır. Serin, nemli yerleri sever. Yağışın bol olduğu yerlerde kış donlarına karşı dayanıklıdır. Rüzgâra karşı korunaklı olan yerlerde gayet iyi gelişir. Taze, nemli, kuraklık dönemlerinde çabuk kuruyan, besin maddesi bakımından zengin, humuslu, kumlu balçık ya da balçık topraklarda en iyi gelişimini gösterir.
Güney Avrupa’da doğal olarak yetişir. Yarı her dem yeşil çalıdır. Derin bir kök sistemine sahiptir. Boyu yaklaşık olarak genişliği kadardır. Boyu 2 m’dir. Yaprakları gümüşi gri, yuvarlak, 1.5- 5 cm uzunluğundadır. Kitle halinde yapılacak bitlendirmelerde kullanılır. Yaprakları almaçlı dizilmiş gümüşi ve etsi özelliktedir. Yumurta şeklinde ya da üçgenimsi yumurta şeklindedir. Çiçekleri erkek, dişi ya da biseksüel çiçekler halindedir. Erkek çiçekler sürgün ve dalların uç kısımlarında, yeşil çiçekler ise alt kısımlarında bulunur. Çiçeklenme haziran ayından eylül ayına kadar olur. Tohumları aralık ayında olgunlaşır. Tohumları siyahtır. Yangına karşı dayanıklıdır. Makaslanmış ya da doğal hali ile gelişen çitlerin oluşturulmasında kullanılır. Bitkilerin aralarındaki mesafe 1.2-1.8 m olmalıdır. Kuraklığa, tuzluğa ve alkali topraklara çok iyi uyum sağlamıştır. Tuzlanmış, killi, balçıklı toprakların bitkilendirilmesinde kullanılabilir. Sıcak ve soğuk varyasyonlarına dayanıklıdır. 150-500 mm yağış alan alanlarda gayet iyi gelişir. Dik yamaçlarda sığ ve fakir topraklar ile jipsli topraklarda iyi gelişim gösterir.
Ana tür Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 2 m’dir. Her dem yeşil çalıdır. Dalları kalın yeşil ve tüysüzdür. Yaprakları derimsi ve karşılıklıdır. Eliptik yumurta şekli ile yumurtamsı mızrak şeklinde değişen yaprak formuna sahiptir. Yaprakları üzerinde farklı büyüklük ve sıklıkta sarı lekeler vardır. Yaprak 8-20 cm uzunluğunda ucu sivridir. Çok belirgin olamayacak şekilde kaba testere dişlidir. Alt ve üst yüzü parlak yeşildir. Çiçekleri çok fazla dikkat çekmez. Bir cinsli iki evciklidir. Meyveleri 1-1.5 cm uzunluğundadır. Eliptik formlu kırmızı genellikle de kurullar şeklindedir. Serin iç mekânlar, merdiven boşlukları ve koridorlar için dekorasyon olarak çok uygundur. Uzun ömürlü olması nedeniyle dış mekânlarda aranılan bir türdür.
Her dem yeşildir. Sarı renkli sert ve sık yapraklı dik gövdelidir. 10 cm. Uzunluğunda bıçak gibi keskin yaprakları vardır. Gölgede yetişebilir. Uzayan ve kümeleşen kök sistemiyle yayılırlar. Yeterli nem olduğu sürece her tür toprakta yetişebilir. Kuraklıkta bitkinin yaprakları kurur.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 4.5-9 m arasında değişir. Gövde çapı 5 cm’ye kadar ulaşabilir. Grup oluşturur. Saksılarda veya yetişme ortamının kötü olduğu yerlerde büyüdüğünde interloplar şişer. İyi yetişme ortamında çok boylu olabilir. Bu nedenle dev bambular grubuna girmektedir. Doğu ülkelerinde besin kaynağı, giyim, inşaat, mobilya ve benzer pek çok çeşitli yerlerde kullanılan bir materyal özelliğine sahiptir. Yaşlı bambuların, erken ilkbaharda, dipten kesilmeleri gerekir. Ilıman iklimleri tercih eder.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir. 1864 yılında Rus botanikçi Maksimoviç tarafından keşfedildikten sonra berberislerin içinde en fazla kullanılanı olmuştur. Yanlara uzanan kaba köşeli kırmızımsı kahverengi gövdesi dikkat çekicidir. Çiçekler sarı renkli, genellikle bir taç yaprağın dış kısmında bir kırmızılık görülür. Mayıs ayında çiçeklenir, çiçeklerin çapı 1 cm kadardır. Meyveler genellikle mercan kırmızısı rengindedir ve kış aylarına kadar bitkinin üzerinde kalır. Yaprakları sonbahar aylarında portakal rengi ile ateş kırmızısı arasında renk değiştirir. En kanaatkâr ve en değerli çit bitkilerimizden biridir. Makaslamaya gerek duymaz. Diğer kültivarlar gibi asidik toprakları tercih eder, endüstri bölgeleri için çok uygun olan bir türdür.
Avrupa ve Asya’da, u¨lkemizde Kuzeydoğu ve Doğu Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 6 m olan, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu beyaz ve ince, enine bantlar halindedir. Dalları ve su¨rgu¨nleri incedir. Yaşlandıkça aşağı sarkar. Taze su¨rgu¨nleri yapışkandır, kuruduğunda siğil gibi göru¨nu¨r. Yaprakları 3-7 cm uzunluğunda, 2.5-4 cm genişliğinde, u¨çgenimsi, sivri uçlu ve kenarları çift dişlidir. Üst yu¨zu¨ canlı, berrak yeşil, alt yu¨zu¨ açık yeşildir. Sonbaharda koyu sarı renklenme gösterir. Yaprak saplı 2-3 cm uzunluğundadır ve hava esintisiyle titrer. Erkek çiçek kurulları (kedicikleri) 8-10 cm; dişi çiçekler 2-4 cm uzunluğunda, 1 cm çapında, önce dik, sonra sarkık, başta yeşil, olgunlaşınca kahverengidir. Tohumları kanatlıdır. Haziran ve ağustos ayları arasında olgunlaşır. Çimlenme yeteneğini 6 ay, en fazla 1 yıl içinde kaybeder. Serin ve ılıman iklimlerin ağacıdır. Bol gu¨neşli – yarı gölge yerlerde, kuru kumlu topraklar u¨zerinde ve ıslak topraklarda (turbalıklarda) yetişir. Genç yaşlarda yavaş, sonra hızlı bu¨yu¨r. Ku¨tu¨k su¨rgu¨nu¨ verir. Ağır topraklarda yetişebilir, kent iklimine dayanır. İyi bir park ve yol ağacıdır. Çim alanlar u¨zerinde soliter olarak kullanılır.
İngiltere’de aşıyla u¨retilmiş bir ku¨ltivarıdır. Formu aşılama yerine göre değişmektedir. Ayak kısmından aşılanırsa, fidanlıkta herekle desteklenen gövde 6-7 m boya ulaşır. Dallar gövdenin u¨stu¨nden yere kadar uzanarak gövdeyi adeta sarar. Tepe desteksiz kaldığı noktada yere doğru eğilir ve sarkar. Bitki baştan aşılanırsa, kıvrık uçlarla yay şeklinde çakışan dallarla toprağa doğru, neredeyse değecek şekilde du¨zensiz bir taç oluşturur. 4-6 m tepe tacı genişliği, 5-8 m boylanma yapar. Gövde kabuğu, ilk 2-3 yılda gri kahverengidir. İncecik şeritler halinde ayrılır, sonar alçıtaşı gibi beyazlaşır.
Güney Kaliforniya’dan alçak Florida’ya kadar geniş yetişme alanına sahip olan bölgelerde doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m’dir. Dikenli, odunsu bir sarılıcıdır. Sürgünleri hemen hemen çıplaktır. Çok hızlı büyür. Her dem yeşil yumurta şeklindeki yaprakların uç kısımları sivri uzunlamasına oval biçimindedir. 12 cm uzunluğunda tam kenarlıdır. Yaprak rengi, zümrüt yeşil ile koyu yeşil arasında değişir. Yapraklar yarı parlaktır. Yaprak kenarları beyaz krem rengindedir. Çiçekleri dikkat çekici değildir, pipo şeklinde kısa, dışarıya uzanmış kenarları, iç kısmı krem, dış kısmı zeytin yeşili veya gri yeşildir. 3 tane çok dikkat çekici mor ile kırmızı renkli brahteler tarafından sarılmıştır. Bütün yıl boyunca çiçek açar. Güneşli yerlerde iyi yetişir. Donlara karşı hassastır. Makaslanmaya tolerans gösterir. Çiçeklendikten sonra makaslanması gerekir. Drenajı iyi olan her türlü toprakta gelişir.
Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişen, 1 yıllık gramine türüdür. Boyu 30-60 cm’dir. Yaprakları 15 cm uzunluğunda, 6 mm genişliğindedir. Tohumları taşıyan başaklar 1.5 cm veya daha uzundur. Kağıdı andırır ve saman renklidir. Kuruduğu zaman çok ince iplik halindeki gövdeler üzerinde hareket eder. Başaklar çıngıraklı yılanın çıngırağını andırır. Tohumları, bitkiler nerede büyüyecekse oraya saçılmalı, daha sonra aralarında 30 cm mesafe olacak şekilde birbirlerinden ayrılmalıdır. Çok narin, güzel görünümü ile kuru çiçek aranjmanlarında buketlerin oluşturulmasında kullanılan dekoratif gramine türüdür. Genellikle yol kenarlarında ve tarlalarda doğal olarak yetişir.
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Doğal yetişme ortamında boyu 15 m’dir. Orta Avrupa’da ise 4-5 m’dir. Çok gövdeli çalı, bazen geniş oval biçimli seyrek dallı, tepe tacı yaşlandığında pitoresk bir göru¨nu¨m arz eden kısa boylu bir ağaçdır. Gövde kabuğu gri yeşil ile zeytini yeşil arasında değişen bir renktedir. Su¨rgu¨nleri tu¨ylu¨du¨r. Dallar biraz dik ve iç içe geçmiştir. Beyaz bir özu¨ vardır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, değişik biçim ve bu¨yu¨klu¨kte, geniş yumurta biçiminde, tam ya da 2-3 lopludur ve incir yaprağına benzer.7-20 cm uzunluğundaki yaprakların u¨st yu¨zu¨ zu¨mru¨t yeşili kaba tu¨ylu¨, alt yu¨zu¨ yumuşak tu¨ylu¨du¨r. Yaprak sapı 3-10 cm uzunluğundadır. İki evciklidir. Erkek çiçek kurulları yeşil renkli, aşağıya doğru sarkan başak şeklindedir. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveler top şeklinde 2 cm çapındadır. Turuncu kırmızı ile kırmızı arasında değişen renktedir. Çok hoş olmayan bir tadı vardır. Orta Avrupa’da ender olarak olgunlaşır. Yanlara doğru yayılan etsi kök sistemine sahiptir. Gu¨neşli, az gölgeli, sıcak, az korunaklı yerlerde ve Orta Avrupa’da u¨zu¨m bağlarının yetiştiği bölgelerde gayet iyi gelişmektedir. Orta derecede kuru ya da nemli, çok az miktarda asidik veya kalkerli ve iyi drenajlı topraklarda gayet iyi gelişir. Donlara karşı hassastır. Sıcak yerleri sever. Yaprak ve meyveleri, akraba olduğu incir ve dut meyvelerine benzer. Çok sert geçen kışlardan ve donlardan zarar görebilir fakat tekrar gelişimini su¨rdu¨ru¨r. Park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Hızlı gelişen bir çalıdır. Yaprakları karşılıklı yumurtamsı mızrak şeklinde 5-10 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, yaprak tabanı kama şeklinde, yaprak kenarı çok az dişli, yaprak üst yüzü koyu yeşil ve başlangıçta tüylü, alt yüzü beyaz ile açık yeşil arasında keçe gibi tüylüdür. Çiçekleri kokuludur. Son yıla ait sürgün üzerinde yer alır. 10-30 cm uzunluğunda dik duran ya da aşağıya doğru sarkan birçok çiçekten oluşan salkım şeklindeki çiçek kurullarında yer alır. Bahçe formlarında çiçeklerin rengi beyaz, mavi, pembe veya erguvani kırmızı olabilir. Taç yaprak borusu 1 cm uzunluğundadır. Temmuz ile eylül arasında çiçek açar. Meyve kapsül şeklindedir. 6-8 mm uzunluğundadır. Güneşli, sıcak mevkilerde ve yamaçlarda yetişen kelebek çalılarının çoğunluğu ılıman kuşaklarda yetişmelerine karşın, kışlara ve donlara dayanıklıdır. Buddleja davidii ‘Ile de France’ Fransa’da elde edilmiş bir kültüvardır. Boyu 2.5 m’dir. Geniş, yukarıya doğru büyüyen çalının sürgünleri, aşağıya doğru sarkar. Oldukça küçük yapraklara sahiptir. 30-35 cm uzunluğunda, 4 cm genişliğinde koyu mor renkli çiçek kurulları bitkinin alt dallarında oldukça az fakat üst dallarında çok yoğundur.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği yaklaşık olarak 2-3 m’dir. Sık dallanan geniş ve yukarıya doğru büyüyen orta boylu bir çalıdır. Genç sürgünleri dört köşelidir. Her dem yeşil karşılıklı yaprakların üst yüzü deri gibi parlak, alt yüzü açık yeşil renktedir. 2.2 cm uzunluğundadır. Nisan ve mayıs aylarında çok küçük sarı-yeşil çiçekler açar. Meyveleri yumurta biçiminde kapsüller halindedir. Tek bir siyah tohum barındırır. Yürek şeklinde kök sistemi oluşturur. Hem yüzeye yakın hem de derine giden kökleri vardır. Taze, drenajı iyi, besin maddesi bakımından zengin, çok az miktarda asidik ya da alkali olan topraklar üzerinde güneşli ve kısmi gölge yerlerde çok iyi yetişir. Kış soğuklarına dayanıklıdır. Bu bakımdan hem soliter olarak hem de grup bitkilendirmelerinde başarılı bir şekilde kullanılır. Bordürler çit bitkilendirmeleri ağaç altı bitkilendirmeleri için idealdir. Saksıda da iyi yetişir.
Güneybatı Avrupa ile Orta Avrupa’nın batı kesiminde, Kuzey Afrika’da, Batı Asya’da alçak kesimlerden dağlık kesimlere kadar doğal yayılış gösterir. Boyu 8 m, sık dallı, boylu çalı veya kısa boylu ağaçtır. Yaşlandığında dalları aşağıya doğru sarkar. Gövde kabuğu gri kahverengi, pürüzlüdür. Sürgünleri dört köşeli, yeşil renkte, yoğun tüylüdür. Sonraları sürgünler yuvarlaktır. Her dem yeşil yaprakları, yumurta biçiminde veya uzunlamasına elips formunda, 1-2 cm uzunluğunda, üst yüzü koyu yeşil, deri gibi parlak, alt yüzü daha açık, orta damar boyunca tüylüdür. Çiçekleri soluk yeşil, filamentleri sarı renktedir. Nisan ve mayıs aylarında çiçeklenir. Doğal yetişme ortamında çok farklı türler ve bahçe formları bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de Buxus sempervirens ‘Bullata’dır. Buxus sempervirens ‘Bullata’ Boyu ve genişliği 2-3 m’dir. Dik ve hızlı büyüyen bir çalıdır. Yaprakları koyu mavi yeşil geniş yumurta biçiminde 2.5 cm uzunluğunda yuvarlaktır. Kanaatkârdır. Hava kirliliğinden etkilenmez. Donlara çok dayanıklıdır. Seyrek ve serbest büyüyen çalılar için yarı gölge ve gölgeli alanlar çok uygundur. Şimşirler kış donları bittikten sonra budanabilir. Çit bitkisi olarak çok uygundur. Hava kirliliğine ve soğuğa dayanıklıdır.
Boyu 2-4 m, genişliği 2.5 m’dir. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, elips formunda, sivri uçlu, 5-12 cm uzunluğunda, mat yeşil, sonbahar renklenmesi açık sarı ile turuncu arasında değişmektedir. Callicarpa bodineri var. Giraldii fidanlarından ortaya çıkmış olan bir seleksiyondur. Korunaklı alanlarda bol sayıda çiçek oluşturan bir çalıdır. Çiçekleri 2 cm genişliğinde şemsiyeye benzeyen kurullar halindedir. Temmuz ve ağustos aylarında açan leylak renginde çiçeklere sahiptir. Eylül ve ekim ayları arasında koyu kırmızımsı mor meyveleri nedeniyle çok dikkat çeker. Hatta genç bitkiler bile çok sayıda meyve oluşturur. Ancak meyveleri zehirlidir. Açık alanlarda yetiştirilmesi halinde kış aylarında korunması gereklidir. Kışları çok sert geçmesi halinde zarar görür fakat bahar aylarında tekrar sürgün verir. Güneşli, bol güneşli yerlerde ve kuru-humuslu topraklarda yetişir. Kışın korunması ve bakılması gerekir. Soliter ya da grup içinde kullanılır.
Avusturalya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m, sık dallı bir çalıdır. Her dem yeşil, mızrak biçimli yapraklar 5-7 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğinde, tazeyken çok ince tüylü ve bakır rengindedir. Canlı renklere sahip, 15 cm uzunluğundaki çiçek kurulları, yoğun başaklar şeklinde ya da yuvarlak salkım şeklinde genellikle uzun ipe benzer stamenler tarafından oluşturulur. Bu nedenle de fırçayı andırdığından dolayı fırça çalısı olarak adlandırılır. Çiçeklenmenin ardından odunsu kapsüller oluşur. Bu kapsüller yıllarca bitkinin üzerinde kalır. Güneşli yerlerde iyi gelişir. Kuraklığa dayanıklılığı iyidir. Fakat en iyi gelişimini iyi drene olmuş topraklarda gösterir. Genellikle tuzlu alkali toprakları toleranslıdır. Fakat bazen yapraklarında sararma görülür. Piyasada en çok görülen fırça çalısı türüdür. Hızlı gelişir, budanması kolaydır. İnformal espalyeler şeklinde duvarların kısa sürede örtülmesinde kullanılabilir. Callistemon citrinus türü kısa boylu ağaçlar şeklinde de terbiye edilerek büyütülebilir. Makaslanmış çitler, informal perdeler veya rüzgâr perdeleri olarak kullanılabilir.
Her dem yeşil çalı ve ağaçtır. Göz alıcı çiçekleri vardır. Soğuk yerleri sevmez. Çok çabuk büyürler. 4-5 cm. Uzunluğundaki dar yapraklar önceleri bakır rengindeyken sonraları parlak yeşil olur. İyi drene olan nemli toprak isteği vardır. Kahverengi-kırmızı çiçekleri ilkbahar ve yazın açar tüm sene boyunca ağaçta kalabilir. Çok sık sulama ister ve rüzgâra dayanıklı değildir.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 60 m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan, genç yaşlarda su¨tun formlu, yaşlanınca piramidal bir form oluşturan boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu yaşlı ağaçlarda koyu kırmızı kahverengi, kalın, du¨zensiz ve çatlaklıdır. Dallar ve su¨rgu¨nleri basıktır; dalların alt ve u¨st yu¨zu¨ aynı renkte, su¨rgu¨nler ise koyu yeşildir. Pul yapraklar 3-14 mm uzunluğunda, uzun yumurta biçiminde sivri ve batıcı, koyu yeşil renkli, su¨rgu¨nlere doğru yatmış durumda, dörtlu¨ çevresel dizilmiştir; uzun su¨rgu¨nlerin yaprakları yaklaşık 3 mm’dir. Kozalaklar taze iken yeşil, olgunlaşınca kırmızı kahverengi ile açık kahverengi arasında değişen bir renktedir. Yumurta biçimindeki kozalaklar 14-25 mm uzunluğunda aşağıya doğru sarkar. Kozalak pullarının arka kısımlarında kısa, geriye doğru kıvrılmış mahmuz vardır. Bir kozalakta 4 veya daha az sayıda, uzunlamasına mızrak şeklinde 8-12 mm uzunluğunda tohum bulunur. Hava ve toprak neminin yu¨ksek olduğu serin yerlerde, az miktarda asidik veya alkali, besin maddesi bakımından zengin, humuslu veya kumlu balçıklı topraklarda iyi yetişir. Park ve geniş alanlarda soliter veya grup halinde kullanılır.
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-7 m ve genişliği 2.5-3 m’dir. Sık dallı dik büyüyen boylu bir çalıdır. Kışların ılıman geçtiği bölgelerde ve vatanında daha da boylu olabilir. Her dem yeşil, almaçlı dizilmiş basit yaprakların üst yüzü deri gibi parlak, koyu yeşil, alt yüzü ise açık yeşildir. Yapraklar yumurta biçiminde ya da geniş eliptik formludur. Uç kısmı çok sivri yaprak tabanı kama şeklindedir. Yaprak kenarı çok az testere dişlidir. Yaprakların uzunluğu yaklaşık olarak 6-8 cm’dir. Şubat sonundan mayıs sonuna kadar basit kırmızı çiçekler açar. Çiçekler 3-4 cm boyundadır. Japon Kamelyası rüzgârdan korunmuş kısmen gölgeli ya da güneşli yerlerde, kumlu, kumlu balçıklı, geçirgen ve orta derecede az asidik olan topraklarda çok iyi yetişir. Bitkileri kış güneşinden koruyabilmek için önlemler alınmalıdır. Bunun için sazlar veya samanla bitkiler korunur. Park ve bahçelerin en gözde bezeme elemanlarıdır. Tek tek, gruplar halinde, kenar tarhlarında kullanılır. Özellikle büyük çiçekli çeşitleri de vardır.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 10 m’dir. Hava kökleri ile sarılır. Yapraklar karşılıklı, tüysü yaprak, büyük çiçekler de trompeti andırır. Çiçek kurulları 4-12 çiçekten oluşur. Çanak yapraklar 5-7 cm uzunluğundadır. İç kısmı sarı-portakal rengi, dış kısmı ise 3-4 cm genişliğinde scarlet kırmızısıdır. Normal-taze bahçe toprağında, güneşli-gölge ve oldukça korunaklı yerlerde yetişir. Duvarları örtmede ve bezemede çok kullanılır.
Kışın yaprak döker. Çok dayanıklı ve odunsu gövdeye sahiptir. Göz alıcı, portakal-kırmızı renkli muhteşem çiçekleri vardır. Temmuz ayında çiçeklenir ve eylüle kadar çiçekli kalır. Kuvvetli donlardan zarar görürler. İyi drene olan hafif nemli toprak isteği vardır. Gençken budanır.
Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede, ülkemizde güney bölgelerin dışında doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 7-12 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Tomurcukları sivri, iki sıralı ve almaçlıdır. Yapraklar almaçlı, oval veya uzunlamasına elips şeklindedir. 7-14 cm uzunluğunda ve 3-6 cm genişliğindedir. Sivri uçlu, kenarları ince, çift testere dişlidir. Üst yüzü canlı yeşil mat, alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda altın sarısı bir renk alır. Bir evciklidir. Sarı renkli erkek kedicikleri 4-7 cm, yeşil renkli dişi kedicikleri 3 cm uzunluğundadır. Çiçekleri dikkat çekmez. Tozlaşma rüzgârla olur. Kanat biçiminde olan meyve örtüsü (brahte) üç lobludur. Orta lob uzundur. Tohum bu lobların ortasında bulunur. Meyve demeti salkım şeklinde ve dekoratif görünümlüdür. Ilıman iklimlerde, bol güneşli-gölge yerlerde kuru-nemli ya da ıslak, kireçli, ağır balçık ve killi topraklar üzerinde yetişir. En iyi gelişimi derin ve taze topraklarda gösterir. Mikoriza oluşturur. Yarı gölge ağacıdır, gölgede iyi yetişir. Sıcağa ve yaz kuraklığına da oldukça dayanıklıdır fakat çok sıcak yerlere ve güneye bakan yamaçlara getirilmemelidir. Kent iklimine, donlara ve fazla suya dayanır. Rüzgârlı yerlere de uyum gösterir. En önemli çit bitkilerinden biridir. Budamalara dayanıklıdır. Bol miktarda sürgün verir. Geniş çim alanlarında tek başına soliter olarak kullanıldığında çok etkileyicidir. Düzenlenmiş bahçe ve peyzajlarda daha çok budanarak şekil verilmiş ağaç ve çalı formunda görülmektedir. Kuşları barındırır ya da kuş konukçusudur.
Ülkemizde, daha çok Akdeniz bölgesinde yetişir. Çok az miktarda Karadeniz bölgesinde de yayılış gösterir. Boyu 5-6 m’dir. Yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. İyi sürgün verir. Yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, 2-3 cm genişliğinde, üstü parlak koyu yeşildir. Tohumların oturduğu brahteler daha küçük (3-6 cm), oval, kenarları düzensiz dişli, orta kanat çok farklı değildir. Tohumu küçüktür. Deniz ikliminin hakim olduğu yerlerde, kuru ve yarı nemli, kumlubalçık topraklar üzerinde yetişir. Kireçli topraklara da dayanır. İyi bir çit bitkisidir. Grup tesislerinde, rüzgâr perdesi oluşturmada kullanılır.
Ülkemizde, daha çok Akdeniz bölgesinde yetişir. Çok az miktarda Karadeniz bölgesinde de yayılış gösterir. Boyu 5-6 m’dir. Yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. İyi sürgün verir. Yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, 2-3 cm genişliğinde, üstü parlak koyu yeşildir. Tohumların oturduğu brahteler daha küçük (3-6 cm), oval, kenarları düzensiz dişli, orta kanat çok farklı değildir. Tohumu küçüktür. Deniz ikliminin hakim olduğu yerlerde, kuru ve yarı nemli, kumlubalçık topraklar üzerinde yetişir. Kireçli topraklara da dayanır. İyi bir çit bitkisidir. Grup tesislerinde, rüzgâr perdesi oluşturmada kullanılır.
Ingiltere kökenli bir kültivardır. Boyu 1.5-2 m’dir. Uzun oval biçimli, 3-8 cm uzunluğunda, tomurcukları koyu lacivert-mavidir. Çok bol çiçekli yaprağını döken bir çalıdır. Ağustos ayı ile eylül arasında çiçek açan, koyu mavi renkli çiçekleri ile bilinen bir çalı türüdür. Tomurcukları koyu mor-mavi renktedir. Güneşli yerlerde kumlu toprak üzerinde çok iyi gelişir. Özellikle kaya bahçeleri için çok uygundur. Setlerin bitkilendirilmesinde ve step bahçeleri oluşturulmasında kullanılır. Kaya bahçelerinde renk verir. Kök boğazı kış aylarında kapatılmalıdır.
Kuzey Avrupa ve Batı Asya’da, ülkemizde Karadeniz ve Marmara orman bölgelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Yuvarlak formlu, kaba dallı ve boylu bir ağaçtır. Genç dalları zeytin yeşili, daha sonra kırmızımsı kahverengidir. Sürgünleri koyu esmer renkli ve tüylüdür. Yaprakları 8-20 cm uzunluğunda, 3-6 cm genişliğinde, mızrak biçiminde ve kenarları sivri kaba dişlidir. Üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir, sonbaharda sarı veya kahverengi olur. Haziran ve temmuz aylarında açan yeşilimsi beyaz erkek çiçekleri (kedicikleri) (10-20 cm) ve dik durumludur. Meyveleri saran kupula, ince batıcı sık dikenlerle kaplıdır. Meyveler ekim ayında olgunlaşır. Sıcak iklimlerde, kuru, derin, verimli ve kireçli topraklarda yetişir. En iyi gelişimi mineral bakımından zengin, gevşek humuslu topraklarda gösterir. Sürgün verme yeteneği yüksektir. Orta Avrupa park ve peyzajlarının, yazın yeşil kışın yaprağını döken en güzel, en etkileyici ağaçlarından biridir. Gruplar halinde ya da soliter olarak kullanılır. İyi bir kitle ağacıdır. 1000 yıl kadar yaşar.
Kışın yaprağını döker. Geniş, yuvarlak formlu ve hızlı büyür. 15-20 cm. uzunluğunda kalp şeklinde yaprakları vardır. Çiçek topları 20-25 cm. uzunluğundadır. Beyaz renkli çiçeklerin sarı çizgileri ve kahverengi benekleri vardır. Dayanıklı bir türdür. Rüzgârda büyük yaprakları zarar görebilir.
Kuzey Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 10 m, tepe tacı genişliği 5-8 m’dir. Geniş yumurta formundadır. Yaprağın üst yüzü mat yeşil ve çıplak, alt yüzü gri yeşil çok az tüylüdür. 15 cm uzunluğundadır. Çiçekleri kurullar halinde, açık pembe ile beyaz arasında değişen renkte, iç kısımlarında erguvani kırmızı lekeler bulunur. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açar. Çok bol çiçekli değildir. Gövde kabuğu oldukça ince, açık gri ile kahverengi arasında değişen bir renktedir ve uzunlamasına çatlaklıdır. Meyveleri fasülyeyi andırır, yemek için uygun değildir. Kökü oldukça kalın ve etsi, yürek kök sistemi geliştirir. Kanaatkâr bir türdür fakat besin maddesi bakımından zengin geçirgen toprakları tercih eder. Rüzgârdan korunaklı güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Catalpa bungei (geniş tepe taçlı trompet ağacı) bahçe ve parklarımızda çok ender olarak görülen bir çeşittir. Görsel özelliklerinden dolayı soliter kullanılmaya çok elverişlidir.
Boyu 1-1.5 m, genişliği 1.5 m’dir. Çoğunlukla yaprağını döker. Kısa boylu çalılardır. Doğal yetişme ortamlarında ağaca benzer formlarda da görülebilir. Yaprakları da çok farklı şekillerde ortaya çıkar. Yaz yeşili yaprakları 4-8 cm uzunluğunda eliptik, uzun oval biçimli, üst yüzü koyu- yeşil alt yüzü saçlı ya da tüylüdür. Çiçekleri genellikle küçük beyaz ya da canlı mavidir. Küçük dik duran şemsiyeler şeklindedir. Daha sonra bir araya gelerek salkımları oluşturur. Sıcak, güneşli, iyi korunmuş, humus bakımından zengin, iyi drene olmuş topraklarda iyi gelişir. Kış aylarında köklerin korunması gerekir. Çok soğuk geçen kışlardan sonra ışık için budama yapılır. En iyi dikim zamanı ilkbahar aylarıdır. Küçük bahçelerde soliter ya da saksı içinde kullanılır. Ceanothus x delilianus ‘Glorie des Versailles’ Boyu 1.5 m’dir. Çok yaygın donlara karşı çok dayanıklı bir varyetedir. Temmuz ayından ekim ayına kadar koyu mavi çiçekleri bitki üzerinde kalır.
Kuzey Afrika’da Cezayir ve Fas’ta Atlas Dağlarında 1000 m’den orman sınırına kadar olan yükselti basamağında doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Genç bireyler dik olarak büyür, dallar gövdeye dar bir açı ile bağlanır; tepe çatısı seyrek dallıdır. Kabuğu koyu gri renkli, çatlaklı, plakalar dökülür. Genç sürgünleri tüylüdür. İğne yaprakları 25 mm uzunluğunda, genellikle mavi ya da mavi-yeşil renkte; bir rozet içindeki iğne yaprak sayısı 40-50 kadardır. Kozalakları 5-7 cm uzunluğunda, 3.5 cm genişliğinde fıçı formlu, parlak ve açık kahverengi, 26 ayda olgunlaşır. Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde, kalkerli ve gevşek topraklarda iyi gelişir, şiddetli soğuklara karşı duyarlıdır; çok soğuk dönemlerde iğne yaprakları dökülebilir, ama ilkbaharda yeniden bir yapraklanma olur. Çok dekoratif olduğu için park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Himalayalar’ın kuzeybatı kesiminde Afganistan ve Belucistan Dağları’nda (1300-3200 m) doğal olarak yetişir. Boyu vatanında 40-50 m, Avrupa’da 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Piramidal formlu ve boylu bir ağaçtır. Genç bireylerin tepe sürgünü, yatay uzanan dalların uç kısımları genellikle sarkıktır. Yaşlanınca tepe çatısı yatay bir form gösterir. Gövde kabuğu koyu gri ile kahverengi arasında değişen bir renge sahiptir, çatlaklıdır. Genç sürgünleri sık tüylüdür. Hem uzun hem de kısa sürgünleri vardır. İğne yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, yeşil renkli, ince ve yumuşak, kısa sürgünler üzerinde 30’u bir arada rozet şeklinde bulunur. Kozalaklar fıçı biçiminde, 7-12 cm boyunda, 5-6 cm çapında, uç kısmı yuvarlak, başlangıçta mat mavi, daha sonra kırmızı kahverengidir. Tohumları üçgen şeklinde, 1.6-1.7 cm uzunluğundadır. Denizsel iklimin hakim olduğu sıcak bölgelerde, güneşli ve yarı gölge yerlerde, kuru asidik topraklarda iyi yetişir. Işık ağacıdır. Donlara karşı duyarlıdır. Nem sever, kuru ve kireçli topraklardan kaçar. Hızlı gelişme gösterir. Park ve bahçelerde, çoğunlukla soliter olarak ya da grup ve kitle oluşturmak amacıyla kullanılır.
Ülkemizde ve Lübnan’da doğal olarak yetişir. Burdur’dan Kahramanmaraş’a kadar uzanan Toros Dağları ile Amanos Dağlarında, Suriye ve Lübnan’da 1200-2000 m arasında saf ve karışık ormanlar oluşturur. Lübnan’daki 4000 ha’lık doğal yayılış alanının da bazı yaşlı Sedir ağaçları duvarlar içine alınarak korunmaktadır. Boyu 25-35 m, önce geniş piramidal, sık dallı, daha sonra yayvan bir tepe çatısı oluşturan bir ağaçtır. Dalları kalın, gövdeye dik, yatay bir düzlem oluşturacak şekilde uzanır. Terminal sürgünü yana doğru eğiktir. Sürgünleri çıplak ya da çok az tüylüdür. İğne yaprakları koyu yeşil, sert, sivri ve batıcı; 15-35 mm, çoğunlukla 25-30 mm uzunluğunda, kısa sürgünlerde 30-40 adedi bir arada; 2-5 yıl bitki üzerinde kalır. Erkek çiçekleri 4-5 yıllık kısa sürgünler üzerinde, 3-5 cm uzunluğunda, silindirik ve sarı renkli; dişi çiçek kurulları açık yeşil renkli veya kırmızımsı, dikkat çekici değildir. Kozalakları 6,5-10 cm uzunluğunda, 4-6 cm genişliğinde, fıçı formlu, silindirik; döllenmeden 26 ay sonra olgunlaşır. Tohumları büyük kanatlı 25 mm sivri uçlu ve reçine kabarcıklıdır. Akdeniz ikliminin serin kesimlerinde; sığ, taşlı, kireçli topraklar üzerinde yetişir; derin topraklarda iyi gelişme gösterir. Işık ağacıdır; tepe çatısı rüzgâra duyarlıdır. Alçak kesimlerde ve sıcak yerlerde hızlı gelişirse de Akar hastalığı nedeniyle kurur. İyi bir park ve bahçe ağacı, büyük alanlarda gruplar halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Türkiye’de doğal olarak yetişir. Boyu 10-25 m, tepe tacı genişliği 6-10 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renkli ve düzgündür. Yazın yeşil yaprakların dizilişi almaçlı, 5-12 cm uzunluğunda, elips şeklinde, yaprak tabanı yürek biçiminde, sivri uçlu, derimsi, kenarları keskin testere dişli, üst yüzü koyu yeşil ve pürüzlü, alt yüzü gri yeşil ve yumuşak tüylüdür. Mayıs-haziranda açan çiçekleri etkisizdir; dikkat çekmez. Meyveleri, 9-12 mm çapında, yuvarlak, uzun saplı; önce turuncu, sonra siyaha yakın koyu erguvani renklidir. Ilıman iklim bölgelerinde; güneşli ve yarı gölgeli yerlerde; kuru ve humuslu topraklar ile ağır balçık ya da taşlı mineral topraklarda yetişir; özellikle besin maddesi bakımından zengin gevşek topraklarda çok iyi gelişir; kuraklığa ve kent iklimine dayanıklıdır. Park ve bahçelerde kitle veya grup halinde ya da soliter olarak kullanılır. Kent içinde çok değerli bir yol ağacıdır. İngiltere’de XVI. Yüzyıldan beri bu amaçlarla kullanılmaktadır. Ülkemizde cami ve türbelerle mezarlıklarda yetişmiş ve yetiştirilmiş çok sayıda kalın gövdeli ve geniş tepe çatılı örnekleri bulunmaktadır.
Çin’de doğal olarak yetişir. Doğal yetişme ortamında boyu 15 m’dir. Çalı formunda gelişen çeşitleri ise sadece 4.5-7.5 m’dir. Dekoratif amaçlı kullanılmak üzere yetiştirildiğinde çalı formundadır. Dallanma, gövdesinin alt kısmında başlar ve vazo şeklinde bir görünüm arz eder. Gövde kabuğu açık gri kahverengi, genç iken pürüzsüz daha sonra çok fazla derin olmayan çatlaklar görülür. Dal ve sürgünleri oldukça ince zikzaklı gri kahverengi daha açık renkte lentisellere sahip yaprak tomurcukları küçük fakat yuvarlak ve çiçek tomurcukları kümeler şeklinde yaslı sürgün ve dalların üzerinde toplanmış vaziyette görülür. Yaprakları yazın yeşil almaçlı dizilmiş, sade yürek şeklinde veya yuvarlak, 4-7 cm uzunluğunda ve genişliğindedir. Kalın mum gibi yaprak sapları her iki uçta da şişmiş vaziyettedir. Yaprağın üst yüzü koyu yeşildir. Çiçekler çok gösterişli koyu pembe veya erguvaniye yakın renkte, bezelye şeklinde, 1 cm uzunluğunda, çok sayıda ve kümeler halindedir. Çiçeklenme erken ilkbaharda yapraklanmadan çok önce olur. Meyve yassı kuru bakla şeklindedir. 5-10 cm uzunluğunda, çok sayıda ve koyu kahverengidir. Yarım cm uzunluğunda tohum içerir. Yaz sonunda meyve olgunlaştığında bakla kahverengi bir renk alır ve kurur. Kireçli toprakları sever fakat hafif asidik topraklarda da yaşar.
Güney Avrupa, Akdeniz kıyıları ve Türkiye’de doğal olarak yetişir. Boyu 10 m, Orta Avrupa’da ise sadece 6-8 m’dir. Yuvarlak tepe çatısına sahip bir ağaç ya da boylu çalıdır. Kabuk ince levhalar halinde, zeytini kahverengi ya da kahverengimsi siyahtır. Genç sürgünleri kırmızımsı kahverengidir. Yazın yeşil yapraklar deri gibi parlak, almaçlı dizilmiş, daire şeklinde ve 10-13 cm uzunluğundadır. Yaprak tabanı geniş yürek biçimindedir. Üst yüzü koyu mavimsi yeşil,alt yüzü açık yeşildir. Yaprak sapları ve damarları kırmızı renklidir. Nisan ve mayıs aylarında açan purpurpembe (erguvani) renkli çiçekleri 2 cm uzunluğundadır. Yapraklanmadan önce, gövdede ve kalın dallarda, 4-6’sı (6-10’u) bir arada açar, baharı müjdeler. Bu görünümü ile çok dekoratiftir. Ağustos ayından itibaren 12 cm uzunluğunda, yassı, kahverengi baklaları olgunlaşır. Kış aylarında bitki üzerinde kalır. Bol güneş alan veya yarı gölge ve korunaklı sıcak yerlerde, kuru ve taze topraklar üzerinde, hatta kireçli, balçık topraklarda yetişir. Kent iklimine dayanıklıdır. Genç bitkiler donlara karşı özellikle çok hassastır. Uzun süren, sıcak ve kurak hava şartlarından etkilenmez. Hemen hemen hiçbir bulaşıcı enfeksiyona maruz kalmaz. Çok dekoratif olan bu tür soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgeler dışında, özellikle kuzey bölgelerimizde, sıcak ve korunaklı yerlerde gayet iyi yetişmektedir.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1-2 m’dir. Bu dikenli çalı Chaenomeles speciosa’dan daha küçüktür. Yaprakları deri gibi parlak koyu yeşil renklidir. Yaz yeşili yaprakları 3-5 cm uzunluğunda, geniş, oval biçimli, derimsi ve parlak koyu yeşildir. Çiçekleri kiremit kırmızısı renginde olup 3 cm çapındadır. Mart ve nisan ayında çiçeklenir. Meyveleri ceviz büyüklüğünde, sarı renklidir. Meyvelerin üzerinde portakal renginde noktalar vardır. Çok fazla yüksek olamayan çitler için fevkalade değerli güzel bir çalıdır. Toprak seçiciliği yoktur. En gevşek topraklarda dahi yetişebilir. Park ve bahçelerde tek tek ya da grup teşkilinde alanların yeşillendirilmesinde kullanılır.
Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Boyu genişliğinden daha fazladır. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Tüysüz sürgünleri ve parlak yaprakları dikkat çekicidir. Çiçekleri 4 cm genişliğindedir. Mart ile nisan arasında çiçek açar. Meyveleri C. japonica’ya göre daha büyüktür. Orta boydaki çitler için çok uygun bir türdür.
Kuzey Amerika’da Güneybatı Oregon ve Kuzeybatı Kaliforniya’da Kayalık Dağlarının batı yamaçlarında doğal olarak yetişir. Boyu 20-50 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Dar piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgün, yaşlandığında erguvani kırmızı kahverengi ve derin uzunlamasına çatlaklıdır. Dalları kısa, gövdeye geniş bir açı ile bağlanır; sürgünler bir yelpaze gibi ve aşağı sarkar. Pul yapraklar uzunlamasına 4 sıra halinde kiremit vari dizilmiş, uçları çok az sivri, kenar yapraklar yassı uçları serbest, yüzey yaprakları çok daha küçük, rombik, çoğunlukla üzerinde yağ bezesi bulunur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişen bir renkte solgun parlak, alt yüzü açık yeşil renkte ve çok belirgin olmayan “X” işaretine benzer çizgilidir. Erkek çiçekleri karmen kırmızısıdır. Kozalakları küçük, yuvarlak 7-10 mm çapında, taze iken yeşil üzeri dumanla kaplı, olgunlaştığında koyu kırmızımsı kahverengi, 6-8 puldan oluşur, pulların sırtı çıkıntılı, her pulun altında dar kanatlı, reçine bezeli ortalama 2-4 tohum bulunur. Denizsel iklimin hakim olduğu yerlerde; taze, kumlu balçık topraklarda yetişir, kanaatkârdır, ancak az asidik işlenmiş topraklarda daha iyi gelişir. Kış soğuklarına dayanıklıdır; yarı gölge ağacıdır. Kök mantarlarından zarar görür. Perde ve çit oluşturma amacıyla ya da dekoratif görünümü ile park ve bahçelerde, çoğunlukla soliter ya da gruplar halinde kullanılır.
Japonya ve Tayvan’da doğal olarak yetişir. Boyu 40 m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Yaşlandığında geniş piramidal formlu, boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, derin çatlaklıdır. Dallar sık ve geniş açı ile gövdeye bağlanmış, sürgünler yelpaze ya da midye kabuğu formundadır. Pul yaprakları kalınca sürgünlere yatmış durumda; üst yüzü koyu yeşil, soluk parlak, alt yüzü koyu gri yeşil, gümüşi beyaz renkli, çok belirgin “Y” harfine benzer ince çizgili; yüzey yaprakları yumurta şeklinde rombik, dışarıya çıkıntılı sırt kısmı yağ bezeli, kenar yaprakları yapışık vaziyette, uçları hafif içeriye doğru kıvrıktır. Çiçekler çok küçük, bu nedenle dikkat çekmezler, erkek çiçekler solgun sarı renklidir. Kozalaklar 8-12 mm çapında, kahverengi, yaprakların yer aldığı sürgünlerin alt yüzünde tek tek bulunur, 8-10 puldan oluşur; olgun halde turuncu renkli ve çıkıntılıdır; her pulun altında kanatlı ve reçine bezeli ikişer tohum yer alır. Denizsel iklimin hakim olduğu yerlerde yetişir, yüksek hava ve toprak nemi ister, derin balçıklı topraklarda iyi gelişir. Odunu çok değerli olan bir orman ağacıdır. Park, bahçe ve peyzaj düzenlemelerinde kullanılan çok sayıda bahçe formları vardır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 50 m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızımsı kahverengi, yaşlandığında, oldukça ince ve düzdür, uzunlamasına şeritler halinde dökülür. Dalları seyrektir, gövdeden yatay olarak çıkar; sürgünleri yassı, yelpaze şeklinde yanlara doğru dallanmış, sarkıktır. Yapraklar karşılıklı, pul formunda, sürgünlere yatmış pul yaprakların üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü gri yeşil ve beyaz lekeler mevcuttur. Yaprakları ovuşturulduğunda hafif bir koku verir. Erkek çiçeklerin 1 mm boyunda siyahımsı kahverengi tomurcukları sonbaharda oluşur; kış sonunda çiçeklenme esnasında soluk kahverengi bir renk alır. Dişi çiçekler nisan ayında 5 mm boyunda mor kahverengidir. Kozalaklar küçük ve sayıca bol, yuvarlak 6-7 mm çapında, taze iken yeşil, olgunlaştığında kahverengi, kozalak pulu sayısı 8-12, her pulun altında 1-2 adet geniş kanatlı tohum bulunur. Denizsel iklimin hakim olduğu yerlerde; nemli vadi tabanlarında, dağların yüksek kesimlerinde iyi yetişir, kış soğuklarına dayanıklıdır, hızlı büyür, ancak yaz kuraklığından ve kardan zarar görür. Kent ikliminden etkilenmez. Dekoratif bir park ağacıdır, soliter olarak kullanılır. Çok sayıda bahçe formu vardır.
Güney Avrupa, İspanya, İtalya’nın güneyi, Sicilya, Sardunya ve Malta ile Kuzey Afrika kıyılarında Fas ve Libya’da doğal olarak yetişir. Boyu 90-150cm, tepe tacı genişliği 2-3m’dir. Yayvan formlu bir ağaçtır. Yaprakları yelpaze biçimli ve 45 cm kadar genişliğinde, mavimsi yeşil renkli ve çok dekoratiftir. Yaprak sapı uzun ve dikenlidir. Mart-mayıs aylarında çiçeklenir. Meyve 1-4 cm uzunluğunda, yuvarlak veya yumurta şeklinde, kırmızımsı kahverengidir, sonbaharda olgunlaşır. Çoğunlukla sıcak yerlerde ve derin topraklar üzerinde iyi yetişir; soğuğa dayanıklıdır, ancak çok soğuk yerlerden ve uzun süreli donlardan kaçınır. Park ve bahçelerde soliter ya da küçük gruplar veya canlı çit olarak kullanılır, saksılarda da yetişir.
Genişliği 60-75 cm’dir. Yarı çalı olarak gelişen bir perenyaldir. Yanlara doğru yayılan bir yer örtücüdür. Keçe gibi beyaz yaprakları çok sayıda düzensiz loplara ayrılmıştır. Çiçek kurulları halindeki sarı ya da krem renginde olan çiçekleri hemen hemen her mevsimde açar. Eğer bitki uzun süre bakım yapılmazsa, makaslanmazsa bitkinin görünümü bozulur. Yetiştirilmesi oldukça kolaydır. Çok az miktarda sulanması gerekir. Parlak çiçekli, güneşi seven, 1 yıllık ve çok yıllıklarla birlikte kullanılması uygun olur. Gece bahçelerinde çok dikkat çekici bir bitkidir.
Çin’de doğal olarak yetişir. Dik büyüyen, hızlı gelişen, boylu çalı ya da kısa boylu ağaçtır. Çok sayıda stolonlar oluşturur. Boyu 8 m’dir. Orta Avrupa’da ise 2-3 m boyunda ve genişliğindedir. Açık yeşil yapraklarının her iki yüzü de yumuşak tüylüdür. Eliptik ve uçları sivridir. Yapraklarının uzunluğu 10-20 cm’dir. Yapraklarının kenarları düz, çok ince kertikli ve dişlidir. Sürgünleri kırmızımsı ve dikkat çekicidir. Kokulu ve beyaz çiçekleri, yeşilimsi pembe çanak yapraklara sahiptir. Ağustos ve eylül aylarında 20 cm genişliğinde çiçek kurulları oluşturur. 6-8 mm uzunluğunda ve yuvarlak meyveleri açık mavi renktedir. Meyveleri parlak kırmızı ve etli sepaller üzerinde yer alır. Soliter veya grup şeklinde kullanılabilen çok gösterişli güzel bir çalıdır. Özellikle ılıman iklim bölgeleri için çok uygundur. Derin, gevşek humuslu topraklarda, güneşli ve yarı gölge yerlerde optimal büyüme şeklini ve en fazla çiçeklenmeyi gösterir. Genç yaşlarda donlara karşı biraz hassastır. Fakat donduğunda köklerinden tekrar yenilenir. Donlara karşı dayanıklılık yaşlandıkça giderek artar. Kumlu, balçıklı ve killi topraklarda yetişebilir. Asidik ve alkalin topraklarda iyi bir gelişim gösterir. Gölgeye dayanıklı değildir. Nemli toprakları sever.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 4-6 m’dir. Yazın yeşil, geniş yapraklı ormanların çalı tabakasında, yol kenarlarında ve tarlalarda görülür. Yavaş büyüyen yanlara doğru genişleyen boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Gövdeleri oldukça kısa, dalları ise oldukça dekoratiftir. Çok yaşlı olan ağaçlar daha geniş olabilir. Genç sürgünler yeşil ile erguvani kırmızı arasında değişir. Yaşlı kabuklar dikdörtgen şeklinde çatlamış kabuklara sahiptir. Görünümü timsahın sırtını andırır. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı yumurta biçiminde ya da eliptik, 7-15 cm uzunluğunda kısa sivri uçlu kenarları çok az dalgalı, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü beyazımsıdır. Sonbahar renklenmesi kan kırmızısı ile mor renk arasında değişir. Çiçekleri yeşilimsidir. 12 mm büyüklüğündeki çiçek başçıkları 4 adet beyaz gösterişli taşıyıcı yaprak (brakte) ile çevrilidir. Çiçekler çok sayıdadır ve 9 cm genişliğinde çok çekici çiçek kurulları oluşturur. Çiçeklenme mayıs ve haziran aylarında olur. Meyveleri yumurta biçiminde 1.5 cm çapında kan kırmızısı rengindedir. Çok yoğun yayılış gösteren kılcal kök sistemleri toprağın en üst tabakasını kaplar. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Kök sisteminin yer aldığı alan bitkilendirme suretiyle ya da malçlanarak nemli tutulmalıdır. Nemli, açık, besin maddesi ve humus bakımından zengin, az miktarda asidik ve nötr topraklarda çok iyi gelişir. Durgun sulara ve kireçlere karşı toleranslı değildir.
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-7 m, genişliği 4-5 m’dir. Geniş tepe çatısına sahip kısa boylu bir ağaç ya da boylu çalıdır. Yavaş büyür. Ana dalları vazo şeklindedir. Yan dallar ters şeklindedir. Yaşlandıkça dallar yatay tabakalar halinde ortaya çıkar. Yapraklar karşılıklıdır. Eliptik ya da yumurta biçimindedir. 5-9 cm uzunluğundadır. Kenarları hafif dalgalı yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavi yeşildir. Sonbahar renklenmesi parlak canlı sarı ile kan kırmızısı arasında değişir. Çiçeklenme haziranda olur. Yeşilimsi sarı çiçek başçıkları, 4 büyük beyaz brahte tarafından sarılmıştır. Buna ek olarak pembe meyveleri 2 cm çapında, yuvarlak ve yenilebilir, çileğe benzer. Güçlü bir ana kökü ve çok sayıda kılcal kökü vardır. Üst toprak çok güçlü bir şekilde kökler tarafından tutulur. Kireçli ve drenajı kötü olan topraklardan kaçınır. Orta hafif toprakları tercih eder. Çok değerli bir soliter bitkidir.
Avrupa ve Anadolu’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Genellikle çok gövdeli yavaş büyüyen boylu çalı ya da kısa boylu ağaç formundadır. Yaşlandıkça ağaç formunu alır. Özellikle uygun olan yerlerde ve doğal yetişme ortamında geniş yumurta biçiminde ya da yuvarlak tepe çatısı küçük bir ağaç halinde gelişmesini sağlar. Genç sürgünleri ince tüylü ve yeşildir. Daha sonra güneş gören yerlerde kahverengi kırmızı bir renk alır. Kabuk pullar halinde dökülür. Yazın yeşil karşılıklı yaprakları 8-10 cm uzunluğundadır. Eliptik ya da yumurta biçiminde yaprağın her iki yüzü ince tüylüdür. Üst yüzü parlak koyu yeşil alt yüzü daha açık renktedir. Sonbaharda önce sarıya daha sonra kırmızı turuncu renge dönüşür. Şubat ayında yapraklanmadan önce altın sarısı çiçeklerini açar. Küre şeklindeki çiçek kurulları 2 cm genişliğindedir. Esas çiçeklenme mart ile nisan aylarında olur. Uzun ve aşağıya sarkan meyveleri sarıdan, canlı parlak kırmızı renge dönüşerek olgunlaşmayı tamamlar. Yaz sonunda tam anlamı ile olgunlaştığında koyu kırmızı-siyah arasında bir renk alır. Tam anlamı ile olgunlaşmış meyveler C vitamini bakımından çok zengindir, tatlı ekşi arasında çok güzel bir tadı vardır. Meyve suyu, marmelat ve diğer amaçlarla kullanılabilir. Yürek şeklinde çok yoğun kök sistemi oluşturur. Güneşli, kısmen gölgeli, humus bakımından zengin, balçıklı, gevşek balçıklı toprakları tercih eder ve bu ortamlarda optimal gelişimini gösterir. Donlara karşı ve kent iklimine çok dayanıklıdır. Kızılcık ağacı erken çiçek açtığı için park ve bahçeler için çok önemli bir soliter odunsu bitkidir.
Avrupa ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Yukarıya doğru dallanan ve sürgün uçları aşağıya doğru sarkan bir çalıdır. Yaprakları 4-8 cm boyunda, 3-6 cm genişliğinde geniş eliptik biçimli koyu yeşil renkli, sivri uçlu ve düzgün kenarlıdır. Yan damarlar yaprak kenarında sonlanmaz, uca kadar uzanır. Sonbaharda kırmızı renk alır. Siyah meyvelerinin üzerinde beyaz noktalar vardır. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Yetişme ortamı isteği azdır. Kalkerli toprakların üzerinde ya da az kireçli topraklarda iyi yetişir. Gölgeli yerlerin bitkisi olarak bilinmektedir. İyi bir çit bitkisi ve toprak örtücü olarak bilinir. Sadece kuru yamaçlarda toprağı tutmak amacıyla kullanılmaz. Aynı zamanda yoğun kök sistemi nedeniyle akarsu yataklarında üst tabakadaki toprakları da tutmaya yarar. Arılar ve kuşlar için önemli ve değerli bir besin kaynağıdır.
Arjantin’de doğal olarak yetişir. Boyu 2.5 m’dir. Her dem yeşil, çok büyük süs bitkisidir. Kışları çok soğuk geçen bölgelerde yapraklarını döker. Ilıman iklimlerde zengin topraklarda çok hızlı büyür. Yapraklarının kenarı dişlidir. Yaprakları bir fıskiyeyi andırır. Yaz sonlarında ise gövdelerinin üzerinde beyaz veya pembe renkli, 30-90 cm uzunluğunda çiçek kurulları vardır. Yaprak kümesinin çok büyük olması küçük bahçelerde büyük problemlere neden olabilir. Çünkü küçük bir duruma getirebilmek oldukça zordur. Kökler ve gövdeler sert odunsu, yaprak kenarları ise keskin dişlidir. Kontrol altında tutabilmek için en iyi yöntem belli dönemlerde toprak seviyesinde yakılmasıdır. Kökleri soğuktan ve donlardan etkilenmez. Her türlü toprakta gayet iyi gelişir. Hem kuru hem nemli asit veya alkali topraklarda, çöl bölgelerinde kurutucu rüzgârlara karşı oldukça dayanıklıdır. Sahil bölgelerinde ise nemli rüzgârlara dayanıklılık gösterir. Çok kötü yetişme ortamı şartlarına rağmen iyi gelişme göstermesinden dolayı büyük setlerin bitkilendirilmesinde ve rüzgâr perdelerinin oluşturulmasında çok önemli bir bitkidir.
Avrupa ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 5-7 m’dir. Yapraklanmadan çok önce kedicikleri oluşur. Yaprakları 5-12 cm boyunda, 5-11 cm genişliğinde yuvarlak çift dişli ve sivri damla uçludur. Üst yüzü koyu yeşil, tüysüz, alt yüzü yeşil ve damarlar boyunca tüylüdür. Yaprak sapı 6-15 mm boyundadır. Erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde yer alır. Dişi çiçekler 5-8 mm boyunda, koza biçiminde kızıl kahverengi pullu tomurcuğun içinden iplik gibi uzamıştır. Arılar için çok önemli bir besin kaynağıdır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Hem gölgeli hem de rüzgârlı yerlerde gayet iyi gelişir. Toprak yüzeyine yakın kısımda geniş alanlar kapsayan kökleri ve kök sistemi sayesinde üst toprağı gayet iyi bir şekilde tutar. Zayıflamış, besin maddesi bakımından fakir kumlu, ıslak arazilerden kaçınmalı ve zengin topraklar tercih edilmelidir. Rüzgâr perdesi ve işlenmemiş toprakların bitkilendirilmesinde en önemli bitkilerden biridir.
Doğu Avrupa, Batı Asya ve ülkemizde Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 (30)m, tepe tacı genişliği 8-12 m’dir. Oval-piramidal simetrik formlu bir ağaçtır. Gövde kabukları grimsi-beyazdır. Dal ve sürgünler gri ya da açık sarımsı-gri renktedir. Yaşlanınca mantarımsı bir yapıya sahip olur. Yazın yeşil yapraklar geniş yumurta biçiminde, 8-12 cm uzunluğunda, 6-8 cm genişliğinde, çift testere dişli, üst yüzü koyu yeşil ve sığ lobludur. Sonbaharda altın sarısı bir renk alır. Hava şartlarına bağlı olarak şubat-mart aylarında çiçek açar. Kedicikler sarı renkli ve dekoratif görünümlüdür. Bu dönemde arılar için iyi bir besin kaynağı oluşturur. Meyve yuvarlak, dip tarafı sivridir. Meyveyi saran dış kabuklar, incedar şeritler halinde ve saçaklıdır. Meyveler eylül-ekim aylarında olgunlaşır. Derin, kısmen balçıklı ve kalkerli toprakları, güneşli ve yarı gölgeli yerleri tercih eder. Kent içinde hava kirliliğine, kış aylarında donlara karşı dayanıklıdır. Hastalıklardan ve böceklerden etkilenmez. Park ve yol ağacı olarak kullanılır. Özellikle soliter olarak çok değerlidir.
Doğu Avrupa’da ve ülkemizde Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu 8 -10 m, tepe tacı genişliği 4-6 m’dir. Yuvarlak formlu bir çalıdır. Yaprakları 8-10 cm uzunluğunda, 7-11 cm genişliğindedir ve Corylus colurna’yı andırır. Yaprakların üst yüzü koyu-yeşil, seyrek tüylü, alt yüzü yumuşak tüylüdür. Meyveleri 2-2.5 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğindedir. Uzunca silindirik biçimlidir, tek tek ya da 2-3’ü bir arada bulunur. Meyveleri örten kupulalar, meyveden uzundur ve uç kısmında daralır, meyveyi tamamen örter. Nemli deniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde, nemli taze derin toprakları, özellikle de hafif kumlubalçık toprakları tercih eder. Yarı gölge ve ışıklı yerleri sever. Kent iklimine ve gölgeye dayanır. Kısa boylu bir ağaç ya da boylu bir çalı olarak kitle ve gruplara karıştırılır. Park ve bahçelerde kullanılır. Corylus maxima ‘Atropurpurea’ Sürgünleri açık kırmızı, parlak daha sonra koyu kırmızıdır. Yazın yeşil yaprakları 10 cm uzunluğunda, geniş-yuvarlak bordo kırmızı renklidir. 3-4 m boyunda, geniş-şemsiyemsi bir tepe tacı oluşturur. Kedicikleri kırmızı, 6 cm uzun ve dekoratiftir. Ana tür gibi yarı gölge ve ışıklı yerleri sever. Kent iklimine ve gölgeye dayanır. Nemli-taze derin, hafif kumlu-balçık toprakları tercih eder. Soliter ya da gruplar halinde kullanılır.
Güneydoğu Avrupa’dan Doğu Asya’ya kadar doğal yayılış gösterir. Boyu 3-5 m’dir. Genişliği boyundan daha fazladır. Orta derecede büyüme enerjisine sahiptir. Yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. Sürgünler küçük lentisellerle kaplıdır. Yazın yeşil çok sıralı sarmal yaprakları, 5-8 cm uzunluğunda, oval ya da ters oval ve oldukça incedir. Sonbahar aylarında sarı turuncu rengi kan kırmızımsı renge dönüşür. Poligam bir bitkidir. Sarımsı yeşil çiçekleri haziran ile temmuzda oluşur. 15-20 cm uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Çiçek kurulları uç kısımlarında genişler. Özellikle peruğa benzeyen meyveleri dikkat çekicidir. Ağustos ve eylül aylarında olgunlaşır. Ana kökler oldukça kalın ve sığdır. Yan kökler derine gider. Az geçirgen topraklar ve güneşli yerler ideal yetişme ortamını oluşturur. Kuru, taze, nötr alkali orta derecede zengin, kumlu ve kumlu balçıklı toprakların hepsinde gayet iyi yetişir. Aşırı sıcak ve kuraklığa dayanıklıdır. Zaman zaman sürgünlerde mantarlanma olur.
Her dem yeşil çalıdır. Yavaş büyür. 2-3 cm. Oval yapraklar üstte parlak yeşil, altta açık renklidir. Beyaz renkli çok güzel çiçekleri vardır. Sonbaharda parlak kırmızı meyve verir. Yoğun dallıdır.
Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 2 m’dir. Yarı her dem yeşil bir çalıdır. Yapraklar geniş mızrak şeklinde 2-3 cm uzunluğundadır. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil ve parlak mat rengindedir. Sonbahar aylarında kısmen sarı, portakal veya kırmızı bir renge dönüşür. Çiçek kurullarında 5-11 çiçek bir araya gelmiştir. Beyazımsı pembe renklidir. Haziran ayında çiçeklenir. Dalları aşağıya doğru dikkat çekici bir şekilde sarkar. Genç sürgünleri ve yaprakları gümüşi gridir. Meyveleri portakal kan kırmızısı renktedir ve uzun süre bitkinin üzerinde kalır. Uygun olmayan yerlerde ve kış aylarında koruma gerektirebilir. Orta Avrupa’da makaslanmamış çitler için kullanılabilecek en güzel, en değerli varyetelerden biridir. Budanmadan çit tesisinde, soliter ve grup içinde ya da saksıda kullanılır.
Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5 m’dir. Yelpaze şeklinde yerde yatık vaziyette gelişir. Yapraklar hemen hemen yuvarlaktır. Sonbahar aylarında kırmızı veya turuncu bir renk alır. Pembe kırmızı renkli çiçekleri haziran ayında bol miktarda görünür ve çok etkileyicidir. Çiçeklenmeyi takip eden aylarda kan kırmızısı meyveler olgunlaşır aralık ayına kadar bitki üzerinde kalır. Kış soğuklarına kadar çok dayanıklıdır, hatta İsveç’te bile yetişebilmektedir. Arılar için çok önemli bir besin kaynağıdır. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Soliter, grup içinde, kaya bahçelerinde ve duvar diplerinde, yeşil alan uygulamalarında, yamaçlarda duvarları örtmede ve saksı içinde kullanılır.
Boyu 3 m’dir. Yarı her dem yeşil çok dekoratif bir çalıdır. Koyu yeşil yaprakları 6 cm uzunluğunda ve eliptiktir. Dalları yere kadar uzanır ve kırmızı meyveleri ile kaplıdır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Soliter çalı olarak fevkalade güzel etkiler oluşturabilir. Kaya bahçeleri, toprağı kaplama ve diğer amaçlar için kullanılabilir. Bu amaçla kullanılıyorsa tek tek bitkiler başlangıçtan itibaren çok fazla yüksek olmayacak şekilde makaslanmalıdır. Bu sayede sarılıcı özelliği çok iyi bir şekilde ortaya çıkar. Özellikle sonbahar aylarında etkileyicidir. Çünkü bu dönemde bitki tamamen meyveleri ile kaplanmış olur. Çok sert geçen kışlarda çok az da olsa koruma önlemleri gerekli olur. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çok değerli olan bu tür, genellikle soliter ya da saksı içinde kullanılır. Cotoneaster salicifolius ’Pendulus’ Dalları aşağıya doğru sarkar, bağlanmadıklarında toprakta yatık vaziyette durur. Yaprakları 4-7 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak ve düz alt yüzü daha açık renkte, meyveleri yuvarlak ve kırmızı, 6-8 mm çapında ve çok sayıdadır.
Boyu 4 m’dir. Çok değerli, yarı her dem yeşil ve yukarıya doğru dallanan bir kültürvardır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Yaprakları oldukça büyüktür. 9 cm uzunluğunda ve 3 cm genişliğindedir. Meyveleri açık kırmızı renkte ve çok sayıdadır. Çiçek kurulları gibi bir araya gelmiştir. Ağustos ayından aralık ayına kadar bitki üzerinde kalır. Büyük çiçekli yarı her dem yeşil cotoneasterler arasında en değerli olanıdır. Nemli olduğu kadar çok kurak yerlerde, fakir ve kireçli topraklarda yetişebilir. Kanaatkârdır. Örtücü olarak kullanılır. Park ve bahçeler için mükemmel bir soliter bitkidir.
Beyaz çiçek açar. Kırmızı-turuncu meyveleri uzun süre ağaçta kalır. Parlak yeşil yaprakları sonbaharda bronz-kırmızıya döner. 5 cm. Uzunluğunda seyrek dikenleri vardır. Güzel formlu bitkidir. Diğer alıçlardan daha dik dallıdır.
Avrupa’dan Afrika’ya kadar doğal olarak yetişir. Boyu 4-8 m, tepe tacı genişliği 3 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Tek dikenli, 2-2.5 cm uzunluğunda sürgünlere sahiptir. Yazın yeşil yaprakları 3-7 loblu, geniş-oval biçimli ve 4-5 cm uzunluğundadır. Lobları derin ve uçları küt, sivri, basit ya da çift dişlidir. Yaprakların üst yüzü koyu, alt yüzü gri yeşil veya beyazımsı yeşil ve tüylüdür. Yan yaprakları tamamen yuvarlaktır. Mayıs ve haziran aylarında açan çiçekleri beyaz renkli, çiçek kurulu şemsiye formludur. 12-18 çiçekten oluşur. Küremsi meyveleri koyu kırmızı, sarı turuncu renkli, parlak ve tek tohumludur. Sıcak ve kuru karasal iklimlerde, güneşli ya da gölge yerlerde, normal ve asidik balçık topraklar üzerinde iyi yetişir. Gölgeye, kent iklimine dayanıklıdır. Öncü ve iyi bir çit bitkisidir. Rüzgâr perdesi tesisinde, kum ve madeni toprakların tespitinde, yamaçların, şevlerin ve refüjlerin yeşillendirilmesinde, gruplar halinde ya da soliter kullanılır. Plastik görünümlü ve dekoratiftir.
Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde, Batı ve Güneydoğu bölgeleri dışında, doğal yayılış gösterir. Boyu 4-5 m, tepe tacı genişliği 3-4 m’dir. Yayvan yuvarlak formlu kısa boylu bir ağaçtır. Dalları dikenli ve sürgünleri tüylüdür. Yazın yeşil yaprakları 4-5 cm uzunluğundadır. Uç kısmı 3 derin loblu, alt ve üst yüzü gümüşi gri yeşil ve tüylüdür. Çiçekleri 2 cm çapında ve beyaz renklidir. Çiçek kurulu şemsiye şeklindedir. Haziran ayında çiçeklenir. Meyveleri 1.5-2 cm çapında, turuncumsu kırmızı veya kırmızı renkli ve tüylüdür, yenilebilir ancak mayhoş bir tadı vardır. Karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde, sığ ve kuru balçık toprakları üzerinde yetişir. Işık sever, dona, kuraklığa ve rüzgâra dayanıklıdır. Çiçek, meyve ve yaprak özellikleri ve genel görünümü ile dikkat çekicidir. Rüzgâr perdesi tesisinde, grup ve kitle oluşturmada ya da soliter olarak kullanılır.
Boyu 5-8 m, tepe tacı genişliği 3-7 m’dir. Asimetrik büyüyen kısa boylu bir ağaçtır. Parlak yapraklara sahiptir ve diğer ateş dikenlerine göre daha az dikenleri vardır. Yapraklar yazın yeşil, çok sıralı sarmal dizilmiş, sade, eliptik, oval formlu, 5-10 cm uzunluğunda ve ince, uzun damarlıdır. Çiçekleri beyaz krem renkli veya gridir ve ilkbahar aylarında oluşur. Meyvesi yuvarlak, 1-2 cm büyüklüğünde, turuncu kırmızı renkte ve kümeler halinde olup gösterişlidir. Meyve ve yaprakları çöp problemine neden olmaz. Tek gövdeden oluşur. Gövde üzerinde diken bulunmaz. Dalları hafif yana sarkıktır. Budanması gerekmez. Sonbahar sürgünlerinin yeşil renkli ve orta kalınlıktadır. İlkbahar aylarına kadar bitki üzerlerinde kalır. Sonbahar renklenmesi bronz kırmızıdır. Çok dikkat çekici bir ağaçtır. Bütün yıl boyunca bu özelliğini korur. Tretuvarlarda yollarda kullanılabilir. Bonzai şeklinde de değerlendirilmesi mümkündür. Çim alanı üzerinde de 3-4 m, 4-6 m ve 6 m veya daha geniş olarak kullanılabilir. Güneşli yerlerde killi, kumlu, balçıklı, alkali ve asidik drenajı iyi olan topraklarda iyi gelişir. Kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Tuz serpintilerine karşı toleransı düşüktür. Orta Avrupa’da kırsal kesimlerde çok yaygın olarak yol ağacı şeklinde kullanılmaktadır. Bahar aylarında beyaz çiçekleri, sonbahar renklenmesi ve çekici meyveleri ile bahçe için fevkalade önemli bir çit bitkisidir. Yol boyunca yapılacak bitkilendirmeler için kullanıldığında serbest büyüyen bitkiler seçilmelidir.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 40-50 m, Avrupa’da 30 m, tepe tacı genişliği 6 m’dir. Dar kronik formlu bir ağaçtır. Gençlikte hızlı büyür. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi ile koyu kahverengi arasında, uzun dar şeritler halindedir. Dallar seyrek ve düzensiz, aşağıya yönelmiş durumdadır. Genç sürgünleri tüysüz, tomurcukları 2-3 cm uzunluğunda ve pulsuz; yeşil iğne yaprakları 3-4 köşeli, 6-25 mm uzunluğunda, tırpan gibi kıvrık, koyu yeşil renkli ve ucu sivri, sert ve batıcı, her yüzünde stoma bantları bulunmaktadır. Kış soğuklarında mavi yeşil ya da morumsu bir renk alır. Bir evciliklidir, erkek çiçekler 6-8 mm uzunluğunda, sarı renkli, sonbaharda yaprak koltuklarında tek tek ya da sürgün uçlarında toplu halde oluşur. Dişi çiçekler yuvarlak, tek tek kısa sürgünlerin uç kısımlarında şubat ve mart aylarında görülür. Kozalaklar 1.5-3 cm çapında, 15-30 pulludur ve 1 yılda olgunlaşır. Kozalak pullarının kenarında 5-6 kısa, kıvrılmış diken yer alır. Her pul altında 2-5 tohum bulunur. Tohum kahve renkli, basık biçimlidir ve dar bir kanatla çevrilmiştir. Nemli denizsel iklimin hakim olduğu bölgelerde taze, nemli ve derin topraklarda iyi yetişir. Kurutucu rüzgârlardan ve kış güneşinden korumak gerekir. Işık isteği yaşlandıkça artar. İyi bir park ağacıdır, perdeleme ve grup, kitle oluşturma amacıyla ya da soliter olarak kullanılır.
1980’li yıllarda Hollanda’da geliştirilmiş bir kültüvardır. Boyu 10 m taç genişliği 5 m civarındadır. 10 yılda 3 m boylanabilir. Sütun veya piramit formludur. Pul yapraklara benzeyen yelpaze şeklindeki dalların uç kısımları altın sarısı renkli, iç kısımlar ise kirli beyaz yeşil renktedir. Sarı yapraklı Leylandii servisi kültüvarları arasında en değerli olanıdır. Hızlı gelişen bir kültüvardır. Sık dallı ve sık yapraklı bir sütun form oluşturur, ince dalları ilkbahar aylarında bronz sarı renklidir. Olgunlaştığında parlak altın sarısı bir renk alır ve bu nedenle yanmadan güneş ışınlarına en fazla dayanabilen çeşittir. Boylu, yüksek canlı çitler veya rüzgâr şeritleri için çok önemli bir kültüvardır. Rüzgâra ve kuraklığa karşı toleranslıdır. Yaban hayvanları tarafından yenilmesi zordur.
Güney Kaliforniya, Arizona, Güneybatı New Mexico, Teksas, Aşağı Kaliforniya ve Kuzey Meksika’da 1300-2400 m arasında doğal olarak yetişir. Boyu 12-20 m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan geniş oval veya piramit formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızımsı kahverengi ve çatlaklıdır. Yapraklar genellikle 2 mm uzunluğunda, uçları sivri, gri yeşil, reçine bezeleri çok belirgin değil, 4 köşeli sürgünler üzerinde yer alır. Kozalakları 2,5-3 cm çapında, yumurta biçiminde koyu kahverengi ve mavi dumanlıdır; 2 yılda olgunlaşır, 6-8 adet puldan oluşur, tohumlar uzun oval biçimli ya da 3 köşeli ve dar kanatlıdır. Sıcak ve kurak iklim bölgelerinde yetişir; toprak istekleri bakımından kanaatkârdır. Mavi-gri-yeşil yaprakları ve piramit formu ile park ve bahçelerde soliter ya da 2-3’lü gruplar halinde kullanılır.
Piramidal şekillidir. Yaprakları mavimsi yeşil veya gri mavi renkli, gövdeleri ise koyu kızıldır. Ağaçlar olgunlaştıkça dallar yatay bir hal alır ve genişlemeye başlar. Sürgünler dört köşelidir. Çok hızlı gelişir. Rüzgara dayanıklıdır.
Kuzey Amerika’da Monterey Yarımadası’nda doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 5 m olan, genç yaşlarda konik, yaşlandığında geniş piramit formlu bir ağaçtır. Dalları yanlara doğru yatay olarak uzanmaktadır. Gövde kabuğu sert, başlangıçta kırmızı kahverengi, daha sonra gri, levhalar halinde çatlaklıdır. Sürgünleri dört köşelidir. Pul yaprakları yaklaşık 1.5 mm uzunluğunda, baklava şeklinde, yassı, koyu yeşil ile açık yeşil arasında değişen renkte, çok belirgin olmayan reçine bezeleri vardır. Kozalakları yuvarlak veya geniş elips şeklinde, 2.5-3 cm çapında, ortasında diken şeklinde çıkıntısı olan, 8-14 adet puldan oluşur. Başlangıçta yeşil, olgunlaştığında kestane kahverengi ile koyu kahverengi bir renk alır. Sıcak Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde en iyi şekilde gelişir. Kış soğuklarına Adi Servi’den daha duyarlıdır. Tuzlu topraklarda da yetişebilir. Perde ağacı olarak, soliter ya da grup kompozisyonlarında kullanılır. ‘Goldcrest’ kültivarı piramidal formu, altın sarısı yeşil yaprakları ve limon gibi kokması nedeniyle Limoni Servi diye adlandırılır. Dekoratif olması nedeniyle estetik düzenlemeler ve soliter kullanımlar için çok uygundur.
Akdeniz Çukuru’nun doğusunda Pelopones, Girit ve Rodos Adalarında, Güney Anadolu, Kıbrıs, Lübnan, Suriye ve Filistin’den Kuzey İran’a kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 2 m’dir. Çok dar, sütun formunda, uzun ve sivri, dallar dik vaziyette yukarıya yönelmiş ya da dalları yatay uzanan geniş piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu gri, düz, ince, uzun çatlaklı, şerit ve lifler halinde parçalanır. Sürgünleri yuvarlak 0.7-1 mm çapında uç kısma doğru daha incedir. Pul yaprakları yaklaşık 1 mm uzunluğunda, baklava biçiminde, yassı, koyu yeşil, reçine bezeleri çok belirgin değildir. Kozalakları yumurta ya da küre şeklinde 2-3 cm çapında, kısa sürgünlerin ucunda ve tek tek, kozalak pulları 6-12, düz ya da ortasında çok küçük bir diken, taze kozalaklar yeşil ya da zeytini yeşil, daha sonra parlak kahverengidir. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde çok yaygındır; genellikle kutsal mekânlarda ve mezarlıklarda çok iyi gelişmiş örneklerine rastlanır. Toprak isteği az; kireçli-taşlı topraklarda da iyi yetişir, kuraklığa dayanıklıdır, ancak şiddetli kış soğuklarına ve kar baskınına duyarlıdır. Rüzgâra dayanıklı, perde için çok uygun, makasla budanarak şekil verilebilir.
Japonya’da Kyushu adasının güneyinde ve Ryukyu adalarında doğal olarak yetişir. Boyu 1.50-5 m, tepe tacı genişliği 1.80-3 m’dir. Gövde 20-25 cm çapında, kümelenmiş yaprakların dökülmesiyle ortaya çıkar. Dökülen yaprakların dip kısımlarının ortaya çıkardığı desenler dikkat çekicidir. Yaşlı bireyler bazen dallanmış gövdelere sahip olabilir. Yaprakları her dem yeşil, tüysü ve 90-150 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar 7-8 cm boyunda, koyu yeşil, mum gibi ve oldukça serttir. İki evciklidir. Gerçek çiçek oluşturmaz. Erkek bireylerin kozalakları sürgün uçlarından çıkar, çam kozalaklarına benzer 60 cm kadar uzunluğundadır. Dişi bireylerde başkalaşmış yapraklardan oluşan bronz renkli, oval, 2.5- 7.5 cm uzunluğunda, makrosporofilde turuncukırmızı tohumlar iki ayda olgunlaşır. Sıcak bölgelerde iyi gelişir. -7 °C’ye kadar yetişebilir. İyice geliştikten sonra kuraklığa dayanıklıdır. Su ve nem isteği orta derecede, drenajı iyi, besin maddesi bakımından zengin topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Palmiye olarak adlandırılan Cycas revoluta gerçek palmiye değildir. Yeryüzünün ilk tohumlu bitkilerinden olan Cycad grubuna dahildir.
Kışın yaprak döker. Oval şekilli olan yaprakları 4-9 cm. uzunluğundadır. Ayanın kenarı ince dişlidir, üst yüzü parlak yeşildir. Kulakçıklar böbrek şeklindedir. Eni 3,5-4,5 cm uzunluğunda olan çiçekler kırmızı renkli, hafif kokuludur. Kış veya ilkbaharda çiçek açarlar. Meyvesi 5-7 cm. Boyunda yuvarlak oval biçimde ve yeşil sarı renklidir. Nemli toprakları tercih ederler.
Avrupa’da doğal olarak yetişen, çok yıllık otsu bitkilerdir. Boyu 1.8-3 m’dir. Güzel görünümlü, koyu yeşil gövdelere sahip bir bitkidir. Çiçek kurulları yeşil ipliğe benzeyen, yaklaşık 40 cm uzunluğunda, küçük yapraklardan daha uzun kurullara sahiptir. 5 cm derinliğinde havuz suyunda saksılarda ya da tuğlalar veya ters çevrilmiş saksılar üzerine konularak derin sularda yetiştirilebilir. Sert rüzgârlara karşı korunması gerekir. Besin maddesi bakımından zengin, nemli topraklarda gayet iyi gelişir. Genellikle çiçek aranjmanlarında kullanılır.
Batı, Güney ve Orta Avrupa’da doğal olarak yetişir. Ancak dünyanın pek çok yerine süs bitkisi olarak götürülmüş ve oralarda doğallaşmıştır. Boyu 1.5-3 m, genişliği 1.5 m olan, sık ve ince dallardan oluşan, dik büyüyen çalıdır. Sürgünleri yeşil ve 5 köşelidir, taze iken tüylüdür.Yazın yeşil, almaçlı dizilmiş bileşik yaprakları 3 yaprakçıktan oluşur; mızrak biçiminde 1-2 cm uzunluğunda, alt yüzü kadife gibi tüylüdür. Mayıs ve haziranda açan küçük çiçekleri altın sarısı renginde 2 cm genişliğindedir. Meyveleri 4-5 cm uzunluğunda yassı ve siyahtır. Güneşli yerlerde, çok nemli ve kireçli olan topraklar hariç her tür bahçe toprağında iyi gelişme gösterir.
Boyu 2 m’dir. Sık dallı, geniş, dağınık formlu çalıdır. Yazın yeşil yaprakları 2 cm uzunluğunda ve mızrak biçimindedir. Mayıs ayında çiçek açar. Bol sayıda bulunan krem renkli çiçekleri açık yeşil sürgünlerin üzerinde yer alır. Kış donlarına karşı çok dayanıklıdır. Stockholm’de dahi yetişmektedir. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Özellikle koniferlerin ön tarafına getirildiğinde çok güzel bir görünüm oluşturur. Kaya bahçeleri için çok değerli bir bitkidir. Toprak işlemenin ve bitkilendirmenin gerekli olduğu yerlerde kullanılabilecek önemli bitkilerden biridir.
Avrupa, Kafkaslar ve u¨lkemizde (Trakya, Marmara, Ege ve Karadeniz) doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu uzunlamasına çatlaklıdır. Su¨rgu¨nleri parlak kahve renkli ve tu¨ysu¨zdu¨r. Yaprakları 5 sivri loblu, 10-18 cm bu¨yu¨klu¨ğu¨ndedir ve çınar yapraklarını andırır. Sonbaharda açık sarı ya da kırmızı renklenme gösterir. Yaprakları yeşilimsi sarı renkte, salkım formlu ve etkisizdir. Meyveleri kanatlı, 4-5 cm uzunluğundadır. Sıcak-serin iklimlerde, kuru-taze derin topraklarda iyi yetişir fakat fakir ve ağır killi topraklara da uyum sağlar. Gu¨neşli, yarı gölge yerlerde yetişir. Yayvan kök yapar. Kontinental iklime dayanıklıdır. İyi bir park ve alle ağacıdır. Ağaç grupları oluşturmada, çıplak arazinin yeşillendirmesinde, ru¨zgâr perdelerinde ya da bahçelerde soliter olarak kullanılır. Ayrıca iyi bir arı konukçusudur. Ku¨ltu¨r çeşitleri daha dekoratiftir. Acer platanoides ‘Globosum’ Boyu 5-6 m, tepe tacı genişliği 3 m’dir. Yaprakları 10-16 cm uzunluğunda ve 5 loblu, taze yeşil renkli, sonbaharda da açık sarıdır. Gu¨neşli yerlerde, kuru-taze topraklarda yetişir. Ekstrem kent iklimine dayanıklıdır. Ku¨çu¨k tepe tacı nedeniyle, dar sokak ve yol ağacı olarak ya da ku¨çu¨k bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Her dem yeşildir. Derimsi, yeşil dikenli yapraklı, kırmızı meyveli geniş bir ağaçtır. Yaprakları 5-12 cm. Uzunluğunda, yumurta şeklindedir. İlkbaharda açan beyaz renkli, 8 mm. uzunluğunda çiçeği vardır. Nemli ve iyi drene edilen toprak isteği vardır. Kış rüzgârından zarar görebilir. Yüzeysel köke sahiptir.
Boyu 3 m’dir. Her dem yeşil, çiçekleri kokulu çok dekoratif bir çalıdır. Koyu yeşil yaprakları 6 cm uzunluğunda ve eliptiktir. Dalları yere kadar uzanır ve kırmızı meyveleri ile kaplıdır. Kaya bahçeleri, toprağı kaplama ve diğer amaçlar için kullanılabilir. Tek tek bitkiler başlangıçtan itibaren çok fazla yüksek olmayacak şekilde makaslanmalıdır. Özellikle sonbahar aylarında etkileyicidir. Çünkü bu dönemde bitki tamamen meyveleri ile kaplanmış olur. Çok sert geçen kışlarda çok az da olsa koruma önlemleri gerekli olur. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çok değerli olan bu tür, genellikle soliter ya da saksı içinde kullanılır.
Doğal olarak Japonya’da yetişir. Boyu 50- 100 cm’dir. Küçük, silindir formlu, sık dallı, güzel görünümlü bir çalıdır. Dik olarak büyür. Yaşlandığında genişliği boyundan daha fazladır.Yazın yeşil yaprakları, karşılıklı, yumurta biçiminde ya da eliptiktir. Yaprakları 3-6 cm uzunluğunda, uçları sivri, kenarları düzensiz dişli ve zümrüt yeşili rengindedir. Mayıs ile haziran ayları arasında çiçeklenir. Çok sayıda çan şeklinde beyaz renkli çiçekleri vardır. Çiçekleri 2 cm genişliğinde dik duran 4-8 cm boyunda çiçek kurulları üzerinde yer alır. Toprak isteği çok azdır. pH değeri değişik olan topraklara kolaylıkla uyum sağlar. Ancak drenajı iyi besin maddesi bakımından zengin güneşli yerleri tercih eder. Özellikle soliter bitki olarak çiçek yastıklarında ve saksılarda çok güzel bir etki oluşturur. Kısa boylu çitlerin oluşturulması da mümkündür. İlkbahar aylarında çiçekli haliyle gösteri alanlarında da kullanılabilir. Yaşlı bitkilerin daha fazla çiçek vermesi için dalların sık sık alınması ve budanması tavsiye edilir. Çiçekleri gösterişli ve dikkat çekicidir. Soliter ya da grup bitkilendirmelerinde kullanılır.
Eliptik-oval şekilli, 6-12 cm. uzunluğundaki yaprakların tabanı yuvarlaktır. Ayanın üst yüzü en azından damarlar boyunca tüylü, grimsi veya mavimsi yeşil renktedir. Çiçekleri kırmızımsı veya yeşilimsi-beyaz rengindedir. Küre şeklinde ve yaklaşık 1,5 cm. çapında olan meyveleri sarı renkli ve buğuludur. Sonradan mavi-siyah renge dönebilirler.
Her dem yeşil, palmiyeye benzeyen çalı ve ağaçlardandır. Genellikle piyasada Dracaena adı altında satılır. Avize çiçeği ve Agave yaprağına benzeyen kılıç şeklinde yapraklara sahiptir. Fidanlıklarda ve peyzajda ise genellikle palmiyeler arasında gösterilir. Bu bitkinin gövdesi 7.5 m, tacı sert, büyük ve 180 cm uzunluğunda, 15 cm genişliğinde, şemsiye şeklindedir. Beyaz çiçekleri 120 cm uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Farklı boylarda gruplar halinde dikilmesi uygundur.
Akdeniz kuşağından Orta Asya’ya ve Çin’e kadar doğal olarak yetişir. Boyu 5-7 m, tepe tacı genişliği 3-6 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Sürgünleri gevrek ve sık dikenlidir. Yaz yeşili yaprakları 4-8 cm uzunluğunda, oval mızrak formlu, üst yüzü mat koyu yeşil, alt yüzü gümüşi beyaz renklidir. Haziranda açan çiçekleri çan şeklinde,1 cm genişliğinde, içleri sarı, dışları gümüşi renkli ve kokuludur. Çiçek kurulları 1-3 çiçekten oluşur. Meyveleri başlangıçta gümüşi, sonra koyu turuncu renkte, zeytin iriliğinde ve biçimindedir. Meyvelerin içi unlu ve tatlıdır ama bazılarınca sevilir, aşılı olanları daha makbuldür. Bu nedenle Elaeagnus angustifolia Kuş İğdesi adını alır. Daha çok kontinental iklimlerde; güneşli, sıcak ve kuru yerlerde (yamaçlarda); sığ-kuru, çok fakir topraklarda yetişir. Kirece ve tuzlu topraklara, kent iklimine, dayanır, hatta deniz suyu ile ıslanan topraklarda da yetişebilir. Gri/gümüşi yaprakları ve sarkık silueti ile plastik görünümlü ve çok dekoratiftir. Park ve bahçelerdeki kompozisyonlarda, keza kırsal kesimlerde kontrastlar elde etmede çok başarılı olur. Yeşil ya da rüzgâr perdesi oluşturmada, kumulların durdurulmasında ve erozyon kontrolünde (toprakların tutulmasında) küme ve gruplar halinde ya da soliter kullanılır. Aynı zamanda çok iyi arı besleme ağacıdır.
Kuzey Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Her dem yeşil ve yavaş büyüyen bir çalıdır. Boyu 1-2 m’dir. Genişliği de aynı şekildedir. Büyüme şekli çalımsı dikine büyüyen seyrek olan ve yoğun bir şekilde dallanan dikenli sürgünlerine bağlı olarak kompakt bir görünüm arz eder. Her dem yeşil almaçlı dizilmiş olan yaprakları yumurta biçiminde olup uç kısımlarında daralarak sivrilir. 10 cm uzunluğundaki yaprağın üst yüzü deri gibi parlak, koyu yeşil, yaprağın ortasında koyu sarı renkli leke bulunmaktadır. Gümüşi beyaz renkli çok belirgin olmayan çok az kokulu çiçekleri, ekim ve kasım aylarında görülür. Meyveler çok az sayıda olgunlaşır. Etli kökleri oldukça yüzeydedir, çok fazla dallanma yapmaz. Drenajı iyi, orta derecede nemli, kireç olmayan topraklarda, korunmuş olan yerlerde ve güneşli yetişme ortamlarında iyi yetişir. Sıcağı seven bu odunsunun kökleri ve yaprakları donlardan ve kış güneşinden korunması gerekir. Özellikle yaprağını döken ya da koniferlerin ön kısımlarında renkli, çekici ve sarı yapraklarıyla çok dikkat çeker.
Asli tür Avrupa’da doğal olarak yetişir. Ancak çok sayıda kültivar vardır. ‘Winter beauty’ kültivarı ise 25-35 cm boylarında, her dem yeşil bir çalıdır. Koyu yeşil renkli, kısa iğne yaprakları çevrel dizilmiştir. Erica Carnea, King George’un geliştirilmiş bir formudur. Kısa sürgünlere, koyu yeşil yapraklara ve kompakt bir forma sahiptir. Kasım-aralık ile mart-nisan ayları arasında erken çiçek açan bir kültivardır. Çiçekleri açık pembe kırmızıdır. Bol sayıda çiçek açar. Çok değerli bir kültivardır. Ülkemizde henüz park ve bahçelerde yer almamıştır. Ancak toprakların tutulmasında, kuru yamaçların yeşillendirilmesinde kullanılabilir.
Boyu ve genişliği 5-9 m’dir. Güneşli yerlerde büyümesihalinde tepe tacı daha dardır. Yaprakları 15-30 cm uzunluğunda, 5-10 cm genişliğinde deri gibi sert ve dişlidir. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil renkli, alt yüzü pas renginde tüylüdür. Taze dallar yumuşak tüylü, küçük beyaz renkli çiçeklere sahiptir. Çiçek kurulları sonbahar aylarında açar ve kokuludur fakat gösterişli değildir. Meyveler 2.5-5 cm uzunluğunda, turuncu ile sarı arasında değişen bir renktedir ve tatlı aromatiktir. Tohumlar meyvenin ortasında yer alır. -7 °C’a kadar dayanır. -12 °C’ta etkilenmediği görülmüştür fakat meyveler bundan zarar görür. Belli bir yaşa eriştikten sonra kuraklığa dayanıklılık gösterir. İyi drene edilmiş topraklarda çok iyi gelişir fakat en iyi gelişimini nemli topraklarda yapar. Budamaya dayanıklıdır. Meyve elde edilmek isteniyorsa, ince dallar uzaklaştırılarak bitkinin iç kısmına güneşin ulaşması sağlanmalıdır. Böylece daha fazla meyve elde edilir. Çim alanlarda veya avlularda, gölgeli ve güneşli yerlerde, kafesler üzerinde espalye olarak yetiştirilebilir. Aynı zamanda çok uzun süre saksı içinde yetiştirmek de mümkündür. Yaprakları da iç mekân düzenlemesinde kullanılabilir.
Kuzeydoğu Avustralya’da su taşkınlarına maruz yerlerde, ülkemizde ise Çukurova, Tarsus gibi sıcak yörelerimizde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 15 m’dir. Çok hızlı büyüyen bir ağaçtır. Bu nedenle ülkemizde özellikle bataklıkların kurutulmasında çok iyi sonuçlar alınmıştır. Geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. 2-3 m gövde çapı yapabilir. Gövde kabuğu gri bej kahverengidir. Kabuk levhalar halindedir, dökülür. Her dem yeşil yaprakları 15-20 cm uzunluğunda, 1.5-3 cm genişliğinde, damarları 45° açılıdır. Kapsülleri 2×2 cm, 4 köşeli, topaç şeklinde, 4-5 gözlü, sapsız ya da kısa saplıdır. Ocak ve şubat aylarında açan çiçekleri etkili değildir. Sapları 10-15 cm olan çiçek kurulları oluşturur. Meyveleri kapsül şeklinde, 7-8 mm uzunluğunda, 4-6 mm genişliğinde ve 4 gözlüdür. Tohumları 1.0 mm çapında, bariz köşelidir. Güneşli, sıcak, taban suyu yüksek, su baskınlarına maruz kalan, ıslak yerlerde ya da bataklıklarda, ağır balçık ve hafif kumlu topraklar üzerinde iyi yetişir. Çok iyi sürgün verir. Çok hızlı büyür. Çok fazla su harcar. Akdeniz ve Ege bölgelerimizde, sıcak ve ıslak, taban suyu yüksek yerlerde, parklarda gölge ağacı veya soliter olarak kullanılır.
Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Geniş, simetrik ve dikkat çekici bir büyüme şekline sahiptir. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Parlak karmen kırmızısı rengindeki sonbahar yaprakları uzun süre bitkinin üzerinde kalır. Güzel görünümlü kırmızı meyvesi yine aynı şekilde bitkinin üzerinde kalır. Dallar özellikle geniş mantar şeritleri tarafından kaplıdır. En güzel etkiyi kış aylarında yapar. Avrupa’da erken sürgün veren en güzel çalılardan biridir. Soliter olarak kullanılması çok uygundur.
Hindistan, Endonezya, Japonya, Kore, Mianmar ve Pakistan’da deniz seviyesinden 4000 m yükseltiye kadar doğal yayılışa sahiptir. Hava köklerine sahip, 10 m’ye kadar boylanabilen her dem yeşil çalıdır. Yapraklar derimsi, yumurtamsı veya elips şeklinde, uçları sivri, dipte kama şeklinde, kenarları ince testere dişli, tüysüzdür. Kapsül meyve; kırmızımsı kahverengi, 5-6 mm çapında, küremsi ve siğilsiz, arillus kırmızıdır. Çiçeklenme zamanı nisan-temmuz, tohum olgunlaşma zamanı ise eylül-aralık aylarıdır. Peyzaj alanlarında, ağaçların kademesinde, park bahçelerde ve bordür bitkisi olarak kullanılır. Toprak yüzeyini kapatır ve otlanmayı da önlemesi nedeniyle tercih edilir.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Orta boylu ya da boylu çalıdır. Boyu 2-4 m’dir. Genişliği 3-5 m’dir. Dik büyür. Çok sayıda sürgünleri vardır. Yoğun dallanma gösterir. Orta derecede hızlı büyüyen bir çalı türüdür. Yılda 20-30 cm boy yapar. Beyazımsı yeşil çiçekleri dikkat çekmez. Mayıs ile haziran ayında çiçeklenir. Meyveleri kapsül şeklindedir. Açık pembe veya beyaz renklidir. Tohumları dikkat çekecek derecede büyük ve turuncu renklidir. Yetişme ortamının iyi olduğu yerlerde çok fazla sayıda tohum oluşur. Tohumları zehirlidir. Her dem yeşil yaprakları eliptiktir ve parlak koyu yeşil renkte olup deri gibi kalındır. Güneşli ve gölge yerlerde iyi yetişir. Sıcağa dayanıklıdır. Donlara karşı duyarlı, rüzgâra karşı ise çok dayanıklıdır. Kent içinde hava kirliliğinden etkilenmez gayet iyi gelişir. Tuzlu havaya da toleranslıdır. Orta derecede kuru ya da taze topraklarda az miktarda asidik ve alkali her türlü bahçe toprağında gayet iyi gelişir. Tuza karşı da orta derecede toleranslıdır. Makaslanmaya çok iyi gelir. Topiary sanatında kullanılabilir ya da tel kafesler üzerinde yetiştirilebilir.
Güneydoğu Avrupa, Kuzey Kafkasya, Kuzey İran ve ülkemizde Karadeniz kıyısı ve Marmara bölgesinde, yazın yeşil, kışın yaprağını döken orman kuşağında doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 10 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır, düzgün gövde yapar. Yaprakları 6-12 cm uzunluğunda, 4-6 cm genişliğinde, sivri uçlu, ters oval biçimli ve 7-10 çift damarlıdır. Taze yaprakları açık yeşil renkli, kenarları düz, alt yüzü ince tüylü, sapı 5-15 mm’dir. Kupula 2 cm büyüklüğündedir. Üstündeki çıkıntılar geniş şeridimsidir. Deniz ikliminin hakim olduğu yerlerde; taze, derin balçıklı topraklar üzerinde iyi yetişir. Güneş, sıcak ve nem sever. Gölgeye de çok dayanır ancak uzun süre siper altında kalırsa tepe çatısı yanlara doğru yayılır. İyi bir park ağacıdır ancak yavaş büyür. Direkt güneş ışığı altında, gövde kabuğu yanabilir. Grup ve kitle oluşturma, alle tesisi için çok uygundur ya da parklarda gölge ağacı veya soliter olarak kullanılır.
Avrupa’dan Kafkaslar’a kadar doğal yayılış gösterir. Ülkemizde de Istranca Dağları’nda doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 10-25 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı, 5-10 cm uzunluğunda, geniş eliptik oval formludur. Yaprak kenarı hafif dalgalıdır. Taze genç yapraklar tüylü, olgunlaştığında tüysüz, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda canlı sarı ile kırmızı kahverengi arasında değişen bir renk alır. Çiçekler tek evciklidir, göze çarpmaz, fark edilmez. Hem çok güneşli ve hem de gölge olan yerlerde, kuru taze topraklarda iyi yetişir. Taze kireçli toprakları tercih eder fakat hafif asitli ve besin maddesi bakımından fakir topraklarda da yetişebilir. Gölgeye dayanıklı fakat geç donlara ve aniden maruz kalması durumunda güneş ışınlarına oldukça duyarlıdır. Kökler kazı işlerinden kaynaklanan mekanik etkilere karşı oldukça hassastır. Boylu, iyi gelişmiş fidanlar, dikildikleri yılın yaz aylarında bol bol sulanmalıdır. Yuvarlak tepe çatısıyla oldukça estetiktir. Park ve bahçelerde soliter kullanılır. Aynı zamanda çok iyi bir kitle ve gölge ağacıdır. Küçük bahçeler için Fagus sylvatica çit ve topiary bitkisi olarak kullanılabilir. Fagus sylvatica ‘Atropurpurea’ Boyu 15-20 m, genişliği 8-10 m’dir. Genç yaşta konik formda gelişirken, yetişkin formu yuvarlaktır. Yapraklar ilkbaharda yoğun kırmızı, sonbaharda yeşil ve kırmızıdır. Meyveleri kırmızımsı kahverengidir.
Japonya ve Kore’ de doğal olarak yetişir. Boyu 3-4 m’dir. Yaprakları büyük 40-50 cm palmiyemsi biçimli 7-9 parçalı, derin loblu, üst yüzü parlak koyu-yeşil, alt yüzü soluk-yeşil renklidir. Derimsi ve her dem yeşil, kenarları sivri dişli olan yaprakları 7-30 cm uzunluğundadır. Çiçekleri eylül-ekimde açan şemsiye biçimli, krem-beyaz renklidir. Meyveleri küremsi ve olgunken siyah renklidir. Tam güneşli veya kısmi gölge yerlerde ve kumlu, nemli iyi drene edilmiş topraklarda iyi gelişir. Tropikal görünümü sayesinde haklı bir popülerliğe sahiptir. Park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Boyu 45 cm, genişliği 120-150 cm’dir. Makaslanmadığında bu boyutlara ulaşmaktadır. Yarı çalı halinde yetişen bir perenyaldir. Margarit olarak isimlendirilir. Ancak hakiki margaritler (Chrysanthemum frutescens) ile ilgisi yoktur. Aromatik yeşil yapraklara sahiptir. Yapraklar yumurta biçiminde ve 2.5 cm uzunluğundadır. 3 cm genişliğinde gökyüzü mavisi çiçeklere sahiptir. Solan çiçeklerin sürekli olarak uzaklaştırılması gerekir. Çok ılık geçen kış aylarında bile çiçek açar. Saksılarda ve konteynırlarda yetişebilir. Yükseltilmiş bir yastık veya duvar üzerine de dikilebilir. Önemli olan güneşli bir kısma getirilmesidir. Çok hızlı büyür. Büyümesi esnasında düzensiz bir görünüm oluşturmaya başladığında makaslama ile istenen form verilebilir. Böylece kesme çiçekler elde edilebilir. Yaz sonlarında gelecek yıl daha fazla çiçek vermesi için radikal bir makaslama yapılabilir. Sıcak bölgeleri en güzel perenyallerinden bir tanesidir. İki tane önemli kültivarı vardır. ‘San Gabriel’ çiçek bakımından çok zengindir. Dikkat çekici mavi çiçekleri çok sıcak güneş altında kalsalar dahi solmaz. ‘Santa Anita’ ise daha büyük çiçeklere sahiptir. 6-7.5 cm büyüklüğünde mavi çiçekleriyle dikkat çeker.
Dekoratif bir Graminae türüdür. Mavi-gri gövde ve yaprakları 10-25 cm yüksekliğinde birbirinden ayrılmış kümeler oluşturur. Yaprak renginin güzelliği mavi, fırça gibi saçları andıran yaprakları demetler halinde ki büyüme şekli bu bitkiye çok önemli bir yer örtücü haline getirmektedir. Güneşli ve kısmen gölgeli olan yerlerde kullanılabilir. Yamaçlarda yetiştiği gibi düz olan yerlerde de gayet iyi bir şekilde yetişir. Basılmaya dayanıklı değildir. Çiçeklendikten sonra ya da bitkinin görünümünün bozulmaya başlamasıyla birlikte makaslanmaya ihtiyaç gösterir. Genellikle geometrik modeller oluşturulacak şekilde kullanılmalıdır. Tamamen kapalı bir bitki örtüsü oluşturmaz. Bu nedenle istenmeyen bitkiler düzenli olarak temizlenmelidir. Çok fazla büyümüş olan bitki yumakları çıkarılıp parçalara ayrılmalı ve küçük parçalar tekrar dikilmelidir. Dikim aralıkları 15-35 cm olabilir. Buradaki dikim aralıkları yaratılmak istenen etkiye bağlı olarak azaltılabilir. Islak ve drenajı kötü olan topraklarda yetişmesi çok güçtür.
Boyu 1.8-2 m, genişliği 1-1.5 m’dir. Sık dallı yukarıya doğru dallanmış geniş bir çalıdır. Sürgünleri zeytini sarıdır. Dalların uç kısımları aşağıya doğru sarkar. Pitoresk görünümlüdür. Yazın yeşil yaprakları karşılıklıdır. Uzunlamasına yumurtamsı ya da mızrak şeklindedir. Uzunluğu 8-12 cm’dir. Yaprak kenarının sadece orta kısmının alt tarafı testere dişlidir. Büyük uzun dallar üzerinde bazen yapraklar 3 parçalıdır. Mart ve nisan aylarında çiçek açar. Çok yoğun altın sarısı renkte çiçeklenir. Çiçekler uzun süre bitki üzerinde kalır. 3 ve 4 çiçekten oluşan gruplar henüz yapraklanmamış dallar üzerinde bulunur. Etli, çok seyrek ve yayılmış ana köklere sahiptir. Güneşli ve yarı gölgeli yerleri tercih eder. Çok kuru olmayan, taze, nemli, az derecede asidik veya alkali, besin maddesi bakımından zengin toprakları tercih eder. Tek başına soliter olarak ya da mahremiyeti sağlamak amacıyla gruplar halinde ve çit şeklinde kullanılır. Bu şekilde kullanıldığında çok güzel bir görünüm verir. Donlara karşı oldukça dayanıklı bir odunsudur. Özellikle bu çeşidi geç donlara karşı dayanıklılık gösterir. -8°C’de bile bütün çiçeklerini korur. Forsythia x intermedia ‘Goldzauber’ kültivarı orta boylu, sürgünleri ince ve altın sarısı, çiçekleri de orta büyüklüktedir.
ABD’nin güneydoğusunda yetişir. Boyu 3 m, genişliği 1-2 m’dir. Fothergilla cinsi tebeşir döneminde yaygın olan efsuni fındık çalılarının dahil olduğu çok güzel, çok dikkat çekici birçok çalı ve ağacı içinde barındıran familyadan ayrılmış bir cinstir. Fothergilla major yavaş büyür. Çok sayıda yukarıya doğru yönelmiş sürgünleri ve üzerinde az miktardaki kısa dalcıklarla sık yoğun yuvarlak bir büyüme şekline sahiptir. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı, dizilmiş, 5-10 cm uzunluğunda, yuvarlak ya da geniş oval biçiminde, deri gibi çok az tüylüdür. Yaprakların üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü mavi-yeşil renktedir. Sonbahar renklenmesi çok dikkat çekicidir. Parlak altın sarısı ile turuncu ve kırmızı arasında değişen renklere sahip olur. Mayıs ayında yapraklanma başladığında uzun kulakçıklı, beyaz çiçeklerle kaplı çiçek kurulları oluşur. Bal kokusuna sahiptir. Genç bitkiler derine giden kökler oluşturur. Daha sonraki yıllarda çok büyük oranda kılcal köklerde oluşur. Güneşli ve kısman gölgeli yerleri sever. Rüzgârdan korunmuş, taze, nemli, humuslu, kireçsiz ve besin maddesi bakımından zengin topraklarda çok iyi gelişir. Dikkat çekici şekle sahip olan çiçekleri ve harikulade güzel sonbahar renklenmesi ile her tür bahçe için çok değerli bir süs çalısıdır.
Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir. Boyu, doğal yetişme ortamlarında 35-40 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Geniş oval formlu bir ağaçtır. Avrupa’da 15-20 m boylanır. Gövde kabuğu gri renkli, derin çatlaklıdır. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, 5-9 yaprakçıklı bileşik tüysü, 10-40 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar oval formlu, 6-15 cm uzunluğunda, üst yüzü koyu yeşildir. Sonbaharda erguvani kırmızı ile sarı arasında değişen bir renk almaktadır. Çiçekleri Fraxinus excelsior gibi etkisizdir. Meyvesi 3-5 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğinde ve kanatlıdır. Tek kanatlı meyveleri bir araya gelerek salkımlar oluşturur. Ilıman iklim bölgelerinde, derin, taze balçık ya da kil toprakları üzerinde iyi gelişir. Işık ağacıdır, yarı gölgeye de dayanır. Avrupa’da daha çok dekoratif görünümü nedeniyle yol ağacı ya da soliter olarak kullanılır. Hızlı gelişen bir park ağacıdır. Amerika’da ise bu özelliği nedeniyle ormancılıkta da önemlidir.
Avusturalya’da seleksiyonu yapılmış ve 1907 yılında Notcut fidanlıkları tarafından İngiltere’ye getirilmiştir. Boyu 15-18 m, genişliği 10-12 m’dir. Orta boylu ya da boylu bir ağaçtır. Tepe çatısı yumurta biçimde ve biraz asimetrik yarı açık bir taca sahiptir. Düzgün gövdesi ve yukarıya yönelmiş dalları, göreceli olarak ince sürgünleri bulunur. Genelde orta derecede büyüme enerjisine sahiptir. Genç sürgünleri tüysüz kahverengi dallar gri koyu kahverengi ile kahverengi siyah arasında tomurcuklar tüylüdür. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı birleşik tek tüysü 12 ile 15 cm uzunluğunda9-13 yaprakçıktan oluşmaktadır. Yaprakçıklar uzunlamasına yumurta biçiminde sapları yoktur. Tam ya da az belirgin şekilde testere dişlidir. Yaprağın üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık renkte tüysüzdür. Sonbahar renklenmesi bordo renklidir. Özellikle kuru, iyi drene olmuş topraklarda daha iyi olur. Meyve yoktur. Kök sistemi çok sığdır. Çoğunlukla yatay olarak dağılmış çok sayıda ince kılcal köklerden ve dik olarak uzanan yan köklerden oluşur. Ana kökler daha çok sığ ve yanlara doğru yayılmıştır. Güneşli ve çok az gölgeli yerlerde yetişir. Özel bir gelişme ortamı isteği yoktur.
Avrupa, Anadolu, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’da akarsu yataklarında ve su basar ormanlarda (Longozlarda) doğal olarak yetişir. Boyu 25-30 m, tepe çatısı genişliği 20-30 m’dir. Yuvarlak ya da oval formlu boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu, zeytin yeşili ile gri yeşil, çatlayarak ince elmas desenli kabuk halini almaktadır. Dallar gri ya da yeşilimsi gridir. Tomurcuklar piramit biçimli, siyahımsı, sürgün üzerinde karşılıklıdır. Yazın yeşil yapraklar, karşılıklı, 7-15 yaprakçıklı, 20-40 cm uzunluğunda bileşik tek tüysüdür. Yaprakçıklar 4-10 cm, oval, sivri uçlu, kenarları ince dişli üst yüzü koyu-yeşil, tüysüz ve parlak, alt yüzü açık mavimsi yeşildir. Çiçekleri sarı renklidir. Çiçek kurulu salkım şeklinde, son yıla ait sürgünlerin uç kısmında yer alır. Mayıs ayında yapraklanmadan önce çiçek açar. Tek kanatlı meyveleri açık kahverengi, 3-4 cm uzunluğunda, dar dil biçimindedir. Kanat ucu yuvarlaktır. Eylül- ekim aylarında olgunlaşır. Ilıman iklim bölgelerinde; güneşli ve az güneşli yerlerde kuru, nemli balçıklı ve killi topraklarda iyi gelişir. Işık ağacı olmasına rağmen, bir süre yarı gölgeye dayanır. Su isteği fazladır. Kent iklimine, kirli havaya, deniz suyuna ve fazla suya (su baskınlarına 2-3 ay) dayanabilir. Geç donlara duyarlıdır. Kitle ve grup oluşturmada alle tesisinde ya da soliter olarak kullanılır.
Güney Avrupa, Doğu Akdeniz ve ülkemizin kıyı kesimlerinde doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, tepetacı genişliği 4-8 m’dir. Ovale yakın düzensiz formlu bir ağaçtır. Gövde kabukları gridir, yaşlanınca koyu gri bir renk alır. Sürgünleri zeytin yeşili ya da gri yeşil renklidir, parlaktır. Yazın yeşil, karşılıklı, tüysü bileşik yaprakları, 7-9 yaprakçıklı, 20-25 cm uzunluğunda, yaprakçıklar 3-5 cm, üst yüzü mat mavimsi yeşil ve tüylüdür. Sonbaharda yapraklar önce sarı, daha sonra bronz bir renk alır. Beyaz krem renkli çiçekleri, 15 cm uzunluğunda salkım şeklinde çiçek kurulu oluşturur. Mayıs ve haziran aylarında açan çiçekleri güzel kokuludur. Kanatlı meyveleri 2-2.5 cm, kanat ucu kertikli ya da kesik biçimdedir. Ilıman iklim bölgelerinde çok ya da az güneşli yerlerde ve kuru humuslu sıcak topraklarda yetişir. Sıcağı ve kireci sever. Kentlerde ve endüstri bölgelerinde kirli havaya dayanır. Nem isteği Fraxinus excelsior’dan azdır. Kireçli toprakları sever ve rüzgâra dayanıklıdır. Kent içinde dar caddelerde yol ağacı, park ve bahçelerde gruplar halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 1.50-2.20 m’dir. Yuvarlak formlu olup oldukça değişkendir. Yaprakları her dem yeşil, mızrak şeklinde eliptik, 7 cm uzunluğunda, 5 cm genişliğindedir. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşildir. Çiçekleri büyük 8 cm genişliğinde, katmerli ve sürgünler üzerinde tek tek yer almaktadır. Taç yaprakları etli ve beyaz renktedir. Güzel kokuludur. Haziran ayından kasım ayına kadar sürekli şekilde çiçek açar. Asitli ya da nötr topraklar üzerinde özellikle çok iyi gelişir. Ilıman ikim bölgelerinde nemli yerlerde dış mekanda sorunsuzca yetiştirilir.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği ise 1.5-2 m’dir. Deri gibi parlak canlı yeşil yaprakları vardır. Katmerli beyaz çok güzel kokulu çiçeklere sahiptir. Yetişme ortamı şartları iyi olması halinde çok hızlı gelişir. Yeterli miktarda sıcaklığa ve suya ihtiyaç gösterir. 20°C ve daha düşük sıcaklığa dayanıklı olmasına rağmen yaz sıcaklığı olmadığı zamanlarda büyüme ve çiçeklenme çok az görülür ya da hiç görülmez. Kötü topraklarda ise yetişmesi çok zordur. Denize yakın kıyıların vadilerinde güneşli yerlerde çok iyi yetişir. İç kısımların sıcak vadilerinde ise en iyi şekilde ağaç altlarında filtre edilmiş gölgelerde gelişim gösterir. Çöl demir bölgelerinde ise daha çok kuzey ve doğu bakılı yerlere getirilmelidir. Toprak drenajı iyi olmalı fakat suyu da tutmalıdır. Toprağın kurumasını önlemek amacıyla turba yosunları kullanılmalı ve toprak ıslak tutulmalıdır. Bitki ancak açelya ve Rhododendronlar kadar boylanabilir. Ondan dolayı diğer bitkilerle çok sık dikilmemeli ve kök rekabet önlenmelidir. Çapalamanın yerine bitkiler malçlanmalıdır. Şırınga şeklinde bitkiler sabahın erken saatlerinde sulanmalı çiçeklenme döneminde ise bu yapılmamalıdır. Eğer su tuz bakımından zengin ise sulamaya devam edilebilir. Suda geri kalacak olan tuzlar ve diğer maddeler yaprakları yakabilir. O nedenle dikkatli davranmalıdır. Suyun az olduğu yerlerde toprağın nemli olmasına dikkat edilmelidir. Oluşabilecek tuzlanmayı önlemek amacıyla ayda bir defa çok fazla miktarda su verilerek tuzlar yıkanabilir. Büyüme döneminde asit itfa eden bitki gübreleriyle her üç dört haftada gübrelenmelidir. Bu gübreler kan unu ya da balık emülsiyonu şeklinde olabilir. Cholorosise karşı demir sülfat ve demir chelate gerekir. Kurumuş ve sıkışmış dallar kesilerek uzaklaştırılmalı soğumuş olan yapraklar da alınmalıdır. Afitleri ve öz suyu emici böcekleri uzaklaştırmak amacıyla çok amaçlı spreyler kullanılmalıdır. Saksılarda yükseltilmiş olan yastıklarda çitler şeklinde ya da perde şeklinde ya da soliter şekilde kullanılabilir. Bunlar için uygun varyeteleri vardır: ‘August Beauty’, ‘Mystery’, ‘Radicans’, ‘Veitchii’, ‘Veitchii I mproved’.
Doğu Asya’da Çin’de, doğal yayılış gösterir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 7-10 m’dir. Önceleri dar piramidal, daha sonra geniş, yayvan formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu gri yeşil ve çatlaklıdır. Dallar du¨zensiz ve birçok kola ayrılmıştır. Yazın yeşil yapraklar 10 cm genişliğinde, paralel damarlı, uzun saplı, yaprak ayası yelpazemsi, kalın-derimsi, taze yeşil renkli; sonbaharda altın sarısı bir renk alır. İki evciklidir. Erkek çiçekleri bir sap u¨zerinde dizili ve sarkık, dikkat çekmez; dişi çiçekleri uzun bir sapın ucundadır. Nisan – mayıs aylarında çiçeklenir. Dış kısmı etlenmiş, iç kısmı odunlaşmış 2-2.5 cm çapındaki tohumları olgunlaştığında bu¨trik aside benzeyen kötu¨/nahoş bir koku salar. Ilıman iklim bölgelerinde gu¨neşli ve yarı gölgeli yerlerde kuru nemli kumlu ve killi topraklarda yetişir. Farklı tu¨rdeki topraklara oldukça toleranslıdır, fakat genellikle gu¨neşli alanlarda taze, derin, geçirgen, besin bakımından zengin hafif asitli ve alkali toprakları tercih eder. Kent iklimine, kış soğuklarına dayanıklıdır; toprak istekleri bakımından da kanaatkârdır. İyi su¨rgu¨n verir. İyi bir form kazanması için serbest yetiştirilmelidir. Park ve bahçelerde soliter veya 2-3’u¨ bir arada, ya da dar cadde ve yollarda yol ağacı olarak kullanılır. Bu¨yu¨k saksı içinde de kullanılır. Sıcağa toleranslı, buzlanmaya dayanıklı, hastalık ve zararlılardan etkilenmeyen, hava kirliliğine karşı son derece dirençli bir tu¨r olması nedeniyle, Japonya’ da şehir içi yol ağacı olarak en çok tercih edilen tu¨rlerden biridir.
Kuzey Amerika’nın doğu ve güney bölgelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 8-15 (-20)m’dir. Tepe tacı gevşek, seyrek dallı yuvarlak formlu bir ağaçtır. Sürgünler zigzaglı, kırmızı kahverengi, daha sonra zeytin yeşili kahverengi ve gri, tek ya da üç çatallı, 8 cm kadar uzunlukta, kahverengi dikenlerle kaplıdır. Yaşlı gövdelerde dikenler 20 cm kadar olabilir. Gövde kabuğu gri kahverengi, plakalar halinde soyulur. Yazın yeşil yaprakları 20 cm uzunluğunda, tek ya da çift katlıtüysü, 20-30 yaprakçıktan oluşur, mızrak şeklindeki yaprakçıklar 1×3 cm büyüklüğündedir. Sonbaharda yapraklar altın sarısı bir renk alır ve kışın dökülür. Çiçekleri yeşilimsi-beyaz, küçük ve etkisiz, 5-7 cm uzunluğunda hoş kokulu, nektar bakımından zengin çiçek salkımları oluşturur. Haziran ve temmuz aylarında çiçeklenir. Meyveleri bakla şeklinde, 3 cm genişliğinde, 30-40 cm uzunluğunda, deri gibi parlak koyu kahverengi, yassı, orak veya muz gibi eğri ve uzun eksen etrafında kıvrılmıştır. Dekoratif ve ilkbahara kadar dallarda kalır. Tohumları tespih tanesi kadar, yassı, sert ve parlak kahverengi, oval ve 5-6×10-12 mm büyüklüğündedir. Güneşli ve az güneşli, asidik ve alkali topraklar üzerinde yetiştirilebilir. Kent iklimine dayanıklıdır. Hızlı gelişen, yetişme ortamı istekleri az olan, hastalık ve zararlılardan uzak, kirliliğe ve aynı zamanda kuraklığa karşı dayanıklı, farklı toprak şartlarına ve tuz etkisine karşı adaptasyon sağlayabilen bir park ağacıdır. Park ve bahçelerde soliter, dar mekânlarda yol ağacı olarak ya da saksı içinde kullanılır. Budamaya çok uygundur. Endüstri bölgelerinde dikenli çit tesisinde kullanılır. Dikenlerinden dolayı çocuk oyun alanlarına getirilmesi sakıncalıdır.
Amfac Cole fidanlıklarında 1954 yılında elde edilmiştir. Boyu 8-12 m, genişliği 6-7 m’dir. Geniş tepe çatılı, silindirik formlu ve seyrek dallıdır. Parlak gri renkte bir kabuğa sahiptir. Sürgünlerin uçları altın sarısı rengindedir. Dikenleri yoktur. Almaçlı dizilmiş, tek ya da çift tüysü yapraklıdır. Yaprakçıkların uzunluğu 2-3 cm dar ve sivri uçludur. 20-30 cm uzunluğunda yaprak üzerinde yer alır. Yapraklar altın sarısı renklidir, daha sonra açık sarı bir renk alır, sonbaharda ise kahverengiye dönüşür. Beyaz çiçekleri küçük çiçek kurullarında toplanmıştır. Çiçeklenme haziran ayında olur. Meyveleri yoktur. Kök sistemi, yetişme ortamı ve toprak isteği ve diğer özellikleri ana türe benzemektedir. Don zararlarına karşı ana türe göre daha hassastır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10 m’dir. Orta Avrupa’da genellikle boyu 3-5 m’dir. İlginç görünümlü geniş bir çalıdır. Kış aylarında çiçek açar. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Yaprakları 5-10 cm uzunluğunda Alnus incana’nın yapraklarına benzer. Sonbaharda çok dikkat çekici kırmızı bir renk alır. Taç yaprakları canlı sarı renkte ve 2 cm uzunluğundadır. Çanak yapraklar geriye kıvrılmış ve erguvani renktedir. Hava şartlarına göre ilk çiçek açan bitkilerdendir. Ocak ve mart aylarında çiçeklenir. Çok değerli bir soliter bitkidir.
Her dem yeşil çalıdır. Şirin yaprakları ve geç açan çiçekleri gösterişlidir. Küçük yapraklıdır. Aşırı rüzgârlı bölgelere rahatlıkla adapte olurlar. Sahil kesimlerde ve ılıman bölgelerde rahatlıkla yetişir.
Yeni Zelanda’da deniz kenarındaki dik kayalıklarda doğal olarak yetişir. İrlanda’nın benzer yetişme ortamlarında da doğallaşmıştır. Boyu 1.5 m’dir. Her dem yeşil bir çalıdır. Çiçekleri hermafrodittir. Tozlaşma arılarla olur. Hafif kumlu ve orta derecede balçıklı topraklarda iyi yetişir. İyi drene olmuş toprakları tercih eder ancak besin maddesi bakımından fakir olan topraklarda da yetişebilir. Asidik, nötr ve bazik olan topraklarda özellikle alkali derecesi çok yüksek olan topraklarda gayet iyi gelişir. Güneşli yerlerde yetişir. Nemli toprakları tercih eder. Fakat bitkiler verimsiz olan topraklarda donlara karşı daha dayanıklıdır. Denize açık olan yerlerde deniz tuzlarına karşı çok toleranslıdır. Atmosferik kirliliği de tolere eder. Çit olarak kullanılır. Birçok toprakta çok ıslak yani turbalık özelliğine sahip değilse ya da çok kuru değilse her türlü toprakta yetişebilir. Kuraklığa karşı dayanıksız ancak rüzgâra ve denizden gelen esintilere dayanıklılık gösteren bir türdür. Dekoratif değeri çok yüksektir. Kelebekleri kendine çeker. Bu cinse ait bitkiler, bal mantarına karşı oldukça direnç gösterir. Üretimi için tohumlar ilkbahar aylarında seralara ekilir. Tohumların üzerine kurumaması için kompost atılır. Genç fidecikler büyüdüklerinde yerlerinden alınır ve dış mekâna götürülür. Olgun odunsulardan çelikler elde etmek suretiyle yetiştirilmesi mümkündür.
1838 yılında İrlanda’da ıslah edilmiş ve geliştirilmiş bir çeşittir. Boyu 6-20 m’dir. Sarılıcı bir çalıdır. Geniş alanları kaplayan bir yer örtücüdür. Hava kökleri sayesinde duvarlara ve ağaçlara tırmanır. Hızlı gelişen bir türdür. Tek bir bitki 3 ile 4 yıl sonra 9 m² bir alanı kaplar. Gövde kabuğu yeşil renklidir. Çok sık gri yıldız tüylerle kaplıdır. Sürgünlerin uç kısımları koyu kahverengi kırmızı renklidir. İnternodlar 5 ile 7 cm’dir. Her dem yeşil yaprakları almaçlı dizilmiştir, 5 lopludur. Loplar üçgen şeklindedir. Orta lop yan loplara göre biraz daha uzundur. Hedera helix’ in yapraklarından daha büyüktür. 7 ile 7.7 cm genişliğindedir. Yaprakların üst yüzü mat yeşil renktedir. Açık gri veya açık yeşil damarlarla kaplıdır. Yaprak sapları mor yeşildir. Hafif yukarıya doğru dönmüş yapraklar bu varyete için çok tipiktir. Yeşil sarı çiçekleri yuvarlak şemsiyeler şeklinde eylül ile ekim aylarında oluşur. Meyveleri bezelye büyüklüğünde siyah mavidir. Son zamanlarda yapılmış testlere göre meyveler son derecece zehirlidir. Kök sistemi çok sığdır. Yatay olarak uzanan çok sayıda kılcal köklerden oluşmaktadır. Kış donlarına karşı Hedera helix kadar dayanıklı değildir. Karasal iklim bölgelerinde ağır don şartlarından ve kış güneşinden olumsuz etkilenir. Gölgeli alanları daha çok tercih eder. Diğer özellikleri Hedera helix’in özelliklerine benzemektedir.
Her dem yeşil bir çalıdır. En önemli çiçekli çalılardan bir tanesidir. Tropik bölgelerde, Kaliforniya’nın en sıcak olan bölgelerinde boyu 4,5 m’dir. Deri gibi parlak yaprakları büyüklük ve tekstür bakımından farklılıklar gösterebilir. Büyüme şekli de sık dallı kısa boylu veya seyrek dallı açık formlu olabilir. Çiçekleri 6-12 cm genişliğinde olabilir. Tek tek ya da ikisi bir arada bulunur. Çiçek rengi beyaz ile kırmızı arasında değişen renklerde olabilir. Pembe, sarı, kayısı renginde ve hatta portakal renginde çiçekleri olabilir. Drenajı iyi olan topraklarda iyi yetişir. Bunu anlayabilmek için önce yaklaşık 45 cm derinliğinde ve 45 cm genişliğinde bir çukur açılır ve su ile doldurulur. Eğer su 1 saat içinde boşalmamışsa o zaman bir başka dikim yeri aranır. Genellikle drenajı artırabilmek için bitki yükseltilmiş yastıklarda ya da saksıda yetiştirilir. Bitkiler yetişme ortamı şartları bakımından güneşli sıcak dondan ve rüzgârdan korunmuş yerlerde gayet iyi yetişir. Sıcak olan iç kısımlarda genellikle öğleden sonra güneşin çok sıcak ve kısmen gölgeli olması halinde gayet iyi yetişir. Kış aylarında sıcaklıkları sık sık -1 °C’ın altına düştüğü yerlerde donlara karşı en dayanıklı olan varyeteler bile çatı örtüsü eklinde bir korumaya ihtiyaç duyarlar. Ya da her dem yeşil bir ağacın altında yetişirler. Sıcaklıklar daha da aşağı düşüyorsa bitkiler saksılara dikilmeli ve kış boyunca iç mekânlarda tutulmalıdır. Bir yıllık bitkiler şeklinde yetiştirilmesi isteniyorsa yeni elde edilen bitkiler her sonbahar dışarı dikilmelidir. Nisan ayından eylül ayına kadar bitkiler aylık olarak gübrelenmelidir. Saksı bitkilerine ayda iki defa gübre verilmelidir. Gelişimin daha iyi olması ve dayanıklılığın artması için sulama derine gidecek şekilde sık sık yapılmalıdır. Varyetelerin hepsi afitlere karşı dayanıksızdır veya hassastır. Perde bitkilenmesi olarak kullanılabilir. Bunun dışında saksıda ya da espalya şeklinde ya da çalı olarak kısa boylu ağaç şeklinde yetiştirilmesi mümkün. Olgun bitkilerin daha iyi gelişmesi için yaşlanmış dalların ilkbahar başlarında 1/3 oranında kesilip alınması gerekir. İlkbahar ve yaz aylarında dalların uç kısmının kesilmesi çiçek verimini artırır. Dallanması kötü olan genç bitkiler makaslanmalıdır. Böylece ilkbaharda iyi bir dallanma strüktürü oluşturma imkanına sahip olurlar. ABD’nin batı bölgelerinde kullanılan çok sayıda varyeteleri bulunur. Bunlardan birkaçı aşağıda verilmiştir. ‘Agnes Galt’, ‘America Beuty’, ‘Brilliant’, ‘Butterfly’, ‘California Gold’, ‘Delight’, ‘Crown of Bohemia’, ‘Flamingo Plume’, ‘Florida Sunset’
Çin ve Hindistan’da doğal olarak yetişir. Boyu1.5-2 m, tepe tacı genişliği 3-4 m’dir. Dik boylanır. Orta büyüklükte bir çalıdır. Gelişimi yavaştır. Çok yaşlı bireylerde boy ve tepe genişliği eşit olabilir. Gövde kabuğu gridir. Genç yaşlardan yumuşak tüylerle kaplıdır. Yazın yeşil bir çalıdır. Yapraklanma geç olur. Soğuk geçen ilkbaharlarda yeni süren yapraklar genellikle sarı-beyaz renktedir. Sonbahar aylarında ise yapraklar sarı bir renk alır. Çiçekleri çok büyüktür. Çok çekici ve güzel görünümlüdür. Bitki üzerinde tek tek bulunur. Ebegümeci çiçeklerini andırır. Haziran sonundan eylül sonuna kadar çiçekler bitki üzerinde kalır. Meyveleri kapsül şeklindedir. Kahverengi kapsüller 5 gözlüdür. Etli ve sığ kök sistemi, çoğunlukla yatay olarak yayılan kılcal köklerden oluşmaktadır. Güneşli ve çok az gölgeli korunaklı yerlerde gayet iyi gelişir. Besin maddesi bakımından zengin, nemli ya da orta derecede kuru, drenajı iyi, kumlu balçıklı, orta derecede asidik ya da alkalin topraklarda çok iyi gelişir. Besin maddesi bakımından fakir topraklarda ise çiçeklenme az olur. Genç yaşlarda don zararlarına karşı oldukça dayanıksızdır. Sert geçen kışlarda donar ve ölür. Fakat bu durum Hibuscus’u çok fazla etkilemez. Daha sonra yapılacak olan makaslama ve don zararı sonuncunda bitki kendisini kolaylıkla yenileyebilir. Çok uzun süren kuraklık dönemlerinde tomurcuklarını dökerek reaksiyon gösterir. Sıcak yerleri tercih eder. Kent içindeki yetişme ortamlarına da tolerans gösterir.
Japonya, Kore ve Tayvan’da doğal olarak yetişir. Hızlı büyüyen bir türdür. Hava kökleri ve tutunucu kökleriyle vatanında 15-20 m boylanabilir. Orta Avrupa’da en fazla 7 m’ye kadar tırmanmaktadır. Soliter bitki olarak yetiştirildiğinde ise 2 m boylanır. Sürgünleri kırmızı kahverengidir. Yaşlı kabukları şeritler halinde dökülür.Yaprakları yürek şeklindedir.Üst yüzü parlak yeşil, uzunluğu 10 cm kadardır. Çiçekler dağınık bir vaziyette 15-20 cm genişliğinde basık şemsiye şeklindedir. Çiçek kurulunun dışındaki beyaz kenar çiçekleri çok dikkat çekicidir. Çiçeklenme haziran ve temmuz aylarında olur. Donlara dayanıklıdır. Özellikle kayaların ve duvarların kaplanmasına çok uygundur. Ağaç gövdelerine de sarılabilir. Yine aynı şekilde sıcak ve güneşli alanlarda yer örtücü olarak da kullanılabilir. Etkili olabilmesi için fazla sayıda kullanılması önemlidir. Çok değerli sarılıcı bir bitkidir. Genellikle asidik toprakları tercih eder.
Japonya’da Hounshu bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu 1-3 m’dir. Genç sürgünleri ve çiçek kurulları tüysüzdür.Sürgünleri ve yaprakları kalın etlidir. Yaprakları geniş yumurta biçiminde ya da eliptik şeklinde, 15-20 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, tabanı geniş kama şeklinde, kaba testere dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil ve alt yüzü açık yeşildir. Yaprak sapı 1-4 cm uzunluğundadır. 10-20 cm genişliğinde mavi ya da pembe çiçeklerden oluşan şemsiye şeklindeki çiçek kurulunun steril çiçekleri, pembe renkli ve 1-3 cm genişliğindedir. Çiçeklenme haziran ile ağustos ayları arasında olur. Normal şartlar altında bütün Hydrangea macrophylla çiçekleri pembe çiçeklidir. Mavi renkli çiçeklere sahip olabilmek için asit topraklara ihtiyaç vardır. Asidik toprakların pH değeri 4.5 olmalıdır. Mavi rengi belirleyen en önemli unsur alüminyum iyonların konsantrasyonlarıdır. O nedenle sulama esnasında amonyum ya da alüminyum sülfat kullanılarak elde edilebilir. Bir lt suya 3 gram katılır. 1 haftada 4 veya 5 defa sulanır. Çiçekler oluşurken 1 haftada 5 defa sulanır. Fakat yine de bazı kırmızı renkli çiçeklere sahip olan kültivarlar mavi renge dönüşmeyebilir.
Japonya, Güneydoğu Çin, Sachalin ve Güney Kurillen adalarında doğal olarak yetişir. Boyu 2 m’dir. Devamlı makaslanmak suretiyle çok sık dallı bir hale getirilebilir. Vatanında ağaç formunda gelişir ve 10 m kadar boylanır. Genç sürgünleri tüylüdür. Yaprakları eliptik ya da yumurta biçiminde, 10-15 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, tabanı yuvarlak ya da kama biçiminde, kenarı dişli, üst yüzü tüysüz ve alt yüzü fırça gibi tüylüdür. Yaprak sapı 1.25-2.5 cm arasındadır. Çiçekleri beyazdır. Steril kenar çiçekleri önce beyaz daha sonra pembe bir renk alır. Yaklaşık 3 cm genişliğindedir. Düzenli bir şekilde bir araya gelerek konik formlu 15-20 cm uzunluğunda çiçek kurulların oluşturur. Ağustos ve eylül aylarında çiçeklenir. Korunmuş güneşli ve yarı gölgeli yerlerde, besin maddesi bakımından zengin, iyi drenajlı, taze ve nemli asidik ve nötr toprakları tercih eder. Grup ya da soliter olarak kullanıldığında yoğun, sık dallarıyla ve çok sayıda çiçekleriyle yaz sonunda çok etkileyici bir görünüme sahip olur.
Ülkemizde doğal yayılış gösterir. Boyu 30-50 cm kökleri sayesinde toprak üzerinde yayılış gösterir. Çiçekleri 4-5 cm genişliğinde altın sarısı rengindedir. Haziran ve ağustos aylarında çiçek açar. Çok önemli bir yer örtücüdür. Şevlerde ve setlerde çok iyi gelişir. Güneşli ve gölgeli alanlarda kuru kumlu topraklar üzerinde iyi gelişim gösterir. Hypericum moserianum’a göre daha dayanıklıdır. Hava kirliliğine karşı dayanıklı bir bitkidir.
Avrupa ve Kuzeybatı Avrupa’da doğal olarak yetişir. Orta Avrupa’da daha çok Kuzey Almanya’nın tepelik kesimlerinde ve Alp dağlarının eteklerinde görülür. Boyu 3-6 m, tepe tacı genişliği 3- 5m’dir. Kayın ve kayın ladin ormanlarının alt tabakasını oluşturur. Çok ender olarak meşe gürgen ve meşe huş ormanlarında da görülür. Yetişme ortamları olarak orta derecede kuru veya nemli besin maddesi bakımından zengin orta derecede asit veya asidik çoğunlukla kumlu veya taşlı balçıklı humuslu ya da ham humuslu topraklarda yetişir. Farklı büyüme şekilleri gösterir. Yaprakları her dem yeşil almaçlı dizelmiş. Yumurta şeklinde veya mızrak gibi 3-8 cm uzunluğundadır. Kaba deri gibi yaprakların kenarları düzensiz dalgalı dikenli üst yüzü deri gibi parlak koyu yeşil alt yüzü açık yeşil renklidir. Yapraklar ağaç üzerinde 1 ile 3 yıl kalır. Yaşlı bitkilerin yaprakları daha az dikenlidir. Bazen tam kenarlıda olabilir. İki evciklidir. Küçük beyaz çiçekleri 4 taç yaprağına sahiptir. 4 anteri ise sterildir. Erkek çiçeklerin yumurtası ve taç yaprağı yoktur. Mayıs ve haziran ayında çiçek açar. Parlak kırmızı meyveleri çok bol sayıdadır. Kış aylarında bitki üzerinde kalır. Çok çekicidir ancak zehirlidir. Kök sistemi etsidir. Kalın ana kökler derin ince kılcal kökler ise toprağın üst kısmını kaplar. Orman topraklarında kökleri sayesinde yayılış gösterir. Az gölgeli veya gölgeli yerlerden atmosfer nemliliğinin yüksek olduğu güneşli ve rüzgârlardan korunmalı yerlerde gayet iyi gelişir. Besin maddesi bakımından çok fakir olmayan toprakları tercih eder. Özellikle kuru nemli asidik bakımından zengin asidik nötr topraklarda iyi gelişir. Aynı şekilde çok az derecede alkali topraklarda kısmen gölgeli yerlerde kuru yetişme ortamlarında bile gelişimi mümkündür. Genç yaşlarda don zararlarına karşı çok hassastır. Gölge ya da yarı gölge bitkisidir. Radikal budamalardan sonra kendini kolaylıkla yeniler. Endüstriyel bölgelerde gaz zararlarına ve asit ihtiva eden dumanlara karşı çok dayanıklıdır. 300 yaşına kadar erişebilir. Gövde çapı 50 cm olabilir. Meyveleri zehirlidir. Dikkat edilmesi gerekir. Ilex aquifolium ‘Pyramidalis’ Daha hızlı yetişen boylu her dem yeşil boylu bir çalı veya kısa boylu ağaçtır. Boyu 6 m’dir. Konik bir büyüme şekline sahiptir. Koyu yeşil, dikenli, dar yumurta biçimindeki yaprakları ile dikkat çeker. Çiçekleri küçük ve beyazdır. Tozlaşma meydana gelmişse çok sayıda parlak sarı üzümsü meyveleri görülür. Güneşli yerlerde gayet iyi yetişir. Drenajı iyi olan nemli topraklarda kumlu killi, kireçli ve balçıklı özelliklere sahip yetişme ortamlarında iyi yetişir. Çiçekli çitlerin ve yastıkların en gözde bitkilerindedir. İnformal düzenlenmiş bahçelerde canlı çit veya perde olarak kullanılabilir. En önemli özelliği sarı meyvelerinin olmasıdır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m, genişliği 1-2 m’dir Geniş ve yayılıcı formda gelişen her dem yeşil bir türdür. Koyu yeşil yaprakları 2-3 cm uzunluğunda ve ovaldir. Eylül ve kasım aylarında görülen meyveleri siyah renktedir. Güneşli ve yarı gölgeli alanlarda yetişir. Gölge alanları daha çok tercih eder. Kuraklığa, fazla sıcaklığa ve kışın rüzgâra dayanıklı değildir. Dona ve hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. İyi drenajlı, nemli ve hafif asitli topraklarda yetişir. Topiary sanatında ve çitlerin oluşturulmasında kullanılmaktadır. Soliter olarak ve grup bitkilendirmelerinde kullanılır.
Güney Asya’da Arap yarımadasında, Kuzeydoğu Afrika’da, Afrika göller bölgesinde, Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 2 m’dir.Yazın yeşil sarılıcı bir bitkidir. Yaprakları karşılıklı 10-12 cm uzunluğunda ve 5-12 yaprakçıktan oluşan tek tüysü yapraktır. Yaprak eliptik yuvarlak ya da oval şekildedir. Çiçekleri beyaz renkli, uç kısımları genellikle dıştan pembe renklidir ve kokuludur. Brahteler spatula şeklindedir. Çanak yaprakları tüysüzdür ve 5 loplu yıldıza benzer. Loplar eliptik veya ters yumurta biçimindedir.Taç yaprakları boru şeklinde iki stamenin yer aldığı flamentler üzerinde oluşur. Sera içinde tutulacak olursa yıl boyu çiçek açar. Çiçek genişliği 2-2.5 cm’dir. Çok güçlü kokuya sahiptir. Açık havada yetiştirildiğinde yaz boyu çiçek açar. Özellikle çiçek kokusundan dolayı çok önemlidir. İyi bir şekilde yetiştirilmeleri için normal bahçe toprağına, sıcak ve güneşli yerlere ihtiyacı vardır. Kış aylarında sıcaklık 0°C’nin altına düştüğünde bakım yapılması gerekir. Saksıda yetiştirilmesi mümkündür. Saksıda yetiştirildiğinde sık gübreleme ve sulama yapılması gerekir.
Doğu Çin ve Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Desteklenmesi halinde 3 m boylanır. Genişliği 2-3 m’dir. Dört köşeli yeşil, daha sonra açık kahverengiye dönen gövde kabuğuna sahiptir. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı 3 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 1-3 cm uzunluğunda, mızrak şeklinde ve koyu yeşil renktedir. Çiçekleri sarı renktedir ve Forsythia’nın çiçeklerine benzer. 5-6 taç yaprağa sahiptir. Hava şartlarına bağlı olarak çiçeklenme aralık ayından nisan ayına kadar devam eder. İyi drenajlı ve hafif asidik toprakları tercih eder. Ilık, güneşli ve korunan alanlarda yetişir. Kirliliğe karşı dayanıklıdır.
Yarı her dem yeşil veya yaprağını döken sarılıcı bir çalıdır. Jasminum grandiflorum’a benzer. Fakat grandiflorum daha uzundur. Küçük çiçekleri yaklaşık 1.5 cm’dir. Küçük çiçekleriyle grandiflorum’a göre daha narin ve incedir. Bileşik yaprakları 5-9 yaprakçığa sahiptir. Çiçekleri beyaz ve açık pembe renktedir ve yaz başından güz sonuna kadar çok yoğun kokuya sahiptir. Sıcak yerde makaslanarak çit bitkisi şeklinde kullanılabilir. Soğuk olan yerde kışın kapalı alana alınmalıdır. Çok uzun yeşil olması nedeniyle çok kullanılır. İç mekân bitkisi olarak kullanıldığı gibi iç avlu ve teraslarda da kokusu nedeniyle kullanılabilir. Jasminum officinale güneşli ya da kısmen gölgeli sıcak yerlerde gayet iyi gelişir. Normal besin maddesi bakımından orta derece zengin nemli bahçe toprağında gayet iyi gelişir. Büyümenin sürekli olarak kontrol altında tutulması için makaslama yapılır. İç mekânlarda çok hızlı büyür bu nedenle önlemler alınmalıdır. Çiçeklenmeden sonra aşırı bir şekilde budanması uygun olacaktır. Sık sık saksı değişmelidir. Yani çiçeklenmeden sonra makaslanma yapılırsa saksısının da aynı anda değişmesi gerekir. Yüksek miktar nem ve ışık ister. Bunlar sağlanırsa çiçeklenme daha güçlü olur. Çiçeklenme mayıs ayından eylül ayına kadardır. Dış mekânlarda ve kısmi güneşli yerlerde tutulmalıdır. Vejetasyon dönemlerinde yeterince nemli ve drenajı iyi olan yerlerde daha iyi gelişim gösterir. Her türlü zararlıya karşı oldukça dayanıklıdır.
Ön Asya’da ve Balkanlar’da doğal olarak yetişir. Ülkemizin hemen her bölgesinde meyve ağacı olarak yetiştirilir. Boyu 30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Geniş ve yuvarlak formlu ağaçtır. Gövde kabuğu ilk yaşlarda düzgün, gümüşi gri, daha sonra gri kahverengi ve siyahımsı kahverengi ve derin çatlaklıdır. Genç sürgünleri parlak zeytin yeşili ve tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları, çok sıralı sarmal dizilmiş, bileşik tüysü, 5-9 yaprakçıklı, 20-50 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar geniş eliptik, tam kenarlı, 6-12 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü mat açık yeşildir. Parmakların arasında ufalanıp ezildiğinde baharat kokusu verir. Erkek çiçek kurulu, önceki yıla ait sürgünün ucunda, 5-10 cm uzunluğunda, sarı yeşil renkte ve sarkıktır. Dişi çiçekleri yeni sürgünlerin ucunda oluşur.1-3’ü bir aradadır. Meyveleri 3-6 cm çapında, etli olan dış kabuğu koyu yeşil renklidir.Ilıman iklim bölgelerinde derin, nemli, taze humuslu topraklarda yetişir. Işık ağacıdır, gölgeye dayanır. Kış ve ilkbahar donlarına duyarlıdır. Kazık kök yapar. Geniş tepesi ve koyu gölgesi ile iyi bir kitle ağacıdır. Park ve bahçelerde soliter kullanılır. Meyve ağacı olarak yetiştirilir.
Kuzey Yarım Küre’de Avrupa, Yakındoğu, Orta Asya, Kuzey Amerika ve Kuzey Afrika’da doğal olarak yetişir. Boyu 5-8 (-15) m, farklı genişliklerde, çalı formunda ya da çok gövdeli kısa boylu ağaçtır. Gövde kabuğu gri kahverengi, başlangıçta düz, daha sonra çatlaklı lifler halinde soyulur. Yaprakları 10-15 mm uzunluğunda, 1-2 mm genişliğinde, yeşil ile mavi yeşil renkleri arasında, üst yüzünde beyaz stoma çizgileri bulunur, batıcıdır. Kozalakları koyu kahverengi yuvarlak üzümsüdür ve 2-3 yıl sonra olgunlaşır. Güneşli yerlerde yetişir. Kuru ve nemli, besin maddesi bakımından fakir asidik ve alkali topraklarda iyi yetişir. Derin köklenme yapar, donlanmaya karşı çok dayanıklıdır. Yaz kuraklığına ve gölgeye tolerans gösterir. Hava kirliliğinden etkilenir. Juniperus communis ‘Green Carpet’ Boyu 25 cm, genişliği 1.5-2 m’dir. Çok yavaş büyüyen bir ardıç türüdür. Oldukça yatay, sürünücü bir forma sahiptir. Yaprakları canlı, yeşil, daha sonra koyu yeşile döner. Sonbahar renklenmesi ise bronz rengindedir. Donlara karşı dayanıklı bir yer örtücüdür. Güneşli yerler ve işlenmiş her türlü bahçe toprağında çok iyi gelişim gösterir.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 cm, genişliği 1.5-2 m’dir. Horizontal olarak yayılan bodur bir çalıdır, yoğun bir şekilde toprağı kaplar. Bazen üst üste biner. Çok yavaş büyür. Meyveleri küçük ve mavi üzümsü kozalaklar şeklindedir. Çok ender olarak meyve oluşturur. Pul şeklindeki yaprakları yeşil ya da çelik mavisi rengindedir. Kış aylarında ise kan kırmızısı bir renk alır. Güneşli ve hafif gölgeli yerlerde iyi yetişir. Sıcağa toleranslıdır. Kış donlarına karşı dayanıklıdır. Rüzgârdan etkilenmez. Kuru veya nemli, asidik veya alkali topraklarda yetişir. Toprak isteği azdır ve kolay uyum sağlar. Ağır topraklar üzerinde gelişimi çok iyi değildir. Olumsuz etkilenir. Tuzlara karşı bir miktar dayanıklıdır. En önemli kültivarı Juniperus horizontalis ‘Glauca’dır.
Yayılıcı çalıdır. Parlak yeşil yapraklıdır. Eğri gövdelidir. Boylu bir çalı veya yerde sürünen yatık bir çalıdır. Sürgünler dört köşelidir ve incedir. 5-9 mm. çapında üzümsü kozalak, küre biçiminde olup, olgunlaştığında kalın kabuklu tohum taşır.
Çok değerli, yavaş bu¨yu¨yen, sık dallı ve asimetrik yarı ku¨re şeklinde boylanan Juniperus squamata ‘Meyeri’nin bodur bir ku¨ltivarıdır. Yapraklar çok sık bir arada bulunur. Uçları sivri ve çelik mavisi renklidir. Özellikle kış donlarına karşı çok dayanıklıdır. Mezarların bitkilendirilmesi ve kaya bahçeleri için çok uygun bir varyetedir. İyi gelişmesi için işlenmiş topraklara ihtiyaç duyar.
Her dem yeşildir. Genç bitkilerde dallara tutunan iğne şekilli sert ve kısa yaprakları vardır. Olgunlaştıkça sürgünleri saran pul gibi yaprakçıklar oluştururlar. Bazı iğne yaprakların altları beyaz olur. Plastik görünümü olan ardıç, güzel yaprakları ve üzümsü meyveleri vardır. En iyi kuru kumlu veya çakıllı iyi süzülen topraklarda yetişir. Yayılıcıdır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 40 cm, genişliği 1 m’dir. Yatık, yayılıcı kompakt forma sahiptir. Çok az yukarıya doğru yönelmiş sürgünleri vardır. Yaprakları çok belirgin şekilde mavi-yeşildir. Kış aylarında biraz daha koyu bir renk alır. İşlenmiş olan her türlü bahçe toprağında yetişir. Taze iyi drenajlı asidik ve alkali toprakları tercih eder. Işıklı yerlerde sağlam görünümlü donlara karşı dayanıklı olan bu tür özellikle kabirlerin bitkilendirilmesinde, taş ve kaya bahçelerinin oluşturulmasında uygundur. Bir hat boyunca ya da duvarların üzerine dikildiğinde aşağıya sarkan dalları özellikle çok dekoratiftir.
Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-4 m’dir. Her dem yeşil çok sık dallanan bir çalıdır. Sürgünleri belirgin derecede köşelidir ve 4 cm uzunluğunda dikenlerle kaplıdır. Oval yapraklar 10 cm uzunluğunda deri gibi parlaktır. Kenarları dikenli dişlidir. Yaprağın üst yüzü parlak koyu yeşildir. Bazı yapraklar sonbaharda sarı veya kırmızı bir renk alır. 1 cm genişliğindeki çiçekler tam sarı renkte olup ve 8-15 adet çiçekten oluşan çiçek kurullarını oluşturur. Çiçeklenme mayıs-haziran aylarında olur. Meyveler elips şeklinde siyahımsı mavi çıplak 8 mm uzunluğundadır. Dik büyüyen en güzel Berberis’lerden biridir. Donlara karşı dayanıklıdır. Soliter bitki olarak kullanılması çok uygundur. Özel bir yetişme ortamı isteği yoktur.
Her dem yeşil bir çalıdır. Yaprakları büyük, deri gibi sert, parlak yeşil renklidir. Dik duran rasemoz çiçek kurulunu oluşturan çiçekler ilkbaharda açarlar. Küçük ve beyaz renklidir. Meyvelerinin başlangıçta kırmızı olan rengi sonradan siyaha döner. İyi havalandırılmış, zengin, rutubetli toprak isterler.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 12-15m, tepe tacı genişliği 6-10 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu derin çatlaklı ve esmer renklidir. Yazın yeşil yaprakları karşılıklı, daha çok üçlü sarmal dizilişli, yürek biçiminde, 10-20 cm uzunluğunda, düz kenarlı ve uzun saplıdır. Üst yüzü canlı berrak yeşil, alt yüzü tüylüdür. Sonbaharda açık sarı bir renk alır. Çiçekler çan şeklinde, 4-5 cm çapında, beyaz renkli ve sarı şeritlidir. Taban kısmı erguvani lekeli ve çok dekoratiftir. Dik durumlu çiçek kurulu 15-20 cm uzunluğundadır. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açar. Uzun, sarkık formlu, fasulye biçimli, kapsülleri 35 cm boyunda ve 6-8 mm kalınlığındadır. Tohumlar yassı, çift tarafı tüy demetlidir ve çok fazla sayıdadır. Ilıman ya da sıcak iklimlerde yetişir. Yetişme ortamı isteği bakımından kanaatkârdır fakat özellikle besin maddesi bakımından zengin topraklarda, rüzgârdan korunmuş güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi gelişir. Kuru topraklara, kent iklimine ve hava kirliliğine oldukça dayanıklıdır. Kısa gövdeli, geniş tepe çatılı, geç yapraklanan bir park ve yol ağacıdır. Çiçek açtığı dönemlerde gezinti yerlerinde çok etkileyicidir. Çim alanlarında, bina önlerinde soliter olarak kullanılır.
Avrupa’nın tamamında ve Kafkaslar’a kadar ulaşan bölgede doğal olarak yetişir. Çok uzun ömürlü bir bitkidir. Toprak üzerinde sürünen her dem yeşil bir çalıdır. Köklerinin yardımı ile ağaçlar üzerine ve duvarlar üzerine de tırmanabilir. 30 m yüksekliğe kadar tırmandığı görülmüştür. Gelişmemiş formları, her dem yeşil yaprakları 2 sıra halinde dizilmiştiar. Bunlar genellikle 3-5 lobludur. Yaprak tabanı yürek şeklindedir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil ve beyaz damarlarla kaplanmıştır. Olgun formlarda ise yapraklar almaçlı, lobsuz ve sivri uçludur. Baklava şeklinde ya da yaklaşık olarak yürek biçimindedir. 8-10 yaşından sonra çiçeklenmeye başlar. Çok ileri yaşlara kadar çiçek açmaya devam eder. Çiçekleri kokuludur ve yeşilimsi sarı renklidir. Yuvarlak şemsiye şeklinde kurullar oluşturur ve birçok böcek türü için çok iyi bir besin kaynağıdır. Çiçeklenmeden sonra yuvarlak, bezelye büyüklüğünde meyveler oluşturur. Başlangıçta kırmızımsı mor daha sonra yavaş yavaş mavi-siyah bir renk alır. Meyveler aynen yapraklar ve sürgünler gibi az miktarda zehirlidir. Genç sürgünler üzerinde ışığa duyarlı tutunucu kökler 0.1 cm uzunluğundadır. Gölgeli yerlerde yüzeylere yapışma yeteneği çok yüksektir. Kaya sarmaşığı orta derecede kuru, nemli, humuslu, besin maddesi bakımından zengin ve çok az miktarda asidik veya alkali topraklarda, kısmen güneşli veya gölgeli yerlerde iyi yetişir. Nemli iklimleri sever. Kışları sert geçmeyen nemli iklim bölgelerinde çok iyi yetişir ve yaz kuraklığına dayanıklılık gösterir.
Avrupa’dan Kuzeydoğu Asya’ya kadar uzanan çok geniş bir bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 5-8 m, tepe tacı genişliği 3 m olan, geniş yuvarlak formlu ve boylu bir çalıdır. Gövde kabuğu kül rengindedir. Sürgünleri erkek bireylerde önce gri tüylü sonra parlak kırmızı kahverengi, dişi bireylerde ise yeşildir. Yazın yeşili yaprakları almaçlı dizilmiş, oval biçimli, 2-5 cm genişliğinde 3-10 cm uzunluğunda eliptik, uçları sivri ya da küt, kenarları tam ya da dalgalı veya dişlidir. Üst yüzü mat koyu yeşil tüysüz, alt yüzü gri yeşil tüylüdür. Erkek kedicikleri 5 cm uzunluğunda, dik durumlu, dişiler 8 cm uzunluğundadır. Çiçeklenmesi, yapraklanmadan önce olur. Nemli ya da kuru topraklarda, akarsu yatağı gibi ıslak yetişme ortamlarında yetişir, kireçli topraklarda da çok iyi gelişir. Hızlı gelişen çok iyi bir öncü bitkidir. Geniş bir alana yayılan kök sistemi sayesinde işlenmemiş toprakların bitkilendirilmesinde ve heyelan riski bulunan yamaçların ve setlerin tutulmasında kullanılabilecek önemli türlerden biridir. Ayrıca arılar için iyi bir besin kaynağı oluşturur.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m, genişliği 1.5-2 m’dir. Tek bir türe sahip olan bir cinstir. İngiliz bahçe mimarı William Kerr’in adı verilmiştir. Hızlı büyüyen bir türdür. Dik büyür ve çok dallıdır. Çubuk şeklindeki yeşil dallar özellikle kış aylarında çok güzel bir görünüm arz eder. Yazın yeşil yaprakları çok sıralı sarmal, 5-7 cm uzunluğunda oval ya da eliptik keskin dişli, üst yüzü parlak yeşil, sonbahar aylarında yeşilimsi sarı bir renk alır. Katmerli, küremsi ve altın sarısı olan çiçekleri mart ve mayıs aylarında çok bol sayıda açar. İkinci çiçeklenme eylül ayında olur. Kökleri toprak yüzeyine yakın bir şekilde yayılmıştır. Pleniflora çeşidi ana türe göre daha az kök sürgünü oluşturur. Kerria çalısı gölgeye çok dayanıklıdır ve gölgede çok daha fazla çiçeklenir. Güneşli yerlerde çiçekleri çoğunlukla çabuk solar. Drenajı iyi olan, gevşek, çok fazla asidik ve kuru olmayan topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Sığ topraklar kök sürgünlerinin oluşmasını bir dereceye kadar engeller. Böylece bitki çok daha fazla sayıda çiçek oluşturur. Çok bol sayıda çiçekli olması ve sık dallı büyümesi bu çalıyı hem soliter hem de grup halinde kullanılmasına olanak sağlar.
Kuzey Amerika’nın güneydoğusunda doğal olarak yetişir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövdesi oldukça düzgün, gövde kabuğu ince, tane bakımından zengin, genç bireylerde uzun süre düz ve çatlaksız; yaşlandığında pürüzlü, çok derin olmayan az sayıda çatlaklı ve kaba görünümlüdür. Dallanma gövdenin oldukça alt kısmından başlamaktadır. Sürgünler başlangıçta tüylü, daha sonra çıplaktır. Yazın yeşil yaprakları ters yumurta formlu, 12-22 cm boyunda, dip kısmı kama şeklinde, her iki kenarı 3-5 lobludur. Loblar yuvarlak derin, düzensiz ve üç sivri uçludur. Yaprak üst yüzü mat koyu yeşil, alt yüzü sarımsı yeşil veya gri yeşil ve her iki yüzü tüysüzdür. Yaprak sapı 2-5 cm uzunluğundadır. Sonbahar renklenmesi turuncu kırmızı, koyu kırmızı ya da kırmızı kahverengidir. Meyveleri 2-3 cm uzunluğunda, yumurta şeklinde, kısa saplı, dip tarafı yassıdır. Kupula 1/3’ünü sarmaktadır. Meyveler ikinci yılda olgunlaşmaktadır. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde, kuru ya da taze nemli, asidik veya az alkali topraklarda iyi yetişir. Erken ve geç donlara karşı hassastır. Kent içi ve civarında besin maddesi bakımından fakir olan yetişme ortamlarında yapılacak bitkilendirmeler için uygun bir türdür. Park ve bahçelerde soliter, grup veya kitle halinde ya da yol ağacı olarak kullanılır.
1946 yılından beri fidanlıklarda ku¨ltivar olarak u¨retilmektedir. Boyu 6-10 m, tepe tacı genişliği 3-4 m olan sık dallı, yuvarlak ve su¨tun formlu, yaprak döken kısa boyu bir ağaçtır. Yaprakları 10-15 cm uzunluğunda, 5-7 loblu, yapraklanma sırasında koyu kırmızımsı kahverengi, daha sonra yazın bile yoğunluğunu kaybetmeyen koyu kırmızı renklidir. İlkbaharda yapraklar oluşmaya başladığında, dik salkımlarda toplanan çiçekler, sarı taç yaprakları ile stamenler ve canlı kırmızı çanak yaprakları ile sepaller arasındaki kontrast oldukça değişik ve ilgi çekicidir. Ayrık kanatlı meyveleri kahverengidir. Ekim ayında olgunlaşır.Turba ve bataklıklar dışında her tu¨r toprakta yetişir. Kent içi yetişme ortamı şartlarına, donlara ve hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Çevrelenmiş, kuşatılmış alanlar ile kent içi yolların kenarlarında kullanılması uygun olan bir ku¨ltivardır.
Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 8-12 m’dir. Yuvarlak formludur. Yaprakları su¨rgu¨ne karşılıklı dizilmiş, ışınsal loplu yaprakları 8-15 cm uzunluğunda, kenarları dişli 5 yaprakçıktan oluşmuştur. Yaprakların u¨st yu¨zu¨ koyu yeşil, hafif parlak ve du¨zdu¨r. Sonbaharda sarımsı kahverengi bir renk alır. Çiçekleri açık kırmızı, başak formlu çiçek kurulu 10-20 cm uzunluğundadır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveleri top gibi yuvarlak ve 3-4 cm çapındadır. Sıcak, gu¨neşli ve gölge yerlerde, derin ve taze topraklarda iyi yetişir. Kent iklimine ve kısa su¨reli kuraklığa dayanıklıdır. Dekoratif olması nedeniyle çok değerli bir park ve yol ağacıdır. Koyu gölge verir. Hava kirliliğine karşı toleranslı olduğundan kent içinde ve endu¨stri bölgelerinde de kullanılabilir.
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir. Yaprağını döken çalıdır ve dik olarak büyür. Genellikle boylandığı kadar bir genişliğe sahiptir. Köşeli sürgünleri başlangıçta parlak kırmızı sonra koyu kırmızı ve tek tek diken yapraklarla kaplıdır. Almaçlı dizilmiş oval yapraklar 3.5 cm uzunluğunda erguvani kırmızı ile kahverengi kırmızı arasında değişen renktedir. Sonbaharda çok gösterişli karmen kırmızısı bir renk alır. Mayıs ayında bol miktarda sarı, kırmızı ile karışık renkli çiçekler kısa şemsiye şeklindeki kurullarda görülür. Çiçekler 1-2 cm çapındadır. Eylülden itibaren mercan kırmızısı 7-8 mm uzunluğunda elips şeklinde meyveleri oluşur. Kış ortalarına kadar bitki üzerinde kalır. Çok sık ince köklere sahiptir. Taze kumlu ve balçıklı topraklar üzerinde güneşli ve yarı gölge yerleri tercih eder. Donlara ve kuraklığa karşı çok dayanıklı bir çalıdır. Rüzgâra ve kent iklimine toleranslıdır. Birçok kuş türüne ev sahipliği yapar. Arılar için önemli bir beslenme kaynağıdır. Dikenli olması nedeniyle en fazla kullanılan çit bitkilerinden biridir.
Japonya’da nemli, humus bakımından zengin topraklarda doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, tepe tacı genişliği 4-8 m olan başlangıçta piramidal, daha sonra geniş yuvarlak formlu, boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Doğal yetişme ortamında 20-30 m kadar boylanır. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, ters yumurta biçiminde, 6-10 cm uzunluğunda ve 5-10 cm genişliğindedir. Yaprağın en geniş yeri orta kısmı, uca doğru birden sivrilir. Yazın zümrüt yeşili, sonbaharda sarı bir renk alır. Çiçekleri, beyaz ile çok açık pembe arasında değişen renkte ve 10 cm genişliğindedir, 6 petalden oluşur. Yapraklanmadan önce çiçeklenir. Nisan ortasından başlayıp mayıs başına kadar çok bol miktarda çiçek verir. İlk çiçeklenmesi 10-15 yaşından sonra başlar. Fıçı formundaki silindirik meyveleri ekim ayında olgunlaşır. Kırmızımsı tohum kapsülleri oldukça dekoratiftir. Asya kökenli manolyalar rasında donlara karşı en dayanıklı olan türdür. -34 C kadar donlardan etkilenmez. Humus bakımından zengin, nemli topraklarda yetişir. Derin ve besin değeri yüksek, humuslu, asidik ve kalkerli toprakları tercih eder. Kökleri genellikle etsi, ana kök hem derine hem de yanlara doğru uzanır. Güneşli ve hafif gölgeli yerlerde yetişir. Geç donlardan zarar görmemesi için korunaklı alanlar tercih edilmelidir. Soliter olarak kullanılır.
Çin, Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Avrupa’da ve ülkemizde genellikle eğik, çok gövdeli, seyrek dallı yuvarlak formlu, boylu çalı ya da kısa boylu ağaç olarak görülür. Gövde kabuğu açık veya gri kahverengi çok az çatlaklıdır. Taze, son yıla ait sürgünleri tüylü, yaşlı dalların kabuğu kahverengidir. Yazın yeşil yaprakları bileşik tek veya çift tüysü, karşılıklı 7-15 yaprakçıklı, 35 cm kadar uzunluğundadır. Yaprakçıklar uzun oval formlu, 3-8 cm boyunda ve düzensiz küçük lobludur. Kaba dişli dip kısımdaki loblar genellikle derindir. Sonbaharda yapraklar önce sarı daha sonra turuncu kahverengi bir renk alır. Temmuz ve ağustos aylarında açan sarı renkli çiçekleri 10 mm çapındadır. Çiçek kurulu 35 cm kadar, dik durumlu birleşik salkım formludur. Arılar için iyi bir besin kaynağı oluşturur. Eylülde görünen ve kış ortasına kadar dallarda kalan, uzun yumurta biçiminde feneri andıran meyveleri 4-5 cm, açık kiremit kırmızısı renkli ve üç parçalı bir kapsüldür. İçinde parlak siyah renkli 5-7 mm büyüklüğünde 3 adet tohum bulunur. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli ve sıcak yerlerde, kumlu ve humuslu bahçe toprağında iyi gelişir. İşlenmiş herhangi bir toprakta hem gölge hem de güneşli yerlerde yetişebilir. Gençlik çağında donlara karşı duyarlıdır. Kesim ve budama gibi mekanik yaralanmalara son derece dayanıklıdır. Çok dekoratif ve gösterişli olması nedeniyle park ve bahçeler için çok değerli bir türdür. Grup ve çalı kitlesi oluşturma amacıyla ya da dar mekânlarda yol ağacı ve soliter olarak kullanılır.
Boyu 2-3 m’dir. Seyrek dallı, kış donlarına çok dayanıklı, her dem yeşil ya da yarı her dem yeşil bir çalıdır. Yaprakları parlak koyu yeşildir. Çiçekleri başlangıçta pembe daha sonra beyaz, 6 cm genişliğinde çiçek kurulları oluşturur. Nisan ve mayıs aylarında çiçeklenir. İkinci çiçeklenmesini sonbaharda yapar. Çiçekleri gu¨zel kokuludur. Çiçekler tek tek 1 cm kadar olabilir. Su¨rekli olarak su¨rgu¨n uçlarının alınması iyi gelişmesi için tavsiye edilir. İşlenmiş hafif asidik topraklarda çok iyi gelişir. Yetişme ortamı şartları bakımdan kötu¨ olan yerlerde kullanılabilecek bir tu¨rdu¨r. Çok önemli bir soliter bitkidir. Bordu¨rlerde, mezarlıklarda ve benzer yerlerde kullanılabilir.
Her dem yeşil ağaçtır. Piramit şekillidir. Parlak yeşil yapraklar soğuk iklimlerde morlaşır. Sıcak kuru rüzgâr dışında tüm şartları tolere eder. Budamaya son derece dayanıklıdır. Her tür toprakta yetişir.
Kışın yaprağını döker. Çiçeği ve meyvesi küçüktür. Çiçekleri güzel kokuludur. 6-7 cm. uzunluğunda grimsi-yeşil ya da gümüşî yaprakları vardır. Olumsuz şartlara çok dayanıklıdır. İyi drene edilmiş toprak isteği vardır. Çok hızlı gelişen ağaçtır. Etkin erozyon kontrolü sağlarlar.
Avrupa, Kafkasya, Batı Sibirya ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 3-4 molan, yuvarlak formlu, boylu bir çalı ya da kısa boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kahverengi kırmızı renkte, daha sonra parlak yüzük şeklinde çizgilerin hakim olduğu bir kabuğa dönüşür. Yazın yeşil yaprakları çok sıralı sarmal dizilmiş, uzun yumurta biçiminde, kaba ve düzensiz dişlidir. 15 cm uzunluğunda, üst yüzü koyu yeşildir. Sonbaharda çok dikkat çekici bir renk alır; rengi sarı turuncu ve kırmızıya dönüşür. Çiçekleri beyaz renklidir. Çiçek kurulları oluşturur. Tek tek çiçeklerin genişliği 2.5cm kadardır. Nisan mayıs aylarında yapraklanmadan önce çiçeklenir. Çok gösterişli dekoratif bir çiçek ağacıdır. Tatlı meyveleri, siyah kırmızı renkli ve 1 cm çapındadır, yenir. Meyveleri temmuz ayında oluşur. Sığ bir kök sistemine sahiptir. Genellikle yatay olarak uzanan çok yoğun kılcal kökler hakimdir. Ana yan kökler çok güçlüdür. Genellikle levha halinde, dik kökleri ise daha az gelişmiştir. 50-70 yaşındaki yaşlı ağaçların kökleri, kumlu topraklarda 2.80-3.25 m kadar derinliğe gitmektedir. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Genellikle toprak isteği çok azdır. Besin maddesi bakımından zengin, derin, orta derecede nemli balçıklı topraklarda, nötr ya da alkali topraklarda ve kireçli topraklarda çok iyi gelişir. Drenajın iyi olmadığı alanlarda yetişmesi mümkün değildir.Besin maddesi bakımından fakir, kumlu topraklarda gelişimi çok iyi değildir. Donlara karşı çok dayanıklıdır.Işık isteği çok yüksek olan bir türdür. Sıcak gelişme ortamlarını tercih eder. Balçıklı toprakların gösterge bitkisidir. Kök çanağından sürgünler üretir. Asitli topraklarda yetiştirilmesi halinde zararlılar tarafından etkilenebilir. Kuş kirazının çiçekleri don zararlarına karşı çok dayanıksızdır. Nemli deniz iklimlerini tercih eder. Rüzgâra kapalı olan yerlerde iyi gelişir. Gölgeye çok dayanıklıdır. İyi sürgün verir ve budanabilir. Ana tür ve kültür çeşitleri değerli süs bitkilerindendir.Grup kompozisyonları oluşturulurken, yeşil çitler ve yeşil perdeler oluşturulurken çoğunlukla kullanılan bitkilerdendir. Ayrıca, soliter olarak da kullanılır.
Yaprakçıkları eliptik biçimli 4-7 cm uzunluğunda ayanın ucu küt, alt yüzü gençken ipeksi tüylü grimsi-yeşil renklidir. Çiçekler yaklaşık 2 cm. uzunluğunda canlı sarı renkli olup ipeksi tüylü 10-25 cm uzunluğundadır. İlkbahar sonlarında ortaya çıkan çiçek demetleri aşağı doğru sarkıktır. 4-7 cm uzunluğundaki meyve basık tüylüdür.
L.alpinum ile L.anagyroides melezidir. Boyu 5-6 m, genişliği 3-4 m’dir. Zeytini yeşildir daha sonra gri yeşile döner. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, yaprakçıklar 3-8 cm uzunlamasına eliptik şeklindedir.Yaprak üst yüzü deri gibi parlak koyu yeşildir. Yaprak sapı 10 cm uzunluğundadır. Çiçekler altın sarısı renkte, 50 cm kadar uzunluktadır. Bol çiçekli güzel kokulu çiçek kurulları oluşturur. Çiçeklenme mayıs ile haziran ayı başlarına kadar devam eder. Meyveleri ayrılabilir kapsüller halindedir. Zehirlidir.
Doğu Asya’da başta Çin ve Japonya olmak üzere doğal olarak yetişir. Tropik ve subtropik bölgelerde ve Akdeniz ülkelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Boyu 6-7 m, tepe tacı genişliği 3-5 m’dir. Güzel çiçeklerinden dolayı ülkemizde de çok popülerdir. “İspanyol Leylağı” veya “Oya” olarak bilinmektedir. Yuvarlak formlu ve kısa boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu ince ve düzgün, pembemsi kahverengidir. Sürgünleri açık pembe bej renginde, dört köşeli ve tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, kısa saplı, eliptik veya yumurta biçiminde ve 2-7 cm uzunluğundadır. Üst yüzü parlak yeşil, tüysüz, alt yüzünde damar boyunca tüylüdür. Yaz başında açan çiçekleri genellikle Mor ve beyaz renklerde, dik, başak formlu ve terminal durumlu ve 4 -20 cm uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Meyveleri nohut büyüklüğünde kapsüldür. Tropik ve subtropik bölgelerin türü olmakla beraber, ılıman bölgelerde de iyi yetişir. Güneşli sıcak yerleri sever, nemli ya da kuru topraklarda yetişir. Kent içinde park ve bahçelerde, dar yollarda yol ağacı, grup ve kitle bitkilendirmelerinde ya da tek başına soliter olarak kullanılır. Erken ilkbaharda budama yapılırsa daha fazla çiçeklenir.
Orta ve Kuzey Avrupa’da, Kutupların güneyinde, Alp Dağları ve Karpat Dağlarının yüksek kesimlerinde (2400 m’ye kadar) doğal olarak yetişir. Boyu 30-35 m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Düz gövdeli, gevşek piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu genç yaşlarda gri, yaşlanınca kırmızı kahverengi ve çatlaklı; dalları yatay ve sarkık; sürgünleri ince, açık sarı, tüysüz, sarkık; tomurcukları 3 mm uzunluğunda, eliptik, sarımsı kahverengi, reçinelidir. İğne yaprakları yazın yeşil, 10-35 mm uzunluğunda, 1-1.5 mm kalınlığında, uç kısmı yuvarlak ya da çok kısa sivri, açık yeşil renkli, üst yüzü düz, alt yüzü “v” şeklinde, sonbaharda parlak altın sarısı bir renk alır. Yapraklanmamış kısa sürgünler üzerinde, erkek çiçekleri yumurta biçiminde ya da yuvarlak, 5-10 mm uzunluğunda, kükürt sarısı renginde, dişi çiçekleri, dik, yumurta biçiminde, 1-1.5 cm uzunluğunda, pembe ile koyu arasında değişen renkte; Mart –Mayıs aylarında çiçeklenir. Kozalakları 2-6 cm uzunluğunda, dar oval biçimli, kırmızımsı kahverengi, olgunlaştığında rengi soluk, kozalak pulları 40-50 adet, kenarları çok az aşağıya doğru kıvrık veya düz, tohumları küçük, kahverengi kanatlıdır. Karasal iklim bölgelerinde güneşli yerlerde, yeterince nemli derin topraklarda iyi yetişir. Gölgeye dayanıklıdır, ancak mantar oluşumuna yol açar. Genç yaşlarda çok hızlı büyür. Orta Avrupa’da geniş parklarda ve mezarlıklarda özellikle seyrek dallanması nedeniyle dekoratif görünümünden dolayı sık kullanılır. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır. Geniş, derine giden kök sistemi sayesinde rüzgârdan etkilenmez. Larix kaempferi’ye göre kuraklığa daha dayanıklıdır. Park ve bahçelerde soliter ya da grup halinde kullanılır.
Orta Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 30 m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan geniş piramidal formlu ve boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, yaşlandığında gri kahverengi veya gridir. Gövde kabuğu derin çatlaklıdır ve çok ince levhalar halinde döku¨lu¨r. Dalları yatay ya da yay şeklindedir ve yukarıya doğru yönelmiştir. Genç su¨rgu¨nleri kısa ve kalın, kırmızımsı kahverengi ile turuncu kırmızı arasında değişen renkte, tu¨ylu¨ ya da tu¨ysu¨zdu¨r. Tohumları ku¨çu¨k, açık kahverengi, ku¨çu¨k kanadı ise koyu kahverengi rengindedir. Yazın yeşil yaprakları yumuşak, mavi yeşil renkli, alt yu¨zu¨ 2 stoma çizgili, ince, 35 mm uzunluğunda ve 40-50 adedi rozet yaprak oluşturur. Sonbaharda altın sarısı bir renklenme gösterir. Dişi çiçekleri kırmızımsı renkli, erkek çiçekleri sarı renklidir. Kozalakları saplı, yuvarlak, 20-30 mm uzunluğunda, pulları ince, geriye dönu¨k ve çok sayıdadır. Karasal iklimlerde, gu¨neşli ya da yarı gölge yerlerde, normal-asidik topraklarda yetişir. Hızlı gelişir. Kuraklığa ve ru¨zgâra duyarlı, kış soğuklarına dayanıklıdır. Park ve bahçelerde soliter kullanılır. Budama yapılabilir, form verilebilir. Bundan dolayı çit ağacı olarak da kullanılabilir.
Güneydoğu Avrupa’da ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 5-15 m, tepe tacı genişliği 5-12 m’dir.Bazen boylu çalı, bazen de ağaç formundadır. Dik olarak büyür. Dalları oldukça sıktır. Her dem yeşil yaprakları sert, ters ve uzun mızrak biçimli, kenarları dalgalı, her iki uç kısımda da incelmiş gibi görünür. Yapraklar dekoratif olmalarının yanında aromatiktir. Parfüm, likör ve yiyeceklere aroma vermek için çeşitli mutfaklarda kullanılır. Iki evciklidir. Nisan ayında çiçeklenir. Krem renkli çiçekleri çok dikkat çekici değildir. Olgunlaşma döneminde siyah renkli meyveler oluşturur. Şiddetli bir şekilde yapılan ve sık sık tekrarlanan budamalara dayanıklıdır. İstenilen şekil verilebilir. Her türlü toprak şartlarında yetişme imkanı vardır. Kuru olan topraklarda bile yetişir. Deniz tuzlarının serpintilerine ve kent içindeki hava kirliliğine karşı oldukça dirençlidir. Kuzey ülkelerinde iç mekânlarda ve törenlerde kullanılmak üzere saksılarda da yetiştirildiği görülür.
Güney Avrupa’da İspanya’dan Yunanistan’a kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 30-50 cm’dir. Bodur çalı ya da yarı çalıdır. Yastık şeklinde sık yoğun dallanma gösterir, yavaş büyür. Yaşlandığında budanmazsa büyüme şeklini kaybeder. Uzun ömürlüdür. Genişliği de boyu kadardır. Çok sayıda çiçekler yoğun, uzun başaklar şeklindedir. Erguvani mavi renkte çiçekleri vardır. Temmuz ayının başından ağustos ayına kadar çiçek açar. Çiçekleri çok yoğun kokulu ve aromatiktir. Yaprakları her dem yeşil mızrak şeklinde, gri yeşil renkte ve çok aromatiktir. Açık, tamamen güneşli olan yerlerde çok iyi yetişir. Sıcağa toleranslıdır. Sıcak yetişme ortamlarını tercih eder.Genellikle donlara dayanıklıdır. Kuru ve taze, az asidik veya çok alkali, iyi drenajlı, mineral topraklarda gayet iyi yetişir. Uzun ömürlüdür. Ağır nemli topraklarda ise çok kısa süre içinde ölür. Çiçeklendikten sonra çalının orta kısmında yer alan yeşil yaprakları kalacak şeklinde budama yapılabilir, böylece yuvarlak ve sık dallı büyüme şekli korunmuş olur.
Her dem yeşil çalıdır. Yazın açan koyu mor tübümsü çiçekleri başak biçiminde ve çok güzel kokuludur. İlkbaharda odunsu kısmına kadar kuvvetli budanabilir. Taşlık, fakir ama iyi drene olan topraklarda iyi gelişir.
Avustralya ve Yeni Zelanda’da doğal olarak yetişen, 3 m’ye kadar boylanabilen, sık dallı, her dem yeşil çalılardır. Eliptik, geniş mızraksı veya ters mızraksı yaprakları 2 cm uzunluğunda, tazeyken ipeksi tüylüdür. Sürgüne dizilişi çok sıralı sarmaldır. İlkbahar sonu, yaz başında açan bol ve gösterişli çiçekler 1.5 cm çapında beyaz ya da pembemsi beyaz renklidir ve tek tek açar. Katmerli, daha büyük çiçekli ve pembe, beyaz, kırmızının farklı tonlarında açan kültüvarları vardır. Meyve kapsüldür. Sıcaklık isteği fazladır. Dallanma şekli nedeniyle hiçbir zaman sert bir görünüm göstermez. Önemli ve oldukça yararlı bir peyzaj bitkisidir.
Amerika’nın güneydoğusunda doğal olarak yetişir. Boyu 1-2 m’dir. Parlak koyu yeşil yaprakları sonbaharda çok dikkat çekici kırmızı bir renk alır. Kış aylarında ise kırmızı kahverengiye dönüşür. Yapraklar 7 cm uzunluğunda, defne yaprağına benzer ve aşağıya doğru sarkan dallar üzerinde yer alır. 4-7 cm uzunluğundaki çiçek kurulları genellikle yapraklar tarafından örtülmüştür. Çiçekler beyaz renklidir. Çiçeklenme mayıs ve haziran aylarında olur. Gölgeye ve hava kirliliğine dayanıklı çok önemli bir çalıdır. Dallar örgü için kullanılabilecek değerli bir materyal oluşturur. Humuslu asidik toprakları sever. Yarı gölge yerlerde dikim esnasında humuslu toprak kullanılması durumunda en zayıf topraklar üzerinde dahi gelişim gösterir. Göletlerin kıyısında ve setlerin üzerinde yapılacak bitkilendirmeler için çok uygundur. Fakat en iyi performansı daima boylu ağaçların altında yapılan bitkilendirmelerde gösterir.
Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Vatanında boyu 6 m olan boylu çalı veya kısa boylu ağaçtır. Orta Avrupa’da sadece 1-3 m’dir. Her dem yeşil yaprakları karşılıklı, geniş yumurtamsı 4-10 cm uzunluğunda ve sivri uçludur. Yaprak üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil ve genellikle orta damarı ve yaprak kenarları kırmızıdır. Beyaz çiçekleri 10-20 cm uzunluğunda konik çiçek kurulları oluşturur. Haziran ile ağustos ya da eylül ayına kadar çiçekli kalır. Çiçeklenmeden sonra, küçük, yuvarlak, başlangıçta yeşil, olgunlaştığında siyah renkli üzümsü meyveler, uzun süre bitki üzerinde kalır. Kök sistemi yürek şeklinde ve kılcal kökleri çok sık bir ağ oluşturur. Yetişme ortamı açısından çokkanaatkârdır. Toprak isteği çok azdır. Güneşli ve yarı gölgeli yerleri tercih eder. Canlı çitlerin oluşturulması için çok uygundur. Kolayıkla makaslanabilir. Ayrıca soliter olarak ya da bonzai şeklinde kullanılması da mümkündür. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan Ligustrum Japonicum’un önemli bir kültivarı, Ligustrum japonicum ‘Texanum’dur. Ligustrum japonicum ‘Texanum’ Ana tür Ligustrum japonicum’a çok benzer fakat daha kısa boyludur. Boyu 2-3 m’dir. Dalları daha sık ve yaprakları daha fazladır. Her dem yeşil yaprakları çok sert, 6-8 cm uzunluğunda, 3-4 cm genişliğinde, oval formlu, üst yüzü çok parlak koyu yeşil, alt yüzü bezelye yeşili renklidir. Haziran ve temmuz aylarında açan çiçekleri beyaz renkli, başak formlu ve kokuludur. Meyveleri siyah renklidir. Dayanıklı ve güçlüdür. Çok kireçli olmadığı sürece toprak konusunda çok seçici değildir.
Çin ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-8 m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan, dik büyüyen, geniş yuvarlak formlu, boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Genç bireylerde sürgünler tüysüz ve lentisellidir. Her dem yeşil yaprakları 8-12 cm uzunluğunda, 6 cm kadar genişlikte, yumurta biçiminde, mızrağımsı ve ucu sivridir. Yaprak tabanı geniş kama şeklinde, üst yüzü koyu yeşil deri gibi parlak, alt yüzü açık renklidir. Her iki yüzünden görülebilen 4-6 damarlıdır. Çiçekleri küçük, beyaz krem renkli, yoğun kokulu, dik piramit şeklinde, 12-20 cm uzunluğundadır. Salkım kurullar oluşturur. Çiçeklenme mayıs sonundan ağustosa kadar sürer. Meyveleri küçük yuvarlak formlu, olgunlaşırken donuk siyah renklidir; aylarca bitkinin üzerinde kalır. Her türlü toprağa uyum sağlar, tuza, rüzgâra ve kirliliğe karşı dirençlidir. Şiddetli derecede ve sık sır yapılan budamalara dayanıklıdır. Her dem yeşil çok güzel çitler oluşturur; bahçelerde, kent içinde gölgeli yollarda ve denize yakın yerlerde kullanılır. Önemli kültivarlarından biri de Ligustrum lucidum ‘Excelsum Seperbum’dur. Ligustrum lucidum ‘Excelsum Superbum’ Yaprakları renkli olan bu kültivar (RHS İngiliz Hortikültür Derneği)’nin ödülünü almıştır. Boyu ve tepe tacı genişliği 4-8 m’dir. Çok güzel görünümlü, her dem yeşil, büyük parlak canlı yeşil yapraklarıyla dikkat çeker. Yapraklarının kenarı krem rengi ile sarı renk arasında değişen bir renktedir. Güzel görünümlü çiçek kurullarını oluşturan beyaz çiçekleri kokuludur. Yaz sonlarında ve güz başında çiçek açar. Meyveleri parlak siyah üzümsü meyve şeklindedir. Gövdesi yarısına kadar dallardan temizlenerek küçük bir ağaç haline getirilir. Bu haliyle 4 m boyunda ve genişliğinde çok dikkat çekici bir ağaç haline dönüşür. 20 yıl içinde perenniyal bordürler ve çim alanlar için ideal bir soliter bitki haline gelir. Drenajı iyi, besin maddesi bakımından zengin topraklarda, güneşli, yarı gölgeli yerlerde ve soğuk rüzgârlardan korunmuş alanlarda gayet iyi yetişir.
Muğla, Fethiye, Köyceğiz ve Marmaris yörelerinde doğal olarak yetişir. Ülkemizin endemik ağaç türüdür. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Kalın dallı, geniş tepe çatılı, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde çoğunlukla 3- 5 m’den sonra dallanır; yaşlı ağaçların gövde kabuğu koyu renkli ve derin çatlaklıdır. Genç sürgünler kırmızı kahverengi, tüysüz, çoğunlukla kalın bir mantar tabakasıyla kaplı, bu nedenle sürgünler yuvarlak değil, köşelidir. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, 5 derin loblu, 5-7 cm büyüklüğünde; lobların ucu küt ya da sivri kenarları kaba dişli, üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü açık yeşil tüysüz ya da çok az tüylü, yaprak sapı 3-6 cm; sonbahar renklenmesi açık sarıdır. Çiçekleri yeşilimsi yapraklarla birlikte açar, erkek çiçekleri uzun bir sap ucunda yaprakların koltuğunda, salkım halinde; dişi çiçeklerin 1-2’si yaprakların koltuğundan çıkar. Çiçeklenme ve yapraklanma aynı dönemde olur. Meyveleri küre şeklinde 2-2.5 cm çapında, olgunlaştığında açık kahverengi, sapları uzun, küçük kanatlı tohumlar 1-1.5×3-4 mm büyüklüğünde, siyah renklidir. Çok sıcak ve çok nemli ıslak yerler ideal yetişme ortamlarıdır; yavaş büyür, çok bol sürgün verir, sığ kök yapar. Güney bölgelerimizde ve taban suyu yüksek yörelerde, grup ve kitle halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Amerika’nın doğusunda, yazın yeşil geniş yapraklı karışık ve saf ormanlarda doğal olarak yetişir. Düzgün gövdeli önemli bir orman ağacıdır. Boyu 15 m, tepe tacı genişliği 6 m olan genç yaşlarda dik büyüyen, seyrek dallı, boşluklu ve şemsiye formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu oldukça kalın ve çatlaklıdır. Gövde, dal ve sürgünlerde mantar oluşumu görülür. Sürgünler kırmızı kahverengidir. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, 10-18 cm genişliğinde, el ayası şeklinde ve 5-7 lobludur. Loblar sivri uçlu, kenarları keskin dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil ve tüysüz, sadece ana damarların birleştiği yerlerde tüy demetleri görülür. Sonbahar renklenmesi açık sarı,karmen kırmızısı ve menekşe rengindedir. Yaprak sapı 6-12 cm’dir. Yapraklar sürgünler üzerinde tek tek bulunur ve uzun süre dallarda kalır. Çiçekleri yeşilimsi sarı renklidir. Çiçek kurulu 2 cm çapında bir başçık durumundadır ve çok dikkat çekmez. Mart ve mayıs ayları arasında çiçeklenir. Küre biçimindeki meyveleri 2-3 cm çapında, uzun saplı bir kapsül şeklinde, sert ve sivri uçludur. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli ve yarı gölge yerlerde kuru taze topraklarda iyi yetişir. Ekstrem kent iklimine dayanıklıdır. Kolay uyum sağlar. Tepe tacı çok geniş olmadığında değerli bir yol ağacıdır. Parklarda ve düzenlenmiş peyzajlarda grup halinde ya da soliter veya saksı içinde kullanılır.
Kuzey Amerika’nın doğusunda, nemli, iyi drenajlı yerlerde, özellikle vadilerde ve nemli yamaçlarda yer alan karışık ormanlarda doğal olarak yetişmektedir. Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği 15-20 m olan, düzgün gövde ve piramidal tepe tacı oluşturan boylu bir ağaçtır. Olgunluk çağında, ana dallar burkulmuş gibi, alt dallar aşağıya doğru sarkık, yanlara doğru uzanan düzensiz yan dalları ile pituresk bir görünüm oluşturur. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, dikkat çekici, yaklaşık olarak kare veya orta lobu ve iki büyük lobu ile birlikte semer şeklindedir. Yaprakların üst yüzü canlı yeşil, sonbahar renklenmesi altın sarısıdır. Çiçekler büyüklük ve şekil bakımından laleye benzer. Ana renk kükürt sarısı ile sarı yeşil arasındadır. Turuncu renkli çiçek tozu kesecikleri çiçeklerin iç tarafında ve taç yaprakların altındadır. Çiçeklenme mayıs sonu ile haziran sonu arasındadır. Dik duran kozalak şeklindeki meyveleri 6-7 cm uzunluğundadır. Sığ kök sistemine sahiptir. Genellikle yatay olarak uzanan çok sayıda kılcal köklerden oluşur. Köklerinin gelişebilmesi için geniş alanları tercih eder. Güneşli yerlerde iyi yetişir. Besin maddesi bakımından zengin, derin ve nemli, drenajı iyi, asidik ya da nötr toprakları tercih eder. Kuru yetişme ortamlarında da yetişir ancak gelişimi çok iyi değildir. Orta Avrupa’da parklarda çok sık görülen bir ağaçtır. Federal Almanya’da 1914 yılında Reutlingen Arberetumun’a dikilmiş olan Lale Ağacı, 1980 yılında 30 m boya ulaşmıştır.
Orta Avrupa’da ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Yarı gölgeli ve nemli alanlarda orta derecede hızlı büyüyen bir çalıdır. Toprak isteği çok fazla değildir. Yazın yeşil yaprakları eliptik, 10 cm uzunluğunda, 6 cm genişliğinde ve koyu yeşil renktedir. Çiçekler 4-5 cm uzunluğunda, sarımsı beyaz, çoğunlukla dış kısımları hafif kırmızımsıdır. Çiçekleri yoğun kokuludur. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Yuvarlak meyveleri eylül ayında mercan kırmızısı bir renk alır. Duvarlarda, pergolalarda ve diğer küçük sarılıcılar için oluşturulmuş kafeslerde çok güzel ve etkileyicidir.
Batı Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 1.5 m, sık dallı, sürgünleri karşılıklı, başlangıçta erguvani renkli ve sık tüylü bir çalıdır. Geniş yumurta biçiminde her dem yeşil, 6-12 mm uzunluğunda üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık renktedir. Yaprak sapı 1 mm uzunluğundadır. Çiçekleri krem-beyaz renkli, 6-12 mm uzunluğunda ve güzel kokuludur. Meyveleri yuvarlak, 6 mm çapında, erguvani mor renktedir. Çok sayıda önemli kültivarları vardır. Lonicera nitida ‘Elegant’ Boyu 1.5 m’dir. Her dem yeşil, genişliği boyundan daha fazla olan, gölgeye dayanıklı bir varyetedir. Küçük çitler ve bordürler, ağaçların altını kaplamak için ve yer örtücü olarak çok uygundur. Yetişme ortamı istekleri L. pileata’ya göre daha azdır. Lonicera nitida ‘Maigrün’ Ana türden ve Jürgl, Sürth çeşitlerinden daha parlak yeşil yapraklı, daha sık dallı olması ve kış aylarında çok belirgin olan yeşil renkleriyle ayrılır. Kış donlarına karşı çok dayanıklı ve ıslah edilmiş değerli bir varyetedir.
Soğuk iklimler için uygundur. Koyu yeşil yapraklı yoğun çok dallı bir formu vardır. Küçük, pembe veya beyaz, güzel kokulu çiçekler, ilkbahar sonu veya yaz başı açarlar. Etkili bir görüntü oluştururlar. Her koşulda hızlı büyürler. Süslü meyveleri siyah veya kırmızı rengindedir.
Kuzey Amerika’da Arkansas, Oklahama ve Teksas’a kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Ayrıca Kuzey Amerika’nın doğusunda doğallaşmıştır. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan dağınık ve yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu derin çatlaklı ve boz renklidir. Yazın yeşil yaprakları, sivri, yürek biçiminde ve 5-12 cm uzunluğundadır. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekleri, iki evcikli, kompoze, 2-3 cm çapında ve top biçimlidir. Sürgünleri açık yeşil ve 1-1.5 cm uzunluğunda dikenlidir. 1 cm çapında olan tohumlan vardır. Meyveleri 10-12 cm çapında, turunç ya da portakal büyüklüğünde, dut gibi bileşik, olgunlaştığında sarı renkli, üzeri pütürlü ve dekoratiftir; yenmez. Sıcak ılıman iklimlerde, nemli ya da yarı nemli topraklarda, güneşli yerlerde iyi yetişir. İyi sürgün verir. Güçlü sürgün verme yeteneği ve dikenli sürgünlerinden dolayı, sık dallı geçilmez çitler oluşturmada kullanılır ya da gruplara karıştırılır veya soliter olarak kullanılır.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Kuzey Karolina’dan Florida ve Teksas’a kadar yayılış gösterir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan, sık dallı, piramidal formlu, her dem yeşil, boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri ile kahverengi arasında değişen renkte, genç yaşlarda düz pürüzsüz, yaşlandığında ise çok az miktarda çatlaklı, pullu ve küçük plakalar halindedir. Genç yaşlarda dal ve sürgünler pas renginde tüylerle kaplı, bazıları ise tüysüz ve pürüzsüz, bazıları da yaşlanıncaya kadar tüylüdür. Her dem yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş sade yapraklardır. 10-20 cm uzunluğunda yumurta veya ters yumurta biçiminde ve deri gibi sert yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü pas renginde, tüylüdür. Kremsi beyaz renkli çiçekler 17.5-20 cm genişliğindedir ve 6-12 taç yapraktan oluşur. Her bir çiçek, kısa sağlam tüylü bir sap üzerinde yer alır. Kokusu oldukça yoğundur. İlkbahar sonu veya yaz başında çiçek açar. Kozalakları silindirik biçimli, 7.5-10 cm uzunluğunda, erguvani kırmızı renktedir. Kırmızı parlak tohumlar eylül ekim aylarında olgunlaştığı zaman, parlak tohumları ip şeklindeki parçacıklara asılı vaziyette aşağı sarkar. En iyi yetişme ortamları, güneşli ve yarı gölgeli yerlerdir. Gevşek, nemli, besin maddesi bakımından zengin, asitli topraklarda iyi gelişir. Tuz oranı yüksek olan topraklarda da geliştiği görülmüştür. Sığ kök sistemi nedeniyle, derin dikim yapıldığında iyi gelişemez. Fidanlıkta ya da saksıda iyi gelişmiş olan örnekleri ağır, sıkışık ve drenajı az olan topraklara dikildiğinde iyi gelişemez, bodur bir hal alır ve yıl boyunca yapraklarını döker. 7’nci yıla kadar çiçek vermez. Boy artımı azaldığında çiçek vermeye başlar. Özellikle gösterişli, kokulu çiçek ve yaprakları nedeniyle avlularda, yollarda süs ağacı ya da gölge ağacı olarak dikilir. Tohumları birçok kuş ve memeliler tarafından tüketilir. Deri gibi parlak, büyük yaprakları ve beyaz çiçekleri dekorasyonlarda, çiçek aranjmanlarında değerlendirilir. Çok güzel olmasına rağmen, yıl boyu dökülen yaprakları nedeniyle bakımı oldukça zordur.
Orta Çin bölgesinde yamaçlarda ve ormanlarda 300-1600 m arasında doğal olarak yetişir. Boyu ve tepe genişliği 3-5 m, dalları yanlara doğru ya da yukarıya doğru yönelmiş, seyrek dallı, nadiren çok gövdeli bir çalıdır. Sürgünleri, uç kısımları hariç, tüysüz; tomurcukları tüylüdür. Yazın yeşil yaprakları, ters yumurta biçiminde, 10-18 cm uzunluğunda ve uç kısmı sivridir. Yaprak tabanı geniş kama şeklinde, üst yüzü koyu yeşil ve çok az tüylü, alt yüzü açık yeşildir. Damarların üzeri tüylü, yaprak sapı 2 cm’dir. Çiçekleri vazo şeklinde, dış kısmı pembe erguvani kırmızı, iç kısmı beyaz, 7 cm genişliğinde, iç tepaller 6 adet 8-10 cm, dış tepaller 3 adet mızrak şeklinde, 3 cm sarımsı yeşil veya kırmızımsıdır. Nisan ve haziran ayları arasında çiçek açar. Çiçekleri hermofrodittir. Hafif kumlu topraklarda, orta balçıklı, ağır killi topraklarda yetişir ancak iyi drene olmuş toprakları tercih eder.Asidik ve nötr topraklar için uygundur. Tercih ettiği topraklar nemli topraklardır.Hava kirliliğine karşı toleranslıdır. Piyasada en fazla ‘Nigra’ kültivarı bulunmaktadır. Magnolia liliflora ‘Nigra’ Ana türe göre, daha sık dallı, çiçekleri 10-12 cm uzunluğunda, tepallerin dış kısmı koyu erguvani kırmızı, iç kısmı pembemsi beyazdır. En fazla kullanılan ve çiçek rengi en koyu olan kültivardır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m, tepe tacı genişliği 3 m olan, sık dallı, geniş ve yuvarlak formlu, yavaş gelişen bir çalı veya boylu bir çalıdır. Yetişme ortamının çok uygun olduğu yerlerde 5 m kadar boylanabilir. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı dizilmiş, eliptik veya ters yumurta biçiminde, 6-10 cm uzunluğunda, 5 cm genişliğinde, üst yüzü açık yeşil ile zümrüt yeşili arasında değişen bir renkte, çok az derecede parlak, alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda sarı ile kahverengi arasında değişen bir renk alır. Çiçekleri beyaz, yıldız şeklinde, güzel kokulu 7.5-10 cm genişliğinde, petallerin sayısı 12-15’tir. Çiçeklenme yapraklanmadan önce mart ve nisan aylarında olur. Yaşlı ağaçlar kozalak şeklinde meyveler oluşturur. Kökleri etsi ve oldukça hassastır. Yanlara sığ ve derin olarak yayılır. Taze, nemli, geçirgen, besin maddesi bakımından zengin, asidik, humuslu toprakları tercih eder. Güneşli, kısmen gölgeli ve korunaklı yerlerde iyi yetişir. Soliter olarak, saksıda veya diğer çiçekli çalılarla yapılacak kompozisyonlarda, pereniyallerle oluşturulan bordürlerde çiçekleri ile çok etkili olur.
Kuzey Amerika’nın batısında doğal olarak yetişir. Çok yaygın ve bilinen her dem yeşil çalıdır. Boyu 1 m’dir. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklı olan bir türdür. Yaprakları parlak, tüysü, kenarları dikenli ve dişlidir. Sonbahar aylarında kırmızı bir renk alır. Sarı renkli çiçekleri çiçek kurulu oluşturur. Mart ve nisan aylarında çiçeklenir. Mavi-siyah meyveleri mavimsi yeşil bir görünüm alır. Gölgeye çok iyi dayanıklılık gösterir. Çitler, bitkilendirilen alanların kenarlarında ve boylu ağaçların altında çok iyi gelişir ve çok kullanılan bir yer örtücüdür.
İngiltere’de doğal olarak yetişir. Boyu 2-3.5 m, genişliği 2-3 m’dir. Her dem yeşil bir çalıdır. Gövde kabuğu gri renktedir. Çok sayıda canlı, sağlam kök sürgünleri vardır. Yaprakları tek katlı, tüysü, 50 cm uzunluğundadır. Çok sayıda oval yaprakçıktan oluşur. Yaprakçık sert, kenarı yeşil dikenli ve parlak yeşil renktedir. Altın sarısı renkli çok sayıda çiçekleri başak şeklindeki kurulları üzerinde yer alır. Arılar için iyi bir besin kaynağı oluşturur. Çok dekoratif açık mavi renkli salkım şeklindeki meyveleri çiçeklenmeden sonra hemen oluşur ve çok uzun süre bitki üzerinde kalır. Şubat ve mart aylarında aynı bitkilerde son çiçeklerle birlikte meyveleri görmek mümkündür. Nemli ve verimli toprakları sever.
Japonya’da kültür formu çok yaygındır. Boyu 4 – (10) m, tepe tacı genişliği 3 – (6) m’dir. Sık dallı, geniş tepe çatılı, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Genç sürgünleri tüylü, tomurcukları karmen kırmızısıdır. Yazın yeşil yaprakları 4-8 cm uzunluğunda, oval eliptik formlu, uç kısmı sivri, tabanı kama şeklinde, keskin dişli ve diş uçları kıl gibi sivridir. Uzun sürgünlerdeki yapraklar daha büyük, dişleri daha derin, lobsuz ya da derin olmayan 2 adet sığ lobludur. Yaprağın alt yüzü tüylü ya da büyük ölçüde tüysüzdür. Yaprak sapı 1.5-2.5 cm’dir. Çiçek tomurcukları koyu karmen kırmızısıdır. Açıldığında pembe renkli, daha sonra hemen solan çiçekleri 2.5-3 cm genişliğindedir. Çiçek sapları 2.5- 3.5 cm uzunluğunda, çanak yaprak gibi kırmızı renkli ve çok az tüylüdür. Çanak yaprakların ucu sivridir. Dişi organ 4 parçalıdır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveleri 6-8 mm çapında, sarımsı yeşil ile kırmızıya kadar değişen renktedir. Ilıman iklim bölgelerinde güneşli yerlerde gayet iyi gelişir. Normal bahçe toprağında çok iyi yetişir. Hava kirliliğine dayanıklıdır. Çiçeklenme döneminde çok gösterişli ve dekoratif olduğundan çok değerli bir park ve bahçe ağacıdır. Soliter olarak kullanılır.
Amerika’nın tropikal bölgelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 2-7 m, genişliği 1-1.5 m’dir. Dekoratif yaprakları ve çok güzel dikkat çekici çiçekleri ile önemli bir tırmanıcı bitkidir. İyi bir şekilde gelişebilmesi için kafeslere, parmaklıklara sardırılması gerekir. Teraslar ve verandalar için de idealdir. Dışarıya dikildiğinde hafif verimli, geçirgen toprak ister. Çiçeklenme süresince bol miktarda sulanır. Kışın ise suya çok fazla ihtiyaç göstermez. Salon ya da sera bitkisidir. Her dem yeşil sarılıcı bitkidir. Daha çok saksılarda yetiştirilir. Sarılıcı gövdeleri koyu yeşil deri gibi parlak oval yapraklar oluşturur. Yaprakları 3.5-20 cm uzunluğundadır. Nisan ve kasım ayları arasında yapraklarının arasında çiçek kuruları çıkar. Çiçekler 5-10 cm genişliğinde saf pembe renklidir. Eğer gölgede yetişirlerse daha da koyu bir renk alabilir. 10 cm’lik saksılardaki küçük bitkiler gibi çiçek açar. Bitkilerin iyi gelişebilmesi için kafes çerçeveler ya da herekler kullanılmalıdır. Genç bitkilerin uçlarının alınması bitkilerin daha iyi gelişmesini sağlar. Besin maddesi bakımından zengin toprak, yeterli miktarda suya sahipse güneşli kıyı bölgelerinde ya da kısmen gölgeli iç bölgelerde daha iyi yetişir. Kırmızı örümcek maytları spreylerle yok edilmelidir.
Avusturalya ve Güneydoğu Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 12 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Doğal yetişme ortamlarında bazen 30 m kadar boylanabilir. Çiçekleri oldukça küçük, açık eflatun renkte 5 tane taç yaprağa sahiptir. Çiçekler genellikle çiçek kurullarında bulunur. Meyveleri 1.5 cm çapında etsi meyve, olgunlaştığında sarı renk alır. Meyveler insan ve hayvanlar için zararlıdır fakat kuşlar tarafından yenilir. Bu sayede tohumu birçok yere dağılmaktadır. 6-8 meyve insanlar için ölüm tehlikesi oluşturabilir. Genelde gölge ağacı olarak bilinir. Yaprakları oldukça fazladır. Parklarda, kamuya açık bahçelerde ve yeşil alanlarda, akarsu yataklarının kenarındaki setlerde ve yürüyüş yolu kenarında yol ağacı olarak kullanılabilir. Eflatun renkli çiçekleri ve sarı meyveleri çok çekici bir süs bitkisi haline getirir. Sert tohumları, aynı zamanda el sanatlarında kullanılabilir. Güneşli yerleri tercih eder. Gölgede de yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Çok farklı toprak şartlarına kolayca adapte olur. İlkbahar aylarında çiçek açar, daha sonra meyvelerini oluşturur. Bu genellikle ağustostan-mart ayına kadar devam eder. İyi bir gövde ve dallanma strüktürü elde edebilmek için budama yapılması gerekir. Budamada tepe çatısını oluşturan dalların seyreltilmesi çok önemlidir. Böylece kalın dalların oluşması sağlanır. Bitki sürekli sulanmaya ihtiyaç duymaz. Tohum ve kök sürgünleriyle kolaylıkla üretilebilir.
Çin’de doğal olarak yetişir. Nemli dağlık kesimlerde 700-1300 m yu¨kselti basamağında, besin maddesi bakımından zengin, iyi drenajlı asidik veya alkalin balçıklı topraklarda iyi gelişir. Cunninghamia, Cephalotaxus, Liquidambar ve Castanea ile karışık ormanlar oluşturur. Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği 7-10 m olan, sık dallı, simetrik piramidal formlu, hızlı bu¨yu¨yen boylu bir ağaçtır. Genç dalların kabuğu kırmızı kahverengi, yaşlı kabuk ise gri kahverengi, çatlaklı, uzun şeritler halinde soyulur. Yazın yeşil iğne yapraklar açık yeşil renkli, 20 mm uzunluğunda, sonbaharda kısa su¨rgu¨nlerdeki iğne yapraklar döku¨lu¨r. Sonbahar renklenmesi sarıdan kırmızı kahverengiye doğru olur. Erkek çiçek kurulları 5-10 cm uzunluğunda kedicik şeklindedir. Dişi çiçekler ise 5-6 mm uzunluğunda, sarımsı yeşil renkte, su¨rgu¨nlerin uç kısmında yer alır. Mayıs ayında çiçeklenir. Kozalaklar yumurta şeklinde veya yuvarlak 2-2.5 cm uzunluğundadır. Gu¨neşli ve az gu¨neşli yerlerde yetişir. Nemli besin maddesi bakımından zengin asidik veya alkalin topraklarda iyi gelişir. Orta derecede kuru, kumlu topraklar u¨zerinde de yetişir. Donlara karşı oldukça dayanıklıdır. Farklı toprak şartlarına ve kent iklimine kolayca uyum sağlar. İyi bir humus yapıcıdır. Su taşkınlarına da dayanıklıdır.
Uzakdoğu Asya’da doğal olarak yetişen çok yıllık otsu bitkilerdir. Boyu 150-180 cm, genişliği 150-300 cm’dir. Dik büyür. Orta derecede yoğun masif bir bitkidir. Hızlı gelişir. İnce dokuludur. Yapraklarının dizilişi almaçlıdır. Basit sade yapraklar, kenarı testere dişli ve mızrak şeklindedir. Yaprak damarları birbirine paraleldir. Yazın yeşil, kışın yaprağını döker. Yapraklarının uzunluğu 90 cm’dir. Çok değişik renklerde olabilir. Sonbaharda kahverengi olur ve görünümü çok güzeldir. Çiçeklerin rengi kırmızıdır. Yaz çiçeklenmesi ile sonbahar çiçeklenmesi farklı özelliklere sahiptir. Çok gövdeli grup halinde gövdeler bir araya gelmiştir. Güneşli yerlerde çok iyi gelişir. Zaman zaman ıslak, asidik, kumlu, balçıklı, killi ve az miktarda alkali topraklara tolerans gösterir. Kuraklığa orta derecede dayanıklıdır. Toprak tuzluluğuna toleransı çok azdır. Dikim aralıkları 90-150 cm olmalıdır. Kış aylarında bitki, alışılmışın dışında formu, uzun süre bitki üzerinde kalan meyveleri, gösterişli gövdeleri ve kış aylarındaki çiçekleriyle çok dikkat çekicidir. Alışılmışın dışında dekoratif özellikleri nedeniyle bitki daha fazla kullanılmalıdır. İşgalci bitki olma potansiyeli çok yüksektir. O nedenle çok dikkat edilmelidir. Dikkate değer herhangi bir zararı görülmemektedir. Peyzajda genellikle soliter, perde oluşturmak amacıyla kullanılır. Bazen grup bitkilendirmelerinde bazen de ince tekstürlü yapraklarının etkisinden yararlanılarak dikkat çekici kitleleri oluşturmak için kullanılır. Özellikle su bahçelerinde gölet veya havuzların yakınında çok etkili olur. Bir vurgu amacıyla kullanılabilir ya da çok geniş alanlarda peyzaj düzenlemelerinde kitle oluşturacak şekilde düşünülebilir. Mesela bir ticaret merkezinin çevresinde ince yumuşak bir tekstürü oluşturmak amacıyla kullanılabilir. Çok küçük hafif esintiler bile yaprakları hareket ettirebilir. Bu da peyzajı canlandırır. Birçok kişi Miscanthus’u toprak seviyesine kadar keserek yeniden canlandırmaktadır. Öyle yapılması halinde 1 yıl önceye ait olan kahverengi olan ve yeşil yapraklar birbirine karışmaz. Sıcak mevsimlerin bitkisidir. Transplantasyonu yapılmak istenirse ilkbahar aylarında taşınmalıdır. Taşınacağı yerde drenaj çok iyi olmalıdır.
Kuzey Hindistan, Orta Asya ve Çin’e kadar uzanan bölgede, besin maddesi bakımından zengin, çoğunlukla kalkerli topraklar üzerinde doğal olarak yetişir. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan, seyrek dallı, yuvarlak formlu ve orta boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri ve çatlaklı, sürgünleri gri veya gri sarıdır. Yazın yeşil almaçlı dizilmiş, geniş yumurta biçiminde çok farklı şekilde loplara sahip, 8-20 cm uzunluğundadır. Yaprak üst yüzü pürüzsüz ya da çok hafif derecede pürüzlü, açık yeşil ve deri gibi parlaktır. İpek böcekleri için önemli bir bitkidir. Çiçekleri fıçı şeklinde aşağıya doğru sarkan çiçek kurullarında yer alır, dikkat çekmez. Mayıs ve haziran ayında çiçeklenir. Meyveleri beyaz ile pembe arasında değişen çok farklı renklerde olabilir. Böğürtlenlere benzer, tatlıdır, yenir, bazen tatsız da olabilir. Güneşli, sıcak, korunaklı yerlerde iyi yetişir. Çok fazla nemli olmayan, besin maddesi bakımından zengin ve kireçli toprakları tercih eder. Bu tür topraklarda sürgünler daha iyi gelişir. Genellikle kanaatkârdır. Fakir, kumlu topraklarda da gelişimini sürdürür. Genç bitkiler donlara karşı dayanıksızdır. Sıcak yerleri tercih eder. Kuraklığa dayanıklılık gösterir. Morus alba ‘Pendula’ en önemli kültivarıdır. Morus alba ‘Pendula’ Ana türün aşılanması ile elde edilen, kısa boylanan ve dalları aşağı doğru sarkan, parklarda ve avlularda kullanılan çok dekoratif bir kültivardır.
Morus alba gövdesinde aşılamayla üretilen bir kültivardır. Park ve ev bahçeleri için daha uygun olan formlardandır. Özellikle çok sıcak olan bölgelerde ve çöllerde gölge ağacı olarak kullanılır. İklimin sıcak olduğu yerlerde, alkali topraklarda çok hızlı gelişir. Kuraklığa dayanıklıdır. Gübreleme ve yeterli derecede yapılacak sulama ile gelişimi hızlandırabilir. Amerika’da, Güney Kaliforniya’da ve kıyı bitkilendirmelerinde başarıyla kullanılmış; 3 yıl içinde boyu 10 m tepe genişliği 6 m’ye ulaşmıştır. Serin iklimlerde ise gelişimi daha yavaş olmuştur. ‘Kingan’ ve ‘Stribling’ diğer önemli kültivarlarıdır. Yeni bitkiler dikkatli bir şekilde dikilmelidir, bu yapıldığında büyük tepe çatıları oluşturur. Ancak genç gövdeler şiddetli rüzgârlardan etkilenir. İlk yıllarda dallar çok uzun olabilir ve ağırlıklarından dolayı aşağı doğru sarkar. Bu nedenle bu tür dallar kısa kesilmelidir. Böylece yukarıya doğru yönelmiş olan tomurcuklara gelişme şansı verilmiş olur. Çok şiddetli budamalar yapılmamalıdır. Bu tür budamalar çürümelere neden olabilir.
Kışın yaprak döker. Kuru topraklarda ve kayalık bayırlarda yetişebilir. Yaprakları lobludur. Beyaz meyveleri sinekleri cezbeder. Hızlı büyür. Derin makasa gelebilen bitkidir. Dalları zayıftır. Gençlik budaması çok önemlidir. Zor koşullara dayanıklıdır. Kuşları cezbeder. Derin toprak isteği vardır.
Ortadoğu, Güney Avrupa ve Türkiye’de doğal olarak yetişir. Boyu 5 m’dir. Sık yapraklı, dik büyüyen geniş bir çalıdır. Yaprakları her dem yeşil, kaba, deri gibi sert, sivri uçlu mızrak şeklinde, kısa saplı, üzerindeki noktalarda bezeler parlak, aromatiktir. Yaprakları 5 cm uzunluğundadır. Çiçekleri beyaz, kase şeklinde, çok sayıda petale sahip, 3 cm kadar genişliğinde yaprak ekseninde tek tek aromatiktir. Yaz ve erken sonbaharda çiçek açar. Meyveler mavi-siyah renkli ya da kan kırmızısı renginde, uzun, eliptik ve üzümsü meyveler şeklinde, 1 cm uzunluğundadır. Korunaklı, güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Taze, nemli, orta derecede besin maddesi bakımından zengin, asidik, iyi drenajlı yerlerde iyi yetişir. Kış aylarındaki nemliliği sever.
Boyu 2-2.5 m, genişliği 1.5 m’dir. Bambuya benzeyen orta boylu bir çalıdır. Dik, yukarıya doğru yönelmiş, birkaç dallı ve uzun sürgünleri vardır. Yavaş büyür. Yaprakları her dem yeşildir. Bazen yarı her dem yeşil olarak da görülür. 3’lü tüysü yaprakları, 90 cm kadar uzunluğunda, sürdüğünde pembe, kırmızı ya da bronz renkli daha sonra açık yeşildir. Sonbahar aylarında kan kırmızısı bir renk alır. Korunmuş güneşli, yarı gölgeli yerlerde çok iyi gelişir. Donlara karşı az da olsa dayanıklıdır. Budamaya uygundur. Rüzgârdan korunması gerekir. Taze, nemli, asidik, iyi drenajlı topraklarda iyi gelişir. Kireçli su ile sulanmaması gerekir. Nandina bitkisi, tek başına kullandığında çok etkileyicidir. Fakat meyve oluşumunu artırabilmek için seyrek bir şekilde 2’li ya da 3’lü gruplar da oluşturulabilir.
Boyu 1.5 m, genişliği 10-50 cm’dir. Dik olarak büyüyen iki yıllık otsu bitkilerdir. Rozet yaprakları tersine uzun şekildedir. Yaprakların yer aldığı çiçek kurulları kase şeklindeki kokulu sarı çiçeklerle kaplıdır. Çiçekleri yaz aylarında ve sonbaharda akşam saatlerinde açar. Yaprağını döker. Çiçekleri kokuludur. Yaprakları ilkbaharda yeşil, çiçekleri yaz ve sonbahar aylarında sarıdır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Güneye ve batıya bakan yamaçları tercih eder. Rüzgâra karşı korunması gerekir. Balçıklı ve kumlu, iyi drenajlı, nötr, alkali, asidik topraklarda yetişir. Besin maddesi bakımından fakir ve orta derecede zengin, iyi drenajlı güneşli yerlerde iyi yetişir. Tohumla üretilmesi mümkündür. Erken yaz aylarında ekim yapılır. Çiçekli bordürlerde ve yastıklarda kullanılır. Villa bahçelerinde ve informal bahçelerde yabani bitkilerin yer aldığı çayırlıklarda kullanılabilir. Çiçeklenmeden sonra kuruyan çiçeklerin uzaklaştırılması gerekir. Zararlılardan pek fazla etkilenmez.
Amerika’nın güneybatısında doğal olarak yetişir. Boyu 90-120 cm’dir. Yapraklar sapsız olup doğrudan gövde üzerinde yer alır. Yapraklar 3.5-9 cm uzunluğundadır. Dallanmış haldeki çiçek kurulları, 2.5 cm uzunluğunda beyaz çiçeklere sahiptir. Beyaz çiçekler gövdenin üzerinde bulunan çok sayıda pembe tomurcukların açılmasıyla ortaya çıkar. Uzun çiçeklenme süresi, bir defada birkaç kez çiçek açması bitkiyi çok değerli bir hale getirir. Çiçekler geçtiğinde tohum taşıyan çiçek kurulları kesilip uzaklaştırılmalıdır. Böylece görünümü iyileşir ve tohumlarının saçılması önlenir. Güneşli yerlere dikilmelidir. Bakım yapılamaması halinde gelişiminde bir bozulma görülmez. Güneybatı Amerika’nın bahçelerinin en uzun ömürlü, çok yıllık otsu bitkilerinden biridir.
Akdeniz çevresinde yer alan ülkelerde doğal yayılış gösterir. Ülkemizde de Marmara, Ege ve Akdeniz’de doğal olarak yetişmektedir. Boyu 10 m, tepe tacı genişliği 8 m olan, yuvarlak, yanlara doğru yayılan yatay bir forma sahip, pituresk görünümlü bir ağaçtır. Her dem yeşil yaprakları deri gibi parlak, üst yüzü gri yeşil, alt yüzü mavimsi gümüşi renklidir. Rüzgârlı havalarda gri ya da gümüşi renkli görünümü ile çok ilginçtir. Mayıs ayında açan çiçekleri küçük, beyazımsı yeşil renkli, kokulu ve kısa salkımlar halindedir. Çiçekleri hermafrodittir. Tozlaşma rüzgârla olur. Meyveleri 3.5 cm uzunluğundadır ve sonbahar sonunda olgunlaşır, rengi yeşilden siyaha dönüşür, yağ içerir. Hafif, kumlu, orta derecede balçıklı ve ağır killi topraklarda iyi yetişir. Ancak drenajı iyi olan toprakları tercih eder. Besin maddesi bakımından fakir topraklarda da yetişir. Asidik nötr veya bazik topraklar için çok uygundur. Gölgede gelişmez, kuru ve nemli toprakları tercih eder. Kuraklığa da tolerans gösterir. Peyzajda, saksı içinde, espalya şeklinde budamalar yaparak veya soliter bitki ya da yol ağacı olarak kullanılabilir. Balçıklı topraklarda çok iyi gelişir. Verimsiz topraklara da toleranslıdır. İyi drenajlı derin toprakları tercih eder. Bitki geliştikten sonra yaz kuraklığına direnci artar, kuru topraklarda gelişimini sürdürür. Güneşli yerleri tercih eder. Tuzlu rüzgârları tolere eder. Zeytin ağaçları yavaş büyür fakat çok uzun ömürlüdür. 6 yaşından sonra ürün vermeye başlar ve tohumla üretilir. Yaz başlangıcında fidanlar yetiştirilmesi istenen yere dikilir. Kış donlarına karşı korunaklı yerler tercih edilmelidir.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2.5-5 m’dir. Yuvarlak dalları yukarı doğru yönelmiş, sık dallı bir çalıdır. Yaprakları eliptik, yumurtamsı ya da uzunlamasına eliptiktir. Yaprakları 2-6 cm uzunluğunda, deri gibi parlak ve oldukça kabadır. Yaprağın her iki kenarı 2 ile 4 adet dikenli büyük dişlidir. Yaprağın üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü sarı yeşil ve damarlıdır. Kokulu eksen şeklinde çiçek kurulları oluşturur. Eylül ve ekim aylarında çiçek açar. Meyveleri yumurta şeklinde, yaklaşık 12 mm uzunluğunda ve mavi renklidir.
Avrupa ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10-15 m, tepe çapı genişliği 6 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kalın, du¨zensiz ve çatlaklıdır. Sık dallanma yapar. Dal ve su¨rgu¨nlerinde oluklu mantar oluşumu göru¨lu¨r. Yaprakları 5-10 cm bu¨yu¨klu¨ğu¨nde, yeşil ve 3-5 lobludur. Sonbahar renklenmesi sarı ya da kırmızımsı sarıdır. Sarı renkli olan çiçekleri etkisizdir. Meyveleri kanatlıdır. Tohum kanatları 2-3 cm ve 180 derece açılıdır. Sıcak sever. Gu¨neşli ve yarı gölge yerlerde, kuru-taze, killi ve balçıklı topraklarda da yetişir. Kirece dayanıklıdır. Ru¨zgârlı ve sisli yerlerde yetişebilir. Çok hızlı gelişen, hava kirliliğine dayanıklı çok değerli bir çit bitkisidir. Gölgede çok iyi yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Budama için çok uygundur. Dallarının çok sık olması ve ru¨zgâra dayanıklılığı nedeniyle ru¨zgâr perdeleri ve kuşlar için ideal bir tu¨rdu¨r.
Kışın yaprağını döker. Yaz aylarında açan uzun süren göz alıcı çiçekleri vardır. Üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü damarlı tüylü 2-7 cm. uzunluğunda 3-5 cm. genişliğindedir. Çiçekleri 15-40 cm uzunluğunda ve temmuzdan eylüle kadar açar. Çiçekleri pembe, beyaz, kırmızı, lavanta ve mordur. Gövdesi sütun şeklindedir.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 10 m’dir. Sarılıcı bir türdür. Parlak koyu yeşil yaprakları 5 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 6-12 cm uzunluğundadır. Genç sürgünler kırmızımsıdır. Sonbahar aylarında çok güzel bir kırmızı renk alır. Sülüklerinin 5-8 kolu vardır. Kollarının uç kısımlarında kendiliğinden yapışan ufak dolgular bulunur. Pergolalara, yaşlı ağaçlara ve yamaçlara kolaylıkla tırmanır. Tel örgü olması halinde duvarlara da kolaylıkla tırmanır. Güneşli, besin maddesi bakımından zengin ve drenajı iyi olan topraklarda çok iyi gelişir. İşlenmiş her türlü toprakta gelişebilir.
Güney Amerika’nın orta ve batı kesiminde doğal olarak yetişir. Boyu 7.5 m’dir. Her dem yeşil ve hızlı gelişen bir sarmaşık türüdür. Yaprakları 5-7 loblu, 18 cm uzunluğundadır. Yazın açan çiçekleri 6 cm büyüklüğünde, yıldız gibi yaygın çanak yapraklı, yeşilimsi-beyaz ve mavi renkli ve çok sayıdadır. Daha iç kısımlarda, tepede mavi flamentlerden oluşan bir taç, ortada beyaz renkli ve altta mavi-purpur renklidir. Meyveleri oval formlu, etli, koyu sarı ya da turuncu renklidir. 3.75 cm uzunluğundadır. Sıcak, güneşli, güçlü rüzgârlardan korunan ortamları tercih eder. Toprak konusunda seçici olmadığı gibi aksine çiçeklenmeye zarar verebilecek aşırı büyümeyi engellemek için azotta zayıf toprak ister. Soğuğa karşı dayanıklıdır. Sıcak bölgelerde, duvarların yüzeylerinde ve genellikle kaya bahçelerinde kullanılır.
Orta Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 5-8 m olan, sık ve kalın dallı geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Yazın yeşil ve geniş oval ya da yürek biçimli yaprakları 12-25 cm uzunluğunda, uçları sivri, tam kenarlıdır. Yaprakların üst yüzü canlı yeşil ve tüylü, alt yüzü gri yeşil ve yumuşak tüylerle kaplıdır. Yaprak sapı 8-10 cm uzunluğundadır. Nisan ve mayıs aylarında açan çiçekleri, 5-6 cm büyüklüğünde ve ağzı yırtık borazan biçimlidir. Çiçeklenmeyi yapraklanma izler. Çiçek renkleri pembe mor ya da açık mavi eflatun, içleri sarı çizgilidir ve hoş kokar. 10-15 cm uzunluğunda bir eksen üzerindeki çiçek kurulu, bileşik salkım biçimlidir. Meyveleri kozayı andırır biçimde, kapsül şeklinde, 4-5 cm uzunluğunda ve 2-3 cm çapındadır. Meyvelerin ucu sivri ve sapı da uzundur. Meyvelerin içinde bol sayıda dört yanı kanatlı 3 mm x 2 mm büyüklüğünde hafif tohumlar bulunur. Ilıman iklimlerde, bol güneşli ve yarı gölge yerlerde, kuru taze derin topraklarda iyi gelişir, kireç sever. Ancak rüzgâra karşı korunması gerekir. Çok dekoratif bir ağaçtır, park ve bahçelerde, çim alanları üzerinde, rüzgâra karşı korunaklı yerlerde soliter ya da gruplar içinde kullanılır.
Çin’de doğal olarak yetişen çok yıllık otsu bitkilerdir. Boyu ve genişliği 1 m’dir. Fakat kültivarları daha küçüktür. Işınsal büyüme şekli yeni yapraklarla birlikte oluşmaya başlar. Sonbahar aylarında sona erer. Dik yuvarlak bir büyüme şekli vardır. Çiçeklenme başlamadan önce olgunlaşmış yapraklar aşağıya doğru sarkar. Yapraklanma oldukça erken başlar. Sıcak havalar başlayıncaya kadar yavaş büyür. Başlangıçta zümrüt yeşili renkte aşağı doğru sarkan yaprak örtüsü daha sonra sarımsı yeşil bir renk alır. Donlardan sonra açık bir tan rengine dönüşür. Yeşil çiçekleri eylül başlarında açar. Çiçek rengi ilk başta yeşil, pembe, mor tonlar alırken, olgunlaştığında açık tan rengini alır. Çiçek kurulları 12 cm uzunluğunda ve fırça şeklindedir. Çiçeklenme görülemez. Bölünme suretiyle üretilmesi mümkündür. Yaz aylarında, kurak dönemlerde zaman zaman çok fazla sulamak gerekebilir. Kuraklıktan etkilendiği zaman yapraklar döner, şekillerini kaybeder. Yaprak uçları kahverengi renk alır. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Nemli, drenajı iyi topraklarda gelişimi çok iyidir. Besin maddesi bakımından fakir, zaman zaman kuraklığın görüldüğü yerlerde, yarı gölgede gelişimi azalır. Odak noktası oluşturmak amacıyla soliter olarak kullanılabilir. Yükseltilmiş yastıklarda girişlerde, bordürlerde, grup ve kitle bitkilendirmelerinde kullanılır. Su yüzeylerinin yakınlarına getirilir.
Küçük ve her dem yeşil çalıdır. Boyu ve genişliği 50 cm -1 metredir. Dik büyüyen ve dağınık bir büyüme şekline sahip bodur çalıdır. Stolonlar oluşturur. Çift evciklidir. Çiçekleri çan şeklinde olup beyaz ve pembe renklidir. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Daha sonra küre şeklinde üzümsü meyveleri oluşur. Meyveleri beyaz bazen hafif pembemsi olabilir. Meyveler bitkinin üzerinde aralık ayına kadar kalır ve sonbahar aylarında çok sempatik bir görünüm oluşturur. Meyveleri çok gösterişli olmasının yanında zehirlidir. Asidik nemli besin maddesi bakımından zengin topraklarda iyi yetişir. En iyi gelişimini rüzgârdan korunmuş olan yerlerde, güneşli ve yarı gölgeli yerlerde gösterir. Doğal yetişme ortamlarında turbalık, fundalık bitkileri ve Rhododendronlar ile birlikte görünür. Yeterli miktarda meyve elde edilmek istenirse dişi ve erkek bitkiler bir arada dikilmelidir. Erkek ve dişi bitkilerin oranı 1/5 olmalıdır.
Boyu 2-3 (-4) m genişliği 1.5-2 (-3) m olan dik büyüyen bir çalıdır. Olgunlaştığında yan dalları aşağıya doğru sarkar. Gövde kabuğu kestane rengindedir. Hafif parlar, çok fazla soyulmaz. Yazın yeşil yaprakları karşılıklıdır. Yaprakları yumurta biçiminde, sivri, 4.5-9 cm uzunluğunda, koyu yeşil mat renginde ve az miktarda pürüzlüdür. Çiçekleri beyaz renkli ve tek tek bulunur, 3 cm genişliğindedir. 5-9 çiçekten oluşan kurulları vardır. Haziran başında çiçeklenir. Çiçeklerinin çok yoğun kokusu vardır. Yatay olarak yayılan çok sayıda kılcal kökten oluşan sığ bir kök sistemine sahiptir. Güneşli veya yarı gölge yerlerde, işlenmiş bahçe toprağında iyi gelişir. Donlara karşı toleranslıdır. Rüzgâra dirençlidir. Tranplantasyondan etkilenmez. Kent içinde gayet iyi yetişir.
Kuzey Amerika’nın doğusunda Virginiana’da Subasar ormanlarda nehir yataklarında ve nemli yamaçlarda doğal olarak yetişir. Boyu 3-4-5 m, genişliği 3 m olan, dik büyüyen boylu bir çalıdır. İkinci yıl sürgünleri kahverengidir. Kolaylıkla soyulur. Olgunlaştığında aşağıya doğru sarkan dalları ile pituresk bir görünüme sahiptir. Hızlı büyür. Yazın yeşil yaprakları; karşılıklı yumurta biçiminde, 5-11 cm uzunluğunda ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri beyaz renkli, büyük, 5 cm genişliğindedir ve sarı stamenleri ile dikkat çeker. Tek tek veya 7-9 çiçekten oluşan kurullar halindedir. Kokusu yoktur. Haziran ayında çiçeklenir. Güneşli ve az gölgeli yerlerde yetişir. Her türlü işlenmiş bahçe toprağında gelişimi oldukça iyidir. Donlara karşı çok dayanıklıdır.
Kanarya Adaları’nda doğal olarak yetişir. Boyu 9-12 m, tepe tacı genişliği 3-4 m olan dar formlu bir ağaçtır. Yaprakları uzun ve geniş tüysü biçimlidir, ağacın tepe kısmında toplanmıştır ve aşağı doğru sarkar. Çiçekleri ve meyveleri yaprak diplerinden çıkar ve büyük bir salkım halinde aşağı doğru sarkar. Meyveleri 1.5-2 cm genişliğinde ve 3-5 cm uzunluğunda, yumuşak, çok tatlı ve lezzetlidir. Tohumu 6-8 mm genişliğinde ve 2-3 cm uzunluğunda ve serttir. Humusça zengin, gübreli, kumlu balçık ya da kum toprağında, sıcak yerlerde iyi gelişir, kireçten kaçınır. Fazla su ve kuraklık köklerine zarar verir, deniz ikliminden hoşlanır, rüzgâra karşı korunaklı yerler ister. Akdeniz ve Ege bölgelerimizde, deniz kıyılarında, güneşli ve korunaklı yerlerde, park ve bahçelerde soliter, grup ya da kıyı ağacı olarak kullanılır. Sıcak ülkelerde ve iç mekânlarda yetiştirilir. Ülkemizde de güney ve batı sıcak bölgelerimizde, sera ve salonlarda yetiştirilir ve kullanılır.
Yeni Zelanda’da doğal olarak yetişir. Boyu 3 m’dir. Her dem yeşil ve bodur çalı yapılıdır. Yaprakları 180 cm uzunluğunda, mavi-yeşil renkli, kılıç biçimli, uçları sivri alt tarafta toplanmıştır ve çok kalın derimsi yapıdadır. Çiçekleri büyük ve grup halinde birlikte çıkar; donuk kırmızı renkli ve uzun süre dayanır. Başak biçimli çiçek kurulu, yatay olarak dallanır. Çok soğuk bölgelere dayanamaz ama yine de dayanıklı sayılır. Gruplar, bordürler, çitler oluşturur; teraslarda, kış bahçelerinde ve saksıda yetiştirildiğinde de çok dekoratif ve dayanıklıdır. Phormium tenax ‘Atropurpureum’ Phormium tenax ile çok benzerdir. Koyu kırmızı yaprakları vardır. Phormium tenax ‘Variegatum’ Yapraklarının kenarları geniş şekilde sarı renklidir. Dış kısımdakiler dökülür.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 4-8 m’dir. Sık dallı, simetrik tepe tacı oluşturan, vazo ya da yuvarlak formlu bir çalıdır. Kabuğu ince ve çarpmalara karşı dayanıksızdır. Budamalarla şekil verilebilir. Çok gövdelidir. Dalları yukarıya doğru yönelmiştir. Tek gövdeye dönüştürülmesi halinde, dikkat çekici bir form kazanır. Yapraklar geniş, her dem yeşil, almaçlı dizilmiş, basit yaprak kenarları dişli, eliptik, yumurta biçiminde 10-20 cm uzunluğundadır. Sonbahar aylarında renklenme görülmez. Çiçekleri beyaz renkli, çok gösterişlidir. İlkbahar ve yaz aylarında çiçek açar. Hoş olmayan kokuya sahiptir. Meyveleri 1 cm uzunluğunda, etsi, yuvarlak ve kırmızı renklidir. Yaban hayatı için bir önem arz etmemektedir. Döküldüğünde bir problem oluşturmaz. Ağaç üzerinde uzun süre kalır ve dikkat çekicidir. Amerika’da özellikle enerji nakil hatlarının geçtiği yerlerde kullanılmaktadır. Ömrünü uzatabilmek amacıyla ana dallar makaslanmaktadır. Güneşli ve iyi drenajlı topraklarda çok iyi yetişir.Orta derecede bir büyüme enerjisine sahiptir. Genç ağaçlar da makaslanmaya tolerans gösterir. Çit oluşturulduğunda bitkinin alt dalları budanır. Boylu olduğundan dolayı çok iyi bir fon oluşturur.Kumlu ve killi topraklara iyi adapte olmuştur. Asitli ve alkali topraklar üzerinde de yetişir. Kuru yetişme ortamlarında yetiştirilmesi gerekir. Kuraklığa çok dayanıklıdır. ABD’de otoyolların orta şeritlerinde, çok gövdeli bireyleri yol ve iç avlu ağacı olarak kullanılır.
Yeni Zelanda’da geliştirilmiş bir varyetedir. Boyu 3-4 m, genişliği 3-5 m’dir. İlk başta dik, sonra yuvarlak, hemen ardından da oldukça sıkı ve çok dallı çalıdır. Yaprakları her dem yeşil, sert, almaşık, oval formlu, 8-12 cm uzunluğunda ve 4-6 cm genişliğindedir. Sürgünleri parlak kırmızı renklidir. Deri gibi olan yapraklarının kenarları keskin dişlidir. Yapraklar daha sonra parlak yeşil bir renk alır. Sonbaharda yaprakları koyu kırmızı rengini alır. Mayıs ve haziran aylarında açan çiçekleri küçük ve hafif pembe hareli beyazdır. Çiçekleri şemsiye şeklinde çiçek kurullarını oluşturur. Meyveleri yuvarlak, 0.5 cm genişliğinde ve kırmızı renklidir, daha sonra siyaha döner. Korunaklı, güneşli ve yarı gölge alanlarda yetişir. Çok nemli olmayan, iyi drenajlı, humuslu, gevşek ve kuru olmayan toprakları tercih eder. Hafif kireçli toprakları tolere edebilir. Donlara karşı hassas bir türdür. Bu nedenle korunaklı yerlerde kullanılmalıdır. Kompakt ve altta boşluklar bulunmayan çitler oluşturur. Saksı bitkisi olarak da kullanılır.
Boyu 40-70 cm’dir. Düzensiz sık bir forma sahiptir. Çok sayıda kök sürgünleri vardır. Desteğe ihtiyaç gösterir. Yapraklar yürek şeklinde uçları sivri, koyu yeşil sonbahar aylarında sarı bir renk alır. Krem renkli ve yıldız şeklindeki çiçekleri çok fazla dikkat çekmez. Yaprakların arasında gizlenmişlerdir. Haziran ayında çiçek açar. Kirazı andıran meyveleriyle güzel bir görünüm oluşturur. Parlak turuncu renkli meyveleri, balon şeklinde olup taç yapraklarının kapanması sonucu oluşur. Minyatür çiçek fenerlerine benzer. Meyvelerin içinde turuncu, kırmızı kirazı andıran üzümsü tohumlar bulunur. Daha sonra taç yapraklar solduğunda, damarları görülen kurumuş meyveler haline gelir. Bu durumda turuncu-kırmızı meyveleri kolaylıkla görülebilir haldedir. Tadı oldukça ekşidir. Güneşli ve sürekli olarak nemli olan yerlerde yetişir. Bunun dışında hafif gölge veya yarı gölgeli yerlerde de yetişmesi mümkündür. Aşırı sıcaklara karşı toleranslıdır. Sıcak yerleri sever. Donlara karşı genellikle dayanıklıdır. Rüzgâra karşı ise korunması gerekir. Taze ve nemli topraklarda özellikle meyveler oluştuğu zaman kuru yerlerde, iyi drenajlı topraklarda, humuslu ve balçıklı yetişme ortamlarında iyi yetişir. Eğer toprak besin maddesi bakımından zengin ise çok fazla sayıda yaprak oluşturur. Buna karşılık meyve sayısı oldukça azdır. Kış kirazının meyveleri Physalis peruviana (Altın Çilek) ile karıştırılmamalıdır. Physalis alkekengi meyveleri yenilebilir değildir ve çok az miktarda zehirlidir.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Toprak koruma amacıyla yapılacak bitkilendirmeler için kullanılır. Gövde kabuğu şeritler halinde soyulur. Çiçekler beyaz ve kırmızımsı değişen bir renge sahiptir. Bol çiçekli çiçek kurulları haziran ve temmuz aylarında oluşur. Durgun sulardan etkilenmez. Ağaç altında ve gölgede iyi yetişir. Toprak isteği çok azdır. Soliter kullanılır.
Kuzey ve Orta Avrupa’da doğal olarak yetişir. Avrupa ve Amerika’nın park ve bahçelerinde ku¨ltu¨ru¨ yapılan birçok önemli ku¨ltivarı vardır. Boyu 40-50 m, tepe tacı genişliği 6-8 m olan geniş ve piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu genç yaşlarda açık kahverengi, yaşlandığında koyu kahverengi bir renk alır, ku¨çu¨k levhalar halinde çatlayıp döku¨lu¨r. Dallar yatay uzanır, aşağıya doğru yönelmiştir. Genç su¨rgu¨nler açık kahverengi çıplak veya çok az tu¨ylu¨du¨r. Su¨rgu¨nler u¨zerinde iğne yapraklar 5-7 yıl kalır. Tomurcuklar konik uçları sivri ve reçinesizdir. İğne yaprakları 15-25 mm uzunluğunda, sivri batıcı 4 köşeli ve her yanında stoma çizgileri bulunur. Erkek çiçekler çilek renginde, olgunlaştığında sarı bir renk alır. Dişi çiçekler tepenin uç kısımlarında bulunur. İnce yatsı ve kenarları tam değil, dişlidir. Olgun kozalakları 10-15 cm boyunda, 3-4 cm genişliğinde pulları seyrek, kaba dişli, uca doğru dar ve serttir. Kozalak pulları açık kahverengidir. Kanatlı tohumları 1-1.5 cm uzunluğunda, koyu kahverengidir. Kışları soğuk geçen karasal iklim bölgelerinde yetişen bir orman ağacıdır. Gu¨neşli ya da yarı gölge yerlerde ve kuru nemli topraklarda iyi yetişir. Sıcaklık isteği az, nem isteği yu¨ksek yarı gölge ağacıdır. Kök sistemi çok sığdır bu yu¨zden ru¨zgâra karşı dayanıksızdır. Kent içindeki kirli havadan ve zehirli gazlardan çok çabuk etkilenir ve zarar göru¨r. Piramit ya da konik formu, çok farklı tekstu¨r ve renkleri dikkat çekicidir. Bu nedenle park ve bahçelerde ku¨çu¨k gruplar halinde kullanılan dekoratif bir ağaçtır. Budamaya çok yatkındır; çit tesisinde yararlanılır. Nemli ve ıslak topraklarda, alkalin ve çok fazla asidik topraklarda, taşlı kumlu topraklarda, soğuk iklim bölgelerinde gayet iyi gelişim göstermektedir.
Balkanlarda; Sırbistan’da çok sınırlı bir doğal yayılış alanına sahiptir. Boyu 15-25 m, tepe tacı genişliği 2.5-4 m olan, dar piramidal ya da su¨tun formlu, orta boylu bir ağaçtır. Picea omorika alt dallarının aşağıya doğru sarkmasıyla pituresk bir göru¨nu¨me sahiptir. Açık alanlarda dalları yere değer. Her dem yeşil iğne yaprakları 8-18 mm uzunluğunda ve 2 mm genişliğindedir. Beyaz stoma bandları ile kaplıdır. Erkek çiçek kurulu kırmızımsı sarı renkli, dişi çiçek kurulları dik durumlu, erguvani kırmızı renklidir. Kozalaklar, uzun yumurta biçiminde 3-6 cm uzunluğunda, 1 cm genişliğindedir. Genç yaşlarda mor kahverengi, daha sonra parlak kahverengi bir renk alır. Çok sayıda çiçek kurulu bulunur. Bu durum genç bitkilerde dahi söz konusudur. Çok sığ bir kök sistemine sahiptir, ancak Picea abies’e göre biraz daha derindir. Gu¨neşli, nem oranı yu¨ksek yerleri tercih eder. Her tu¨rlu¨ toprak şartlarında gelişimi mu¨mku¨ndu¨r. Kuru, kireçli ve kayalık yerlerde orta derecede gelişim gösterir. Sıkışmış ve su ile doygun hale gelmiş yerlerde dayanıksızdır. Picea omorika derin ve iyi drenajlı topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Donlara karşı çok dayanıklıdır. Hastalık ve zararlılardan etkilenmez. Magnezyum eksikliğinden dolayı, bazen sorunlar ortaya çıkabilir. Fakat, magnezyum gu¨bresi verilirse, gelişimini normal olarak su¨rdu¨rebilir. Kent içi yetişme ortamlarına adapte olmuştur. Picea abies’e göre gölgeden daha çok etkilenir. Köklerinin sığ olması nedeniyle, soliter olarak kullanılması çok uygun değildir
Kafkasya’da ve u¨lkemizin kuzey kısımlarında 600-2100 m yu¨ksekliklerde doğal olarak yetişir. Pinus silvestris, Abies nordmanniana ve Fagus orientalis ile toplumlar oluşturur. Boyu 40-60 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Gövde kabuğu koyu kahverengi, oldukça ince ve pulludur. Her dem yeşil iğne yaprakları çok belirgin koyu yeşil ve deri gibi parlak, 6-8 mm uzunluğunda, Picea cinsinin en kısa yapraklara sahip olan tu¨ru¨du¨r. Kozalakları silindirik yumurta şeklinde 5-11 cm uzunluğundadır. Olgunlaşmadan önce mor, olgunlaştıktan sonra kahverengidir. Gu¨neşli ve yarı gölge yerlerde iyi yetişir. Kök sistemi çok sığdır. Ancak, uygun toprak şartlarında kuvvetli yan kökler ya da derine inebilen ana kök sistemi oluşturabilir. Toprak şartlarına karşı çok toleranslıdır. Özel bir toprak isteği yoktur. Nemli besin maddesi bakımından zengin asidik ve alkali topraklarda iyi yetişir. Park ve geniş alanlarda yapılan peyzaj du¨zenlemelerinde grup halinde ya da soliter olarak kullanılır.
Picea pungens ‘Hoopsii’Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 2-3 m olan, geniş, yatay, uçlarda hafif yukarı dönu¨k dallarıyla çok du¨zgu¨n konik formu vardır. Uzun, sert, sivri birbirlerine çok yakın, parlak çelik mavisi iğneler; ilkbaharda, gu¨neş gördu¨klerinde, gu¨mu¨şi parıltılar yayarlar. Uzun vesil indirik, 6-10 cm boyunda, sarkık, özellikle bitkinin u¨st bölu¨mu¨nde oluşan açık kahverengi kozalakları vardır. Çok kireçli ve kuru olmadığı su¨rece, her toprağa uyum sağlar. Kullanıldığı yerler; kırlarda, binaların önlerinde izole şekilde; parklarda u¨çlu¨ guruplar halinde çok etkili olurlar. Kuzey Amerika ve Kayalık dağlarında 2000-3300 m yu¨kseltiler de, genellikle nemli, bazen ıslak çakıllı ve balçıklı topraklarda göru¨lu¨r. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği ise 6-8 m olan asimetrik piramidal formlu, orta boylu bir ağaçtır. Bir noktadan çıkan, yatay uzanan oldukça kalın dalları vardır. Kabukları gri kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişen bir renkte, derin çatlaklı ve pullar halindedir. Her dem yeşil yaprakları radyal dizilmiştir, serttir.2-3 cm uzunluğunda, yukarıya doğru yönelmiş, batıcı, mavimsi yeşil, çok ender olarak hepsi yeşil olabilir. Kozalaklar, uzun silindirik biçimde 6-10 cmu zunluğunda, açık kahverengidir. Gu¨neşli yerlerde yetişir. Toprak isteği az, her tu¨rlu¨ toprak şartlarına uyum gösterir. Kuru, orta derecede nemli, asidik ve alkali topraklarda iyi gelişir. Donlara karşı çok dayanıklıdır. Geç don tehlikelerinde tolerans gösterir. Diğer ladin tu¨rlerine göre, kuraklığa daha çok dayanıklıdır. Hava kirliliğine tolerans gösterir. Kent içinde sıcak, kuru atmosferik şartlardan etkilenmez.Picea pungens ‘Glauca’Boyu 3-4.5 m, tepe tacı genişliği 12-15 m’dir. En yaygın olarak kullanılan bodur ibrelidir. Yoğun, ku¨re biçimli ve hafif koniktir. Nemli ve gevşek toprakları tercih edersede, her tu¨r toprağa uyum sağlar. Gu¨mu¨şi mavi yaprakları vardır. Aşırı sıcaklara ve kuraklığa toleranslıdır. Hava kirliliğine karşı dayanıklıdır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir. Yavaş büyüyen bir çalıdır. Düzensiz gövdeleri hafif aşağı doğru sarkan, yan dallarıyla birlikte sık, geniş, dağınık, hemen hemen yuvarlak bir büyüme şekli oluşturur. Yaşlı bireyler 10 adet sağlam burkulmuş gövdelerden oluşmuştur. Yaprakları her dem yeşil, almaçlı, uzun mızrak şeklinde, 3-8 cm uzunluğunda, çok sivri uçlu, kaba testere dişlidir. Yaprakların üst yüzü deri gibi parlak koyu yeşil, alt yüzü de ince koyu bezelerle kaplıdır. Çiçekler dalların uç kısımlarında kurullar halindedir. Beyaz çiçekler vadi zambağına benzer ve beyaz renklidir. Çiçeklenme mart ve mayıs ayları arasında olur. Çiçek kurulları çok güzel kokuludur ve 15 cm uzunluğundadır. Çiçeklenmeden sonra yuvarlak, kapsül şeklinde meyveler oluşur. Meyveler 5-6 cm çapında gri kahverengidir. Sığ kökleri çok sayıda kılcal köklerden meydana gelmiştir. Yarı gölge ve gölgeli yerlerde asidik, besin maddesi bakımından orta derecede zengin, taze ya da nemli toprakları tercih eder. Pieris Japonica toprağın sıkışmasına karşı duyarlıdır. Fakat kış donlarına ve kent iklimine karşı dayanıklıdır. Ayrıca yaz kuraklığından da etkilenmez. Pitoresk görünümlü bir çalı olan Pieris Japonica, uzun süre çiçekli kalması ve bol çiçek taşıması nedeniyle çok dekoratif bir bitkidir. İzole veya farklı çeşitlerle grup halinde bitki tarhlarında, saksılarda kullanılabilir.
Akdeniz bölgelerinin doğal ağaç tu¨rlerinden biridir. Doğal yayılışının önemli bir kısmı Batı Akdeniz sahilleridir. 1700 m’ye kadar ormanlar oluşturur. Ülkemizde Kadirli, Milas, Urla, Çeşme ve Selçuk civarında lokal yayılış alanları vardır. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6-8 m’dir. Eğri gövdede yaşlandığında dağınık tepe çatısı oluşturan önemli bir orman ağacıdır. Gövde kabuğu başlangıçta du¨zgu¨n kırmızı kahverengi ile grimsi kahverengi bir renktedir. Yaşlanınca açık gri bir renk alır ve çatlar kabuklar pullar haline dönu¨şu¨r. Su¨rgu¨nler çok ince, sarı ya da yeşil daha sonra gri renklidir. Tomurcuklar ku¨çu¨k, silindirik ve reçinesizdir. İğne yaprakları ikili, bazen u¨çlu¨, açık yeşil renkte 6-15 cm uzunluğunda, kenarları ince dişli, su¨rgu¨nlerin ucunda pu¨sku¨ller halinde yer alır. Kozalakları 8-12 cm uzunluğunda, dar konik biçimli, kalın ve uzun saplı, kıvrık ve sarkık, açık tuğla kırmızısı ya da sarı renklidir. Tek tek ya da birkaçı bir arada bulunur. Tohumları oval biçimde siyah renklidir. Sıcak ve ılıman iklim bölgelerinin ağacıdır. Donlara duyarlı, kuraklığa dayanıklı, toprak isteği az, her tu¨rlu¨ toprak şartlarında gayet iyi gelişir. Plastik göru¨nu¨mu¨ nedeniyle, park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır. Kumulların bitkilendirilmesinde önemli bir rol alır.
Orta ve Gu¨ney Avrupa’nın dağlık kesimlerinde doğal olarak yetişir. Boyu 4.5-6 m, tepe tacı genişliği 4-5 m’dir. Çok gövdeli, genellikle yerde su¨ru¨nen, yanlara doğru yayılan yukarıya doğru yönelmiş ve tekrar aşağıya doğru sarkan dalları ile boylu bir çalı ya da geniş tepe çatılı bir ağaç formundadır. Gövde kabuğunun rengi, gri kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişir. İnce tekstu¨rlu¨ pullar hallindedir. Her dem yeşil iğne yaprakları ikili olarak bulunur ve orak biçimindedir. İğne yaprakları su¨rgu¨nu¨n ucuna doğru kıvrılmıştır ve çok az da sarmal oluşturmuştur. 3-4 cm uzunluğunda koyu yeşil renklidir. Erkek çiçek kurulları fıçı şeklinde sarı renktedir. Yeşil çiçek kurulları ise uzun su¨rgu¨nlerin uç kısımlarında pembemsi kırmızı renktedir. Haziran temmuz aylarında çiçek açar. Kozalaklar yumurta biçiminde ya da konik 2-6 cm uzunluğunda, 1.5-4 cm genişliğinde sarı kahverengi ile koyu kahverengi arasında değişen bir renktedir. Kök sistemi oldukça sığ yanlara doğru uzanan bir kök sistemi şeklindedir. Yoğun bir şekilde dallanmıştır. Gu¨neşli ve az gölgeli yerlerde iyi gelişir. Toprak şartları bakımından çok toleranslıdır. Orta derecede kuru veya nemli her tu¨rlu¨ toprak u¨zerinde yetişebilir; asit ve alkalin toprak ayrımı yapmaz. Donlara karşı çok dayanıklı bir bitkidir. Dağların yu¨ksek kesimlerindeki turbalıklarda ve deniz kıyılarında gayet iyi bir şekilde gelişir. Kar baskısına karşı dayanıklıdır. Döku¨ntu¨ konilerinin bulunduğu yamaçlarda yanlara doğru yayılan bir kök sistemi oluşturur. Endu¨stri bölgelerinde ve kent içende hava kirliliğine, gölgeli yetişme ortamına ve ru¨zgâra karşı direnç gösterir.
Avrupa ve u¨lkemizde doğal olarak yetişen birçok alt tu¨ru¨ bulunmaktadır. Ülkemizdeki alt tu¨ru¨ Pinus nigra subsp. pallasiana’dir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Genç yaşlarda geniş konik şamdan formlu simetrik dallanma gösterir ve olgunlaştığında pitoreks bir göru¨nu¨m kazanır. Yaşlandığında dallar yanlara doğru uzar, şemsiye şeklinde du¨zleşmiş bir tepe tacı ortaya çıkar; hızlı bu¨yu¨yen bir tu¨rdu¨r. Gövde kabuğu derin ve kaba bir şekilde çatlamıştır. Gri siyah kabuk pulları olgunluk çağında oldukça dekoratiftir. Her dem yeşil iğne yaprakları ikili olarak bulunur. Çok belirgin şekilde koyu yeşil ve serttir, batıcıdır ve 8-12 cm uzunluğundadır. Kozalakları 5-9 cm uzunluğunda, hemen hemen simetrik, açık kahverengi tohumları döku¨lmu¨ş, kozalaklar bahar ayında du¨şer. Ana kökler oldukça kalın, gu¨çlu¨ ve derine doğru gider. Gu¨neşli yerlerde iyi gelişir. Bu¨tu¨n toprak tu¨rlerinde gayet iyi gelişir. Kuru ve nemli, iyi drenajlı, besin maddesi bakımından fakir asidik ve aşırı alkalin topraklarda dahi, gayet iyi gelişim gösterir. Kuru ve sıcak gelişme ortamlarına da kolayca uyum sağlar. Donlara karşı son derece dayanıklıdır. Ru¨zgâra dayanıklılığı da çok iyidir. Orta derecede tuza karşı toleranslıdır. Yaz kuraklığına ve sıcaklığa ise alışılmışın dışında dayanıklıdır. Atmosferik kirliliğe dayanıklılık gösterir. Kent içi iklim şartlarına toleranslıdır.
Batı Akdeniz u¨lkelerinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 4-10 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri kırmızı kahverengi ve genç yaşlardan itibaren çatlaklıdır. İleri yaşlarda kabuk kalınlaşır, çatlaklar derinleşir. Tohumları kanatlıdır. Her dem yeşil olan iğne yaprakları 10-20 cm uzunluğunda, parlak yeşil renkli, sivri uçlu ve batıcıdır. İğne yaprakları dibinden birbirine bağlayan kın uzun ve koyu renklidir. Genç yaşlarda dalları yere kadar uzanır. Daha sonra du¨zgu¨n bir gövde çoğunlukla da du¨zensiz tepe tacı geliştirir. Uzun parlak yeşil iğne yaprakları ve kozalaklarıyla dikkat çeker.
Akdeniz’i çevreleyen u¨lkelerde doğal olarak yetişir. Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgeleri dışında Karadeniz bölgesinde de lokal yayılış gösterir. Boyu 25 m, tepe tacı genişliği 10-15 m’dir. Gençlikte top formlu daha sonraları tepe tacı çok geniş yayılmış hafif kubbemsidir. Yatay ve yukarıya uzanan dalları şemsiye şeklindeki tepe çatısı ile diğer çam tu¨rlerinden kolaylıkla ayırt edilir. Gövdesi du¨zgu¨n, kırmızımtırak gri renkli, kalın olan kabuğu du¨zensiz derin çatlaklıdır. Su¨rgu¨nleri önceleri koyu yeşil, sonraları sarımsı kahverengidir. Tomurcuklar 6-12 mm uzunluğunda, oval, uçları sivri ve reçinesizdir. Tomurcuk pullarının uçları geriye doğru kıvrılmıştır. İğne yapraklar parlak yeşil renkte kenarları dişlidir. 10-15 cm uzunluğunda 2’li kalın kenarları ince dişli sert ve hafifçe dönu¨k fakat batıcı değildir. Ağaç u¨zerinde 3 yıl kadar kalır. Kozalakları 8-12 cm uzunluğunda yumurtamsı, olgunlaşmadan önce yeşil, daha sonra parlak kırmızımsı kahverengidir. 50-100 tohum taşıyan kozalaklar 2-3 yılda olgunlaşır ve tohumlar dağılır. Tohumları 15-20 mm uzunluğunda, 5-8 mm genişliğinde kalın kabuklu çok ku¨çu¨k kanatlı tohumun iç kısmı (çam fıstığı) yenir. Sıcak ve kurak Akdeniz ikliminin tipik ağacıdır. Gu¨neşli yerleri sever; çok az da olsa gölgeye dayanıklıdır. Ru¨zgâra ve kirece tolerans gösterir. Donlara karşı duyarlıdır. Toprak isteği azdır; gu¨çlu¨ kazık kök oluşturur ve hızlı gelişir. Çevre ve peyzaj du¨zenlemeleri için önemlidir. İyi bir gölge ağacıdır. Kumulların stabilizasyonunda önemli rol oynar. Yol ağacı olarak ya da soliter olarak kullanılır.
Avrupa ve Doğu Asya’da doğal olarak yetişir. Çam tu¨rleri içinde en geniş doğal yayılış alanına sahip olandır. Orta Avrupa’da tepelik arazilerden Alpler’e kadar yayılış gösterir. Ülkemizde Sarıkamış, Ardahan, Posof yörelerinde çoğunlukla saf ormanlar kurar, bu yörelerde 2000 ve u¨stu¨ rakımlara çıkabilir. Ayrıca Batı ve Orta Anadolu’da doğal olarak yayılır. Boyu 10-30 m, tepe tacı genişliği 7-10 m’dir. Genç bitkilerin açık alanlarda eşit boy ve tepe tacı genişliğine sahip olduğu gözlenir. Genç yaşlarda seyrek dallı konik, yaşlandığında tek taraflı geniş şemsiye şeklindeki tepe çatısı ve du¨z uzun gövdesi ile dikkat çeker. Tepe çatısının u¨st dallarında ve gövdede kabuk kahverengi kırmızı renktedir. İnce levhalar halinde pul pul döku¨lu¨r. Bu özellik Pinus sylvestris özgu¨du¨r. Yaşlı gövdeler kahverengi kırmızı ile siyah arasında değişen bir renge, çatlaklı ve pullu bir kabuğa sahiptir. Her dem yeşil iğne yapraklar kın içinde ikili olarak bulunur; genellikle çok az dönmu¨ştu¨r. 4-7 cm uzunluğunda mavi yeşil veya gri yeşil renktedir. Yumurtamsı konik formlu olan kozalaklar 2.5-7 cm uzunluğunda, 2-3.5 cm genişliğinde gri kahverengidir. Taban suyu seviyesinin yu¨ksek olduğu killi topraklar u¨zerinde veya turba ve taşlı topraklar u¨zerinde sığ bir kök sistemi oluşturur. Toprak özellikleri farklı ise kazık kök göru¨lu¨r. Gu¨neşli yerlerde yetişir. Çok iyi toprak şartlarına sahip yerlerde de gölgeye dayanır. Yetişme ortamı ve su isteği bakımından oldukça kanaatkârdır. En fakir kumlu topraklar u¨zerinde bile yetişir; kuru, nemli, asidik, alkali her tu¨rlu¨ toprak şartlarında iyi gelişir, fakat en iyi gelişimini derin nemli asidik topraklarda gösterir. Donlara karşı alışılmışın dışında dayanıklıdır. Erken ve geç donlardan da etkilenmez. Sıcak, kurak, ru¨zgârlı yerlerde kent içinde gayet iyi gelişir. Yollara atılan tuzlardan ve hava kirliliğinden olumsuz etkilenir. Pitoreks göru¨nu¨mu¨ nedeni ile park ve bahçelerde tek başına ya da gruplar halinde kullanılır. Serbest geliştiğinde, yerlere kadar uzanan bir dallanma yapar ve çok gu¨zel bir habitus oluşturur. Ru¨zgâr alan yerler ve endu¨stri bölgeleri için uygundur.
Himalayalar’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-30 m, tepe tacı genişliği 8-15 m’dir. Seyrek dallı geçirgen konik bir tepe tacına sahiptir. İğne yaprakları 20 cm uzunluğunda gu¨mu¨şi mavi renkte sarkık vaziyettedir. Bu nedenle çok dekoratiftir. Gen. dallarda lacivertimsi rengi ve çiçekli olması gövdesinin koyu renkli olması nedeniyle kabuk çok dikkat çekicidir. Açık kahve silindirik kozalaklar 25 cm uzunluğundadır. Her tu¨r toprakta yetişebilir. Ancak gu¨zelliğini nemli, gevşek, baskısı az olan topraklarda ortaya çıkarır. çok kuru iklimler için uygun değildir. Odunu dayanıksız olduğu i.in kuvvetli ru¨zgarlara karşı korunaklı yerlere dikilmelidir.
Boyu 2-10 m, genişliği 1.5-3 m’dir. Boylu çalı kısa boylu ağaçtır. Sık dallı, yukarı doğru yönelen dallarıyla dikkat çeker. Yavaş büyüyen bir çalıdır. Her dem yeşil, ters yumurta biçimindeki yaprakları; 10 cm uzunluğunda ve deri gibi serttir. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil alt yüzü açık yeşildir. Çiçekleri; beyaz, daha sonra sarımsı ve büyük çan şeklinde olup 2.5 cm genişliğindedir ve güzel kokuludur. Çiçekleri sürgün uçlarında gruplar halinde yer alır. İlkbahar ile ilkyaz arasında çiçeklenir. Yuvarlak, odunsu ve sarı kahverengi kapsüllerinin içerisinde kırmızı tohumları vardır. Tohumları 1.5 cm kadar uzunluktadır. Korunaklı, güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Az da olsa dona karşı dayanıklıdır. Bahar aylarında radikal bir şekilde gövdeleri gök boğazına kadar kesilerek gençleştirilir. Taze, nemli, balçıklı, besin maddesi bakımından zengin, iyi drenajlı kış aylarında kuru topraklarda iyi yetişir. Pittosporum tobira ‘Nana’ Bodur Pitosporum Boyu 0.8- 1m, genişliği 1-1. 5m’dir. Alt dalları toprağa doğru yatmış şekildedir. Yuvarlak şekilde gelişir ve bodur formludur. Budama yapılması gerekir. Yetiştirme ortamı ihtiyaçları Pittosporum tobira gibidir.
Her dem yeşil çalıdır. Sert, derimsi, koyu yeşil yaprakları vardır. Yatay gelişme gösterirler. İlkbaharda açan çiçekleri beyaz sonra sarıdır. Çiçek kurulları şemsiyemsi salkım şeklinde, keskin kokuludur. Meyveleri kapsüllüsü içinde kırmızı renkli ve zehirli yapışkan bir tohum içerir.
Güneydoğu Avrupa’dan Batı Asya’ya (Himalayalara)kadar olan geniş bölgede doğal yayılış gösterir.Ülkemizde de her bölgede akarsu yataklarında, çeşme ve kaynakların bulunduğu yerlerde yetişir. 25-30m boylanır. Yanlara ve yukarıya doğru uzanan kalın güçlü dallarıyla çok geniş ve yüksek, yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. Tek başına bulunduğu yerlerde tepe çatısının genişliği 20-25 m olabilir. 5 m’den daha fazla gövde çapı yapar. Kalın ve sağlam gövdenin kabuğu gri ile yeşilimsi beyaz arasında değişen bir renge sahiptir. Gövdenin dallara kadar olan kısmı genellikle kabukludur. Kabuğu yavaş yavaş ve küçük pulcuklar halinde kavlar. Bu özelliği nedeniyle batı çınarından kolayca ayrılır. Yazın yeşil, almaçlı dizilmiş yaprakları 15-30 cm genişliğinde ve 5-7 lobludur. Lobları derin oyuntulu kenarları düz veya kaba dişlidir.Yaprakların üst yüzü deri gibi parlak ve açık yeşil renklidir. Mayıs ayında çiçek açar, sarı yeşil çiçekleri top şeklinde başçıklar oluşturur. Meyveleri 2-2.5 cm çapında, dikenli kahverengi küre şeklinde bileşik meyvedir. 2-6 tanesi, uzun bir sap üzerinde yer alır, kış aylarında da uzun süre bitki üzerinde kalır. Ilıman iklim bölgelerinde, tam güneşli veya yarı güneşli olan yerlerde, derin ve yeterince nemli, nötr veya çok alkali toprakları tercih eder. Genel olarak lokal iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlar. Genç bitkiler donlara karşı biraz hassas, sıcağa ise çok dayanıklıdır.Yürek şeklinde kazık kök oluşturur. Çok güçlü, ihtişamlı görünümüyle yollar ve parklar için ideal bir ağaçtır.Park ve bahçelerde iyi bir kitle, gölge ve yol ağacıdır, soliter de kullanılır.
İngiltere’de elde edilmiş bir külti vardır. Boylu, şemsiyeyi andıran tepe tacı ile dikkat çeker. Hızlı büyür. Yazın yeşil yaprakları büyük, el gibi parmak şeklindedir. Yaprakların üst yüzü koyu yeşildir. Çiçekleri sarı yeşil renklidir ve yuvarlak çiçek kurullarında yer alır. Meyve yuvarlak, dikenli ve kahverengidir. Sonbahar aylarında olgunlaşır. Ilıman iklim bölgelerinde gayet iyi yetişir. Killi topraklarda en iyi gelişimini gösterir. Güneşli yerlerde gelişimi çok iyidir. -25°C’ye kadar donlara dayanıklıdır. Hava kirliliğine ve donmaya karşı toleranslı olup gövde kabuğu plakalar halinde dağılır.
Platanus occidentalis ve Platanus orientalis türlerinin melezidir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 15-25 m’dir. Kalın dallı, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu yeşilimsi beyaz ya da sarımsıdır; büyük plakalar halinde kavlar. Soliter olarak serbest büyüdüğünde, yaşlı ağaçlarda alt dallar bazen toprağa kadar sarkar. Yazın yeşil, almaçlı yaprakları 12-25 cm genişliğinde ve 3-5 lobludur. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşildir. Yapraklar uzun süre ağaç üzerinde kalır; sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekleri dikkat çekmez; çiçeklenme ile yapraklanma aynı dönemde olur. Meyvesi 2-2.5 cm çapında, dikenli küre şeklinde bileşik meyvedir. Çoğunlukla ikisi, bazen tek bir tane veya üçü bir arada 10 cm uzunluğunda bir sap üzerinde yer alır ve ilkbahara kadar bitki üzerinde kalır. Ilıman iklimlerde, güneşli, sıcak yerlerde çok farklı toprak şartlarında yetişir ancak en iyi gelişimi, nötr veya çok az alkali özelliğe sahip derin balçıklı topraklarda gösterir. Sıcak yerleri sever, mekanik yaralanmalara, endüstri gazlarına, ekstrem iklim koşullarına dayanıklıdır. Budamaya karşı toleranslıdır. Küp, prizma veya topiary şeklinde budanabilir. Sık dallanması ve kent iklimine dayanıklı olması nedeniyle kentlerde ve parklarda yol ağacı olarak, kitle ve grup şeklinde veya soliter olarak kullanılır. Gezinti ve yürüyüş yerleri için estetik açıdan en değerli ağaçlardan biridir. Şemsiye formlu kültivarları vardır.
Güney Afrika’da doğal olarak yetiştir. Boyu 3-6 m, genişliği 1-3 m’dir. Çok dallı ve sarılıcı bir bitkidir. Başlangıçta dik büyür. Daha sonra dik açılarla ve yanlara doğru uzanan dallarıyla gelişimini sürdürür. Yaprakları; her dem yeşil, uzunlamasına yumurta biçiminde ve mat renktedir. Çok küçük yaprak uçlarına sahiptir. Yaprağın üst yüzü orta derecede ya da açık yeşildir, zaman zaman mavi-gri bir renk de alabilir. Alt yüzünde çok sayıda küçük beyaz pullar görülür. Yaprağın uzunluğu 6 cm kadardır. Tüp şeklinde, açık mavi çok sayıda çiçekleri sürgün uçlarında şemsiye şeklindeki çiçek kurullarında yer alır. Çiçekler 4 cm kadar uzundur. Phlox’un yapraklarına benzer. Çiçek kurulları 15 cm uzunluğundadır. Çiçekler yaz boyunca bitki üzerinde kalır. Korunaklı güneşli yerlerde iyi gelişir. Az da olsa donlara karşı dayanıklıdır. Orta sıcaklıktaki seralarda korumak gerekir. İlkbahar aylarında gerekli olduğunda gövdeler seyreltilir. Budamaya tolerans gösterir. Kış aylarında kuru, balçıklı, besin maddesi bakımından zengin, iyi drenajlı topraklarda çok iyi yetişir.
Meksika’da doğal olarak yetişen, yumrulu, çok yıllık otsu bitkilerdir. Çiçekleri beyaz tüp şeklinde başağı andıran çiçek kurullarında gevşek bir şekilde yer alır. Çiçeklenme zamanı yaz ortası ile güz sonu arasındadır. Rozet yaprakları uzun dar gramine yapraklarına benzer. Sade olan formları çok narin görünümlüdür. Katmerli olan varyetesi ‘The Pearl’ en fazla bilineni ve en fazla bulunanıdır. Uzun ince yumruyu andıran kökleri daima yeşil bir sivri uca sahiptir. Bu da bitkinin canlı ve sağlıklı olduğunu gösterir. Yetiştirilmesi esnasında yumrulu begonyalar gibi iç mekânlarda yetiştirilmeli, toprak ısındıktan sonra dışarıya dikilmelidir. Dikim derinliği 5 cm olmalı ve bitkiler arasındaki mesafe 5-15 cm olmalıdır. Sürekli olarak sıcak, kısmen gölgeli yerlere ihtiyaç gösterir. Yapraklandıktan sonra su verilmeli veya büyüme döneminde miktarı artırılmalıdır. Toprak veya su alkali özelliğe sahipse verilecek gübreler, asidik özelliğe sahip gübreler arasında seçilmelidir. Sıcak bölgelerde bahçe bitkisidir. Soğuk bölgelerde saksılarda yetiştirilir. Don tehlikesi geçtikten sonra dış mekânlara alınır. Özellikle güçlü ve kuvvetli kokusu ile dikkat çeker. Yapraklar sonbahar aylarında sararıp kuruduğunda topraktan çıkarılmalı ve sıcak bir yerde saklanmalıdır ya da 3 yumru 15 cm’lik bir saksı içine dikilmeli ve yukarıda anlatıldığı şekilde bakım yapılmalıdır. Genellikle yumru kökler 1 yıl sonra çiçek açar. Her 4 yılda bir bitki kökleri ayrılmalıdır.
Kuzey Afrika, Güney ve Orta Avrupa ile Orta Asya’ya kadar uzanan çok geniş bir alanda doğal yayılış gösterir. Ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 30 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan kalın dallı, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu grimsi beyaz renklidir, yaşlandığında kabuk üzerinde derin çatlaklar oluşur. Genç sürgünleri ve tomurcukları yumuşak beyaz tüylerle kaplıdır. Yaprak sapları tüylü, 6-12 cm uzunluğunda, yaprakların üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü beyaz yumuşak tüylüdür. Yapraklar yumurta biçiminde, 4-8 cm uzunluğunda ve 3-6 cm genişliğindedir. Kaba dişli lobludur fakat uzun sürgünlerde 3-5 lobludur. Yaprak tabanı yürek şeklindedir. Iki evciklidir. Erkek çiçekleri (kedicikler) 3-7 cm uzunluğundayken dişi çiçekler biraz daha kısadır. Tohumları küçüktür ve tüy demetleriyle kaplıdır. Kent içinde mümkünse erkek fertlerin kullanımına özen gösterilmelidir. Tohumların pamukçuk şeklindeki tüy demetleri alerjiye sebep olabilir. Karasal iklimlerde, akarsu yataklarında ve alüvyon arazide iyi gelişir. Taze nemli, besin maddesi bakımından zengin, az asidik topraklardan çok alkali topraklara kadar değişen yetişme ortamlarında gayet iyi gelişir. Adaptasyon yeteneği çok yüksektir, besin maddesi bakımından fakir olan topraklarda ve hatta tuzlu topraklarda bile yetişebilir. Dona ve kuraklığa dayanıklıdır. Bol miktarda kök sürgünü verir. Park ve bahçelerde gruplar ve kitleler halinde ya da soliter veya yol ağacı olarak kullanılır.
Kuzey Avrupa’da doğal olarak yetişir. Çok soğuk zonların dışında, nemli ve kuru topraklarda yayılış gösterir. Boyu 1.5 m, genişliği 1.5 m olan, sık dallı küçük bir çalıdır. Yazın yeşil yaprakları; almaçlı, 3-7 eliptik ve mızrak şeklinde uzun yaprakçıklara sahiptir. 1-3 cm uzunluğunda yeşil renklidir. Haziran ayı başından ekim ayına kadar çok sayıda çiçek oluşturur. Çiçekleri sarı renklidir ve 3 cm genişliğindedir. Sığ, yayılıcı, derine giden ana köklerin yanında çok sayıda kılcal kök oluşturur. Güneşli ve az gölgeli yerlerde, iyi drenajlı topraklarda ve her türlü bahçe toprağında iyi yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Güneşli alanlarda daha fazla çiçek açar. Mayıs ayından ağustos ayına kadar canlı sarı renkli çiçekleriyle dikkat çeker.Toprak isteği çok azdır. Bol güneşli-güneşli yerlerde, kuru asidik topraklarda yetişir. Gruplamalarda ya da çit tesisinde ve çiçek tarhlarında kullanılır.
P. sargentii ve P. subhirtella melezidir. İngiltere’de elde edilmiştir. 6-8 – (10) m boylanır ve 4-6 – (8)m genişliğinde bir tepe çatısı oluşturur. Geniş huni şeklindeki gevşek tepe çatısı, kat kat dizilmiş dalları ve kavisli sarkık sürgünleri ile pituresk bir forma sahiptir. Yaşlandığında şemsiye şeklini alır.Kabuğu açık kahverengidir. Yazın yeşil, almaçlı, 7-12cm uzunluğunda, 5 cm genişliğinde, elips ya da uzunlamasına elips şeklindeki yaprakların kenarı ince, sivri ve testere dişlidir. Yapraklanma zamanında koyu bronz renkli, daha sonra yaz aylarında zümrüt yeşilidir.Yaprak sapı koyu yeşildir. Yaprak orta damarı kırmızı renklidir, sonbaharda yapraklar çok dikkat çekici sarı turuncu bir renk alır. Çiçekleri pembe renkli, 4 cm çapında, genellikle üç çiçekten oluşan salkım şeklin deve yarı katmerlidir. Nispeten erken çiçek açar. Nisan ayı başında sarkık sürgünleri tamamen çiçeklerle kaplanır.Meyve oluşturmamaktadır. Yürek şeklinde derine giden ana kök ile kalın güçlü yan köklerden oluşan kök sistemi oldukça iyi gelişmiştir. Taze veya nemli derin toprakların bulunduğu güneşli yerlerde, özellikle balçıklı topraklar üzerinde çok iyi gelişir. Donlara karşı çok dayanıklıdır. Kent iklimini de toleranslıdır. Uzun süre çiçekli kalması ve yapraklarının sonbaharda olağanüstü güzel bir renge dönüşmesi nedeniyle çok çekici bir görünüme sahiptir. Küçük bahçeler, parklar ve yol kenarları için ideal bir kültivardır. Çok dikkat çekici pituresk görünümünden dolayı soliter ağaç olarak kullanılır.
İran, Güneybatı Sibirya, Kafkasya, Kırım ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Avrupa’da 400 yıl önce kültüre alınmış ve birçok bölgesinde doğallaşmıştır. Boyu 5-8 m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan, dalları yukarı doğru yönelmiş, sık dallı, asimetrik tepe çatılı boylu çalı veya kısa boylu ağaçtır. Sürgünleri tüysüz yeşildir. Dalları gri kahverengi olup 2 cm uzunluğundadır ve dikenlerle kaplıdır. Yaşlı kabuklar siyah renklidir. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı dizilmiş eliptik veya yumurta biçiminde 5-7 cm uzunluğunda, zümrüt yeşil ile canlı yeşil renktedir. Çiçekler beyaz renkli, çoğunlukla tek tek 2-2.5 cm genişliğindedir ve uzun saplara sahiptir. Çiçekler yapraklanmadan önce oluşur. Bazen yapraklanma ve çiçeklenme, mart ayının sonunda ve nisan ayının başında aynı zamanda olabilir. Meyveleri yuvarlak veya yumurta biçiminde, 2-3 cm çapında, sarı veya kırmızı, sulu ve tatlıdır. Çok iyi gelişmiş bir kök sistemine sahiptir. Ana kökler derine gider. Derine giden köklerden yan kökler oluşur. Güneşli ve az gölgeli yerlerde yetişir. Kanaatkâr bir türdür. Her tür toprak tipinde iyi gelişim gösterir fakat orta derecede kuru veya nemli, besin maddesi bakımından zengin, balçıklı toprakları tercih eder. Nötr veya alkali topraklarda da gelişimi gayet iyidir. Kış donlarına karşı çok toleranslıdır. Kent içi için çok uygundur. Hem kuru hem de nemli şartlara tolerans gösterir. Ayrıca rüzgâra karşıda dayanıklıdır. Peyzaj düzenlemelerinde çok sık kullanılan 2 önemli kültivarı Kırmızı Yapraklı Erik olarak bilinmektedir. Prunus cerasifera ‘Pissardii’ Yaprakları kırmızı kahverengidir, daha sonra yavaş yavaş çok belirgin olmayan erguvani bir renk alır. Çiçekleri beyaz ile açık pembe arasında değişen bir renktedir. Meyveleri küre şeklinde, 3 cm çapında ve erguvani kırmızıdır. Prunus cerasifera ‘Nigra’ Sürgünlerin kesiti kırmızıdır. Yaprakları, ‘Pissardii’nin yapraklarından daha büyüktür ve koyu siyahımsı kırmızı renktedir. Sonbaharda bu rengini korur, solmaz. Çiçekleri pembe renklidir.
Kışın yaprağını döker. Bordo morumsu yaprakları ile dikkat çeken bir türdür. İlkbaharda yapraklardan önce çiçeklenir. Çiçekleri 2-2,5 cm. çapında pembe ve beyaz renklidir. Yapraklar 4-6 cm. uzunluğu da ve yumurta şeklindedir. Yaprakların kenarları küt dişlidir. 2-3 cm. Uzunluğunda olan meyveleri küre şeklinde kırmızı renkli ve hafif buğuludur.
Güney ve Güneydoğu Avrupa ile Batı Asya’da dolayısıyla, ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu6-10 m, tepe tacı genişliği 5-6 m olan, başlangıçta konik, seyrek dallı, 10-15 yıl sonra geniş tepe taçlı, yuvarlak formlu, dalları aşağı doğru sarkan, boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. Orta derecede hızlı veya yavaş büyür. İlk yıllarda 30-50 cm, daha sonraki yıllarda sadece 15-20 cm boylanma yapar. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, daire ya da geniş oval biçimli ve 3-6 cm büyüklüğündedir. Yaprakların üst yüzü açık yeşil, alt yüzü gri yeşil, kenarları dişlidir. Çiçekleri 1.5 cm genişliğindedir. 6-10 çiçekten oluşan çiçek kurullarında yer alır. Beyaz renkli çiçekleri hoş kokuludur. Meyveleri bezelyeyi andırır, siyah renkte 5-6 mm çapındadır. Kurutulan meyveleri baharat olarak kullanılır. Yürek şeklinde bir kök sistemi oluşturmuştur; kanaatkâr bir türdür. Güneşli yerlerde iyi yetişir. Sıcağa ve donlara karşı dayanıklıdır. Kent içi hava kirliliğine tolerans gösterir. Rüzgâra karşıda dirençlidir. Kireç ihtiva eden, kuru ve taze topraklarda gayet iyi gelişir. Kurakçıl, öncü bir türdür. Kentlerin ve endüstri bölgelerinin kirli havasına karşı uyum sağlamıştır. İyi bir toprak koruyucudur. Kuru, taşlı, sığ, kumlu ve kireçli topraklarda yapılacak bitkilendirme çalışmalarında ve rüzgâr perdelerinde kullanılır. Çit elemanı olarak da değerlidir.
Japonya, Kore ve Sahalin adasında doğal olarak yetişir. Boyu 6-10 m, tepe tacı genişliği 5-8 m olan, kısa boylu bir ağaçtır. İngiltere’de çok uygun toprak şartlarında 20 yaşındaki bir bitki 7.5 m boya ve 9 m tepe tacı genişliğine ulaşmıştır. Gövde kabuğu parlak kestane renginde, sürgünler kırmızı ve tüysüzdür. Boylu çalı ve kısa boylu ağaç şeklinde gelişen Prunus sargentii ana dalları yukarıya doğru yönelmiş, huni formunda açık, olgun çağlarda yanlara doğru yayılmış, çok gösterişli pituresk bir form oluşturur. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, ters yumurta biçiminde, 10-12 cm uzunluğunda, 6 cm genişliğinde, yaprak kenarları dişlidir. Yeni süren yapraklar bronz renklidir. Yaz aylarında yeşil bir renk alır. Sonbahar renklenmesi turuncu ile kan kırmızısı arasında değişmektedir. Renklenme eylül sonu ile ekim başında başlar. Çiçekleri pembe renkli, tek tek çiçeklerin genişliği 4 cm, 2-4 tanesi bir araya gelerek çiçek kurulları oluşturur.Çiçeklenme nisan ayında görülür. Meyveler yumurta biçiminde, 1 cm çapında, parlak erguvani siyahımsı sulu meyvelerin az miktarda acımsı bir tadı vardır. Güneşli ve rüzgârdan korunmuş olan ortamlarda yetişir. Nemli, besin maddesi bakımından zengin, kumlu, balçıklı nötr ve alkali topraklarda gayet iyi gelişir. Genel olarak kanaatkâr bir türdür. İşlenmiş tüm bahçe topraklarına tolerans gösterir. Donlara karşı çok toleranslı olması nedeniyle dikkat çeker. Kent iklimine dayanıklılık gösterir. Peyzaj düzenlemelerinde oldukça sık kullanılır ancak bir melezi olan Prunus ‘Accolade’ daha fazla tercih edilir.
Kışın yapraklarını döker. 6 cm. Çapında katmerli koyu pembe çiçekleri vardır. Mevsimin ortalarında açar. İlkbaharda güzel çiçeklenmesi için kışın kuvvetli bir soğuk yemesi gerekir. Dar sütunlu genç yapraklar hafif sarıdır. Yazın yeşile, sonbaharda sarı ve kırmızıya dönerler. Küçük meyveleri vardır.
Ana tür Japonya, Çin ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 7-10 m, tepe tacı genişliği 5-8 m olan, huni biçiminde tepe çatısına sahip, dalları yukarıya doğru yönelmiş, olgun çağda aşağıya doğru sarkan dalları ile dikkat çeken, boylu çalı ya da kısa boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, daha sonra kahverengi gri, çatlaklıdır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, eliptik formlu, uç kısmı sivri 8-12 cm uzunluğundadır. Genç yaprakları bronz rengindedir.Yaz aylarında parlak yeşil bir renk alır. Sonbaharda ise sarı turuncu bir renge dönüşür. Çiçekleri çok sık, katmerlidir, 30 petalden oluşur, pembe renklidir. Tek tek çiçeklerin genişliği 6 cm kadardır. 2-5 çiçeğin yeraldığı çiçek kurullarında bulunur. Alışılmışın dışında, çok fazla sayıda çiçek oluşturan bir kültivardır. Çiçek tomurcukları koyu kırmızıdır. Mayıs ayının başında çiçek açar. Çiçekler renk tonunu değiştirmez. Güneşli yerlerde yetişir. Dona karşı çok dayanıklıdır. Alle ağacıya da soliter olarak kullanılır.
Bu kiraz türünün doğal yayılış alanları bilinmemektedir. Çok uzun bir zamandan beri Japonya’da kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Boyu10 (-18) m tepe tacı genişliği 4-8 m’dir. Boylu, geniş tepe çatılı, sık dallı, dalları yukarı doğru yönelmiş, sürgünleri aşağıya doğru sarkan bir türdür. Yazın yeşil yaprakları yumurta biçiminde ya da uzunlamasına yumurta formunda, 3-8 cm uzunluğunda, sivri, yaprak kenarı tek veya çift dişli, üst yüzü taze yeşil, alt yüzünde başlangıçta damarların üzeri tüylü, yaprak sapı 6 mm ve tüylüdür. Çiçek tomurcukları koyu kırmızı veya karmin kırmızısı renkte, açıldığı zaman açık pembeye veya beyaza dönüşür. Çiçeklenme mart sonunda başlar, nisan ortalarına kadar devam eder. Meyveleri küçüktür; siyah renkli ve sulu meyveler şeklindedir. Çok az sayıda meyve verir. Sonbaharda sarı bir renk alır. Diğer özellikleri Prunus Serrulata’ya benzemektedir. Güneşli yerlerde sıcak olan yetişme ortamlarında çok iyi yetişir. Genellikle donlara karşı dayanıklıdır. Kent içi hava kirliliğine toleranslıdır. Çiçeklerinin etkilenmemesi için rüzgâra karşı korunması gerekir. Taze, nemli, nötr veya alkali, besin maddesi bakımından zengin, kumlu balçıklı topraklar üzerinde gayet iyi gelişir. Soğuk yerlerde, ağır ve ıslak topraklarda yetiştirilmesi halinde kendine özgü özelliklerini göstermesi mümkün değildir.
Kuzey İran, Kafkasya ve ülkemizde nemli ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 15 m olan, çok gövdeli, boyu tepe tacı genişliğiyle eşit, çok sayıda kök sürgünü veren ve kökleriyle çok geniş bir alanı kaplayan, boylu bir ağaçtır. Yanlara doğru yayılan tepe çatısına sahiptir. Hızlı gelişen bir türdür. Kök kısmında çok sayıda gövde oluşur; kök kısmından çıkan gövdeler diyagonal bir şekilde yukarıya uzanır. Dalları zeytin yeşili kahverengi ile gri yeşil arasında değişen renge sahiptir. Öz kısmı bölümlere ayrılmıştır. Gövdesi siyah gri renkli, yaşlı kabuğu da açık renkli ve uzunlamasına çatlaklarla bezenmiştir. Tomurcuklar pulsuzdur. Pas renginde küçük sapsız tomurcuklar, tomurcuk sapı ile yaprak izi arasında yer alır. Yazın yeşil tüysü yaprakları, almaçlı dizilmiştir ve 50 cm uzunluğundadır. 13-21 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar uzun yumurta veya uzun mızrak şeklinde, 8-12 cm uzunluğundadır ve üst yüzü koyu yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekler yeşil renkli, aşağıya doğru sarkan kediciklerde yer alır. Erkek çiçekler 20 cm uzunluğundadır. Mayıs ayında çiçeklenir. Meyveler yarım daire şeklinde kanatlıdır. 40 cm uzunluğunda bir sap üzerinde çok sayıda meyve yer alır. Kök sistemi yanlara doğru yayılmış, ana yan kökler oldukça sığdır. Sık bir şekilde dallanmıştır. Islak yetişme ortamlarında çok fazla sürgün verir ve tepe tacının sınırları dışına taşar. Güneşli ve az gölgeli yerlerde iyi yetişir farklı topraklara ve pH değerlerine kolaylıkla uyum sağlar ve kirece karşı toleranslıdır. Optimum gelişimini ıslak, nemli ve besin maddesi bakımından zengin topraklarda yapar. Ancak kuru, normal topraklarda da gelişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Çok erken yapraklanması nedeniyle geç donlardan zarar görebilir. Kuru yetişme ortamlarına ve kent iklimine çok iyi uyum sağlar. Kök sistemi geliştikten sonra sıcaklık, rüzgâr ve çok uzun süren su taşkınlarının zararlarına karşı direnç gösterir.
Boyu 6-7 m, genişliği 5 m’dir. Gövde ve dalları dikenli ve yuvarlak formlu, çalı ya da kısa boylu ağaçtır. Çok sayıda yukarıya yönelmiş sürgün çıplak ve dik açılıdır. Yavaş büyüyen bir türdür. Yazın yeşil yaprakları yumurtamsı mızrak şeklinde ya da oval, deri gibi parlak açık yeşil, tam kenarlı ve 8 cm uzunluğundadır. Sürgünler kırmızı bakır rengindedir ve damarlarla kaplıdır. Sürgünler sonbahar aylarında çok yoğun bir sarı renk alır. Korunaklı yerlerde ve güneşli ortamlarda iyi gelişir. Az da olsa donlara dayanıklıdır. Soğuk seralarda, kuraklığa dayanıklı, tuzlara toleranslı bir çalıdır. Radikal bir şekilde yapılacak olan budama ilkbahar aylarında yapılmalıdır. Punica granatum ‘Nanum’ Bodur Nar Ağacı Boyu 80-150 cm, genişliği 40-50 cm’dir. Yaprakları bakır kırmızısıyken sonradan parlak yeşile ve sonbaharda altın sarısına döner. Güneşli alanlarda yetişir. Ağustos ayından kasım ayına kadar turuncu meyveleri bulunur. Ana tür ile aynı yetiştirme ortamı ihtiyaçlarına sahiptir. Balkon ve teraslar için idealdir.
Boyu 1.80-2.20 m, genişliği 2-3 m’dir. Sık dallı, dikenli, kompakt gelişim gösteren, geniş, her dem yeşil bir çalıdır. Yaprakları uzunlamasına mızrak biçimli, dar ve koyu yeşildir. Haziran ayında çok sayıda çiçek açar. Çiçekleri beyaz renklidir. Daha sonra oluşan kırmızı turuncu renkli meyveleri bir sonraki ilkbahara kadar bitkinin üzerinde kalır. Verimli, iyi drenajlı topraklarda iyi gelişir. Sonbahar aylarında bronz renk alır. İlkbahar sonuna doğru dal ve sürgünlerin uç kısımlarında beyaz çiçeklerin oluşturduğu çok gösterişli çiçek kurulları görülür. Sonbahar ortalarından kış başlarına kadar geçen süre içinde kırmızı renkli meyveleri kurullar halinde çok dikkat çekicidir. Düz kahverengi kabuğu özellikli bir görsel etki uyandırmaz. Pyracantha coccinea ‘Navaho’ Navaho varyetesi güneşli yerlerde ve iyi drenajlı topraklarda çok iyi gelişir. Bu yetişme ortamlarında ateş yanığına karşı çok dayanıksızdır. Çok gövdeli ve her dem yeşil çalıdır. Yuvarlak forma sahiptir. Ortalama tekstürü peyzaj ile çok iyi bir uyum sağlar. Bir veya iki ince tekstürlü veya kaba tekstürlü ağaç ve çalılarla çok iyi kompozisyon oluşturur. Bu varyete zaman zaman bakım ve budama gerektirebilir. En uygun budama zamanı kış aylarını sonlarına doğrudur. Özellikle aşırı soğukların tehdidi geçtikten sonra budama yapılması uygundur. Bahçe çalışmaları yapılırken Navaho’nun aşağıdaki özelliklerine özellikle dikkat edilmesi gerekir. Dikenli bir çalıdır. Navaho varyetesi peyzajda çit ve perde oluşturmada, bahçe düzenlemesinde, aksent bitkisi olarak ve kitle bitkilendirmesinde kullanılır. Navaho en iyi güneşli yerlerde ya da kısmen gölgeli yerlerde yetişebilir. Kuru ve nemli yetişme ortamlarına kolay uyum sağlar. Ev bahçelerinin düzenlenmesinde kullanımı kolaydır ve toprak isteği azdır. Ancak asidik topraklarda daha iyi yetişir. Alkali topraklardaki yaprak sararmaları Navaho’da görülebilir. Kent iklimine ve kent merkezi yetişme ortamı şartlarına dayanıklıdır ve iyi gelişir. Korunaklı yerlerde kullanılırsa performansı daha da yüksek olur. Gövdelerinin toprak seviyesinden 30 cm’lik kısmı yapraksızdır. Bu nedenle enerji nakil hatlarının geçtiği yerlerde yapılacak olan bitkilendirmelerde kullanılması çok uygundur. Orta derecede büyüme enerjisine sahiptir. Yaklaşık 40 yıl kadar yaşar.
Ana tür Çin’de akarsu kenarlarında ve ormanlık alanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 8-12 m, tepe tacı genişliği 5 m olan, dar konik bir tepe tacına sahip, yan dalları yukarıya doğru yönelmiş, yaşlandığında seyrek dallı piramidal bir forma sahip olan ağaçtır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, yumurta biçiminde veya yuvarlak, uç kısmı sivri, 8-12 cm uzunluğunda, 8 cm genişliğindedir ve üst yüzü parlak koyu yeşildir. Çok erken yapraklanır. Sonbahar renklenmesi sarıdan turuncuya ve turuncudan kırmızıya veya erguvani kırmızıya dönüşür. Renklenme geç başlar ve kasımın sonlarına kadar devam eder. Az güneş alan, nemli ortamlarda, yeşil yapraklar aralık ayının başlangıcına kadar ağaç üzerinde kalır. Çiçekleri beyazdır. Çok sayıda şemsiye şeklinde çiçek kurulları oluştururlar. Her bir çiçek 2 cm çapındadır. Yapraklanmadan önce veya aynı anda çiçeklenir. Gösterişli çiçekleriyle dikkat çeken bir ağaçtır. Nisan sonu ile mayıs başında çiçeklenir. Meyveleri yuvarlak veya uzunlamasına yuvarlak biçimde, bezelye büyüklüğünde, 1 cm çapında, yeşilimsi kahverengidir, dikkat çekici değildir. Kök sistemi oldukça güçlü ve derindir. Güneşli yerlerde yetişmesi, odunun olgunlaşması, sonbahar renklenmesi üzerinde etkili olur. Yetişme ortamına çok kolaylıkla uyum sağlar. Bütün açık arazilerde her türlü toprakta gelişir ve hatta kuru yetişme ortamlarına bile dayanıklılık gösterir fakat az nemli, besin maddesi bakımından çok fazla zengin olmayan alkali toprakları tercih eder. Çok uygun olmayan yetişme ortamlarında genç bitkiler çevresi 25-30 cm olan gövdeler oluşturur. Donlara karşı hassastır fakat zaman içinde yeterli derecede dayanıklılık kazanır. Yapraklar çok uzun süre bitki üzerinde kalır. Nemli topraklarda, zaman zaman ocak ayına kadar, bitki üzerinde yapraklar görülür. Erken başlayan kar yağışları dalların kırılmasına neden olur. Çok derine giden kök sistemleri ve yaprak strüktürü sayesinde aşırı sıcaklara karşı dirençlidir. Hava kirliğine karşı da duyarsızdır. Şişmiş kökleri çok sayıda fidecik oluşturmasına avantaj sağlar. Yol ağacı olarak kullanılır.
Avrupa’nın tamamında, Anadolu ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde çok geniş bir yayılış alanına sahiptir. Anadolu ve Kafkasya armudun ana yurdu sayılmaktadır. Boyu (5-15-20) m, tepe tacı genişliği 5-10 m olan, konik veya kubbe şeklinde tepe tacına sahip, kısa boylu bir ağaçtır. Yaşlandığında asimetrik, pitureks bir görünüm alır. Çok yavaş büyür. Kısa sürgünleri genellikle dikenlidir. Genç sürgünler tüysüz, çıplak ya da çok az tüylüdür. Yaprakları yazın yeşil, çok az yuvarlak ya da geniş yumurta biçiminde, 2.5-7 cm uzunluğunda, ucu sivri, bir tarafı yürek ya da geniş kama şeklinde, kenarı çok ince dişlidir. Yaprak üst yüzü mat koyu yeşil, tüysüz, alt yüzü açık yeşildir. Sonbaharda önce sarı, sonra turuncu, kırmızı ve kan kırmızı bir renk alır. Sonbahar renklenmesi ekim ayından itibaren başlar. Çiçekleri beyaz renkli, 2 ila 3 cm genişliğindedir. İlkbaharda bütün sürgünleri kaplar ve ağaca dekoratif bir görünüm kazandırır. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar. Meyveleri uzunca, bir tarafı şişkin, diğer tarafı dar, ince kabuklu, tatlı, sulu ve lezzetlidir. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Aşırı sıcaklara toleranslıdır. Sıcak yetişme ortamlarını sever, donlara karşı orta derecede dayanıklı, geç donlara duyarlıdır. Rüzgâra karşı dayanıklılığı da orta derecededir. Kuru ve taze, besin maddesi bakımından zengin, nötr ve alkali topraklarda iyi yetişir. Kireçli toprakları sever, iyi drene olmuş bütün toprak türlerinde iyi gelişim gösterir, sadece ağır topraklarda gelişimi çok iyi değildir. Meyve ağacı olarak ekonomik değeri büyüktür. Bu nedenle ülkemizde daha çok meyve bahçesi tesisinde bazen rüzgâr perdesi oluşturmada yararlanılır. Espalye olarak da yetiştirilebilir. Park ve bahçelerde soliter olarak kullanılır.
Anadolu, Kafkasya ve İran’da doğal olarak yetişir. Ülkemizdeki doğal yayılışı oldukça lokaldir. Boyu 5-9 m, tepe tacı genişliği 3 m’dir. Dik büyüyen, ince dallı, sarkık sürgünlü, yuvarlak kısa boylu bir ağaçtır. Sürgünleri ilk yılda çok sık bir şekilde gri beyaz keçemsi tüylerle kaplıdır. Yazın yeşil yaprakları 3-9 cm uzunluğunda, dip tarafında ve uç kısmında daralmış eliptik ve mızrak biçimindedir. Tam kenarlı, başlangıçta her iki yüzü gümüşi gri tüylü, daha sonra üst yüzü tüysüz parlak, alt yüzü tüylüdür. Yaprak sapı 3-15 mm uzunluğundadır. Yapraklanmadan önce, nisan ayında açan beyaz çiçekleri 2 cm çapında, 6-8’i bir arada şemsiye şeklinde çiçek kurulu oluşturur. Meyveleri armut biçiminde, 2-3 cm uzunluğunda, yeşil ve sert, sapı kalın ve kısadır. Güneşli yerlerde, taze ıslak topraklarda yetişir, aşırı soğuk ve aşırı sıcağa dayanıklıdır. Pitoresk formu nedeniyle, park ve bahçelerde ve özellikle dar mekânlarda soliter olarak kullanılır. Pyrus salicifolia ‘Pendula’ Dalları çok belirgin bir şekilde sarkık ve dikenli, yaprakları ana türe göre biraz daha uzun, diğer özellikleri ana türe benzemektedir. Konut alanlarında yol ağacı, villa bahçelerinde ise soliter olarak kullanılır. Pitoresk formu ana türe göre daha belirgindir.
Orta ve Güney Avrupa ile Ön Asya’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde orman bölgelerinin tamamında yayılış gösterir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 10-20 m’dir. Tepe çatısı yaşlı bireylerde giderek genişleyen ve yukarıya doğru dallanan, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kalın, koyu gri renkli ve uzunlamasına derin çatlaklıdır. Sürgünler yumuşak tüylerle kaplıdır. Tomurcuklar yumurta biçimindedir ve özellikle uç tomurcukların yanında kalıcı, ince uzun iplik gibi kulakçıklar bulunur. Yazın yeşil yapraklar uzun ters yumurta biçiminde, uzunluğu 6-12 cm, genişliği 3-6 cm’dir. Her bir tarafta 4-9 sığ ya da derin düzensiz loblar vardır. Lob uçları sivri ve dikenimsi, yaprak üst yüzü koyu yeşil ve seyrek tüylü, alt yüzü gri yeşil ve sık tüylüdür. Sonbahar renklenmesi sarı kahverengidir. Yaprak sapı 10-20 mm uzunluğundadır. Meyveler tek tek ya da 2-4 tanesi bir aradadır. Palamut 3-4 cm uzunluğunda, 1-2 cm genişliğinde, çoğunlukla basık fıçı şeklinde, sapsız ya da çok kısa kalın saplıdır. Yaklaşık 1/2’lik kısmı kadehin içindedir. Kadeh pulları iplik gibi ve geriye kıvrılmıştır. Meyveler ikinci yılda olgunlaşır. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli kuru yamaçlarda ve sığ topraklarda yetişir. Kanaatkâr bir türdür. Rüzgâra, şehir iklimine, dona, aşırı sıcaklara ve kuraklığa karşı dayanıklıdır. Park ve bahçeler için çok önemli bir ağaçtır. Özellikle yaprak şeklinin çok değişken olması nedeniyle çok dekoratiftir. Soliter ya da yol ağacı olarak kullanılır.
Batı Asya’da Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde doğal olarak yetişir. Ülkemizde Güney, Batı ve Kuzey Anadolu kıyı bölgelerinde kızılçam orman toplumlarının, maki ve psödomaki formasyonlarının önemli bir elemanıdır. Boyu 15-20 m’dir. Yuvarlak formlu, geniş tepe çatılı bir ağaçtır. Otlatma ve yakacak odun temini için kullanılan yerlerde tahrip sonucu 2-3 m boyunda çalı formundadır. Gövde kabuğu genç bireylerde düzgün, koyu gri renkli ve düzensiz çatlaklıdır. Genç sürgünler yıldız tüylü, daha sonra tüysüz ve çıplaktır. Tomurcuklar kırmızımsı kahverengi, 3-4 mm büyüklüğünde ve tüysüzdür. Yapraklar her dem yeşil, deri gibi sert, geniş elips ya da yumurta biçiminde, 1.5-5 cm uzunluğunda, 1-3 cm genişliğindedir. Uç kısmı sivri, dip tarafı yuvarlak ya da yürek gibi, kenarları ondüleli, batıcı sivri uçlu dişlidir. Yaprak üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü donuk yeşil, her iki yüzü tüysüzdür. Sapı çok kısadır. Meyveler kısa saplı, kadehin pulları dört köşeli, uçları sivri ve batıcıdır. Kadehin orta kısmındaki pullar ise geriye doğru kıvrıktır. Yumurta biçimindeki palamut parlak, açık renkli, 2 yılda olgunlaşır ve yarısı kadehe gömülüdür. Budama için çok uygun, form verilebilir. Otlatma sonucu ortaya çıkan formları oldukça ilginçtir.
Akdeniz çukurunun batısında Kuzey İspanya, Kuzeybatı Fransa ve Portekiz’e kadar olan bölgede doğal olarak yetişir. Ülkemizde Kuşadası, Çanakkale, İzmir, İstanbul, Zonguldak, Sinop ve Samsun yörelerinde çok lokal bir yayılış gösterir. Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 4-6 m’dir. Yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri kahverengi, genç yaşlarda düzgün pürüzsüz, yaşlandığında ince, küçük levhalar halinde parçalanır. Sürgünl eri gri renkli, keçe gibi tüylüdür. İkinci yılda tüyler dökülür, çıplaktır. Yaprakları her dem yeşil, deri gibi sert, çok farklı formlarda, 3-7.5 cm uzunluğunda ve 1-4.5 cm genişliğinde, çoğunlukla eliptik, mızrak biçimli, sivri, dip kısmı yuvarlak, tam kenarlı ya da gelişi güzel dişli, üst yüzü parlak koyu yeşil ve tüysüz, alt yüzü sarımsı beyaz renkli ve keçemsi tüylüdür. Yaprak sapı 6-15 mm uzunluğundadır. Meyveler 2-3’ü bir arada, yumurta biçiminde, ucu sivri, 2-3.5 cm uzunluğunda, 1.5 cm genişliğindedir. Kadeh palamutun 1/2’ini sarmış durumda, kadehin pulları ince ve kadehe yapışık vaziyettedir. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde iyi drenajlı topraklarda iyi yetişir. Aşırı soğuklardan etkilenir. Ilıman iklim bölgeleri ve özellikle kıyılar en uygun olan yetişme ortamlarıdır. Park ve bahçelerde en çok kullanılan meşe türüdür. Gruplara karıştırılır. Budanarak biçimlendirilir ya da soliter olarak kullanılır. Budama ve gölgeye dayanıklıdır. Kuvvetli rüzgârlara dirençli, sağlam ve dayanıklı bir çit oluşturmak için en uygun olan türlerden biridir.
Kuzey Amerika’nın doğusunda akarsu yataklarında doğal olarak yetişir. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Dik büyüyen, düz silindirik gövdeli, geniş piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu düzgün, parlak görünümlü, az çatlaklıdır. Alt dallar yatay, yaşlı gövdelerde aşağıya doğru yönelmiştir. Sürgünler başlangıçta tüylü, daha sonra çıplak, parlak kestane rengindedir. Yazın yeşil yaprakları ters yumurta biçiminde, 7-15 cm boyunda, her iki kenarı 2-3 lobludur. Loblar orta damara ulaşacak kadar derin ve sivri uçludur. Yaprak üst ve alt yüzü canlı berrak yeşil, tüysüzdür. Sadece damarların birleştiği yerlerde kahverengi tüy demetleri görülür. Bu özelliği ileQuercus rubra’dan kolayca ayırt edilir. Yaprak sapı ince, 2-5 cm uzunluğundadır. Sonbahar renklenmesi turuncu kırmızı, koyu kırmızı ya da kırmızı kahverengidir. Meyveleri 1-1.5 cm genişliğinde, yarıküre şeklinde, sapsız ya da kısa saplı, dip tarafı yassıdır. Kupula 1/3’ünü sarmaktadır. Ilıman iklim bölgelerinde, bol güneşli ya da yarı gölge yerlerde, kuru humuslu ya da nemli topraklarda iyi yetişir. Endüstri bölgelerinde kirli hava ve ekstrem kent iklimi koşullarına dayanıklıdır ancak endüstri gazlarına doğrudan maruz kalırsa bundan olumsuz etkilenir. Park ve bahçelerde soliter, grup veya kitle halinde kullanılır. Yaşlı gövdelerde alt dallar aşağıya sarktığından dolayı yol ağacı olarak kullanılması çok uygun değildir. Toprak ıslahı çalışmaları ve ıslak yetişme ortamlarının iyileştirilmesi için kullanılabilecek ideal öncü türlerden biridir.
Avrupa’nın Kuzey ve Kuzeydoğusu hariç tamamında, Anadolu, Kafkasya ve İran’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde Trakya, Marmara, Karadeniz yapraklı ormanlarının önemli bir elemanıdır. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 10-20 m’dir. Sık dallı, simetrik tepe çatılı, geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabukları muntazam, dar aralıklı ve boyuna derin çatlaklı, gri kahverengidir. Sürgünleri tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları eliptik ters oval, 5-17 cm uzunluğunda, dibe doğru geniş kama biçimindedir. Düzenli derin olmayan yuvarlak lobların uç kısmı sivridir. Her bir kenarı 5-7 lobludur. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü gri yeşildir. Sonbahar renklenmesi kahverengidir. Yapraklar uzun süre dallarda kalır. Yaprak sapı 1-2 cm uzunluğundadır. Orta damar gibi sarı renklidir. Meyveler palamut şeklinde, 3-4 cm uzunluğunda, silindirik ve sivri uçludur. Kadehi 1-2 cm genişliğinde, yarımküre biçiminde, sapsız, bir çoğu bir aradadır. Sık pullarla kaplı kadeh meyvenin 1/4’ünü örter. Karasal iklimlerde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde, taze asidik ya da kurak topraklarda yetişir. Kent iklimine dayanır. İyi bir kitle elemanı ve önemli bir alle ağacı olur. Park ve bahçelerde soliter ya da grup halinde, rüzgâr koruyucusu olarak kullanılır.
Avrupa, Anadolu ve Kafkasya’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde Trakya, Marmara ve Kuzey Anadolu yapraklı ormanlarının önemli bir türüdür. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 15-20 m’dir. Kalın dallı, geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu kalın, boyuna derin çatlaklı, koyu kahverengidir. Sürgünler başlangıçta az tüylü, daha sonra tüysüz, parlak zeytuni yeşil ve kırmızı kahverengidir. Tomurcuklar yuvarlakça açık kahverengi ve tüysüzdür. Yazın yeşil yaprakları 10-15 cm uzunluğunda, çok farklı ve çeşitli formlarda, genellikle ters yumurta biçimindedir. Tomurcukların uç kısmı yuvarlak, dip tarafı iki kulakçıklı, her iki tarafı 3-6 geniş düzensiz yuvarlak lobludur. Yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık mavi yeşil tüysüzdür. Sapı çok kısa 4-8 mm’dir. Sonbahar renklenmesi başlangıçta canlı sarı, daha sonra sarımsı kahverengidir. Yapraklar ilkbahara kadar bitki üzerinde kalır. Tek evciklidir. Erkek çiçekler 2-4 cm uzunluğunda sarı yeşil kedicikler, dişi çiçekler uzun saplı başaklar halindedir. Nisan ayında çiçeklenir. Meyve 2-3.5 cm uzunluğunda, 1-1.5 cm genişliğinde uzun yumurta biçiminde palamuttur. Bir veya birkaçı 5-12 cm uzunluğunda bir sap üzerindedir. Palamutların 1/2-1/3’ü kadeh tarafından sarılmış, kadeh pulları basık, üç köşelidir. Ilıman iklim bölgelerinde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde ve taze asidik topraklarda, taban suyu yüksek düzlüklerde, akarsu yataklarında, derin topraklar üzerinde gayet iyi gelişir. 2-3 ay süren su taşkınlarından etkilenmez ancak taban suyu seviyesinin düşmesi halinde tepe çatısında kurumalar görülür. Toprak isteği az olduğu için, kıyı, yamaç ve tepelik arazilerde toprak kayması ve erozyon kontrolü için çok uygundur. Bu amaçla kullanıldığında dikim yapıldıktan sonra ilk yıllarda ekstra sulama yapılması, köklerin derine ulaşmasını ve iyi bir kök sisteminin gelişmesini sağlar; farklı toprak tiplerine toleranslıdır. Dona, kent iklimine, sert rüzgârlara ve kuraklığa dayanıklıdır. Park ve bahçeler için, özellikle yaşlı bireyleri çok değerlidir. Soliter olarak çok etkileyici, yol ağacı ve rüzgâr perdesi olarak kullanıldığında ise çok fonksiyoneldir.
Akdeniz’in çevresinde doğal olarak yetişir. Bu bölgeyi karakterize eden bir türdür. Her dem yeşil boylu bir ağaçtır. Gençlik çağında çok yavaş büyür. Fakat yaşlandığında çok kalın bir gövde, geniş yanlara doğru uzanmış, düzensiz kıvrılmış dallar, yuvarlak bir tepe tacı oluşturur. Gövdenin ve dalların kabuğu başlangıçta düzgün pürüzsüz ve gri renktedir. Daha sonra çatlaklı süngerimsi ve alışılmadık derecede kalın bir kabuk oluşturur. 7 ve 8’inci yılda mantar haline dönüşür. Mantar elde etmek amacıyla oluşturulmuş çok sayıda plantasyon alanları vardır. Çıplak dallar ve gövdeler kırmızı bir renk alır. Yaprakları 5 cm uzunluğunda, 2 cm genişliğinde yumurta biçiminde ve deri gibidir. Yaprak kenarları dişli ve sivridir. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü gümüşi renktedir. Meyveler tek tek yarıya kadar kupulayla sarılmış vaziyettedir. Özel yetişme ortamı istekleri vardır. -5°C’nin altında gelişmesi mümkün değildir. Düşük sıcaklıkların süresi uzarsa, nem oranının yüksek olması gerekir. Toprak asidik ya da yarı asidik olmalı fakat kireç ihtiva etmemelidir. Her türlü budamaya karşı dayanıklıdır. Bundan dolayı çok çeşitli şekiller verilebilir. Çok gövdeli ponpon burkulmuş gövdeler ve acayip şekillerle dikkat çeken birçok topiary şekilleri görmek mümkündür.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2 m’dir. Ağustos ayında çiçek açar. Çiçeklenme ekime kadar devam eder. Çiçek rengi kırmızı, pembe, yavruağzı gibi farklı renklerde olabilir. Güneyde yetişen Rhododendron indica türleri beyaz renklidir. Organik maddelerce zenginleştirilmiş asidik toprakları sever. Kimyasallar sprey şeklinde verilmemelidir. Hassas türler olduğu için geleneksel bakım yöntemleriyle gübrelemeler yapılmalıdır. Sulama esnasında da kök bölgesine su verilmesi çok daha uygun olacaktır. Sert çelikler en iyi üretim materyalidir. Soğuğa ve dona dayanıklıdır fakat kuraklıktan etkilenir. Yazın yağışlı kışın kuru iklim bölgelerinde çok iyi gelişim gösterir. Oldukça dayanıklıdır fakat güneş ışığının kırılmış haliyle verilmesi daha uygun olacaktır. Kış aylarında ise güneşli yerlerde de bulunmasında bir sakınca yoktur. Asitli, iyi drenajlı, humuslu ve besin bakımından zengin topraklarda yetişir. Çit bitkisi olarak kullanılabilir.
Güneydoğu Bulgaristan, Yunanistan, Batı Kafkasya, Güney İspanya, Orta ve Güney Portekiz ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 3-5 m’dir. Her dem yeşil bir çalıdır. Geç çiçeklenen ve kış donlarına daha dayanıklı olan roseum formu peyzaj düzenlemelerinde daha yaygın olarak kullanılır. Sürgünleri tüysüzdür. Yaprakları uzunlamasına yaprak şeklinde 6-18 cm uzunluğunda her iki ucu sivri, yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil, her iki yüzü tüysüz ve yaprak sapı 1-2 cm uzunluğundadır. 10-15 adet çiçek bir arada bulunur. Taç yaprak geniş huni formludur. 4-5 cm genişliğinde eflatun pembe ile erguvani pembe arasında değişen bir renktedir. Yeşilli sarı işaretler vardır. Erkek organları 10 adet ve taban kısmı tüylüdür. Yumurtalık çıplaktır. Mayıs ayında çiçek açar. Asidik topraklarda yetişir. Nemli toprakları tercih eder. Gruplamalarda ya da soliter olarak kullanılır.
Kuzey Amerika’nın doğusunda doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 4-6 m’dir. Dik bu¨yu¨yen, genellikle çok gövdeli, sık ve sert, boynuza benzer dallara sahip, boylu bir çalı veya kısa boylu bir ağaçtır. 10-12 yaşına kadar oldukça hızlı bu¨yu¨r. Daha sonra gelişimi yavaşlar. Yaşlı kabuk koyu kahverengi, incedir, yaralandığında su¨te benzeyen bir sıvı salgılar. Kavisli genç dalları tu¨ylerle kaplıdır ve kadife göru¨nu¨mlu¨du¨r. Yazın yeşil yaprakları 15-22 cm uzunluğunda, 11-29 tırtıklı yoğun yeşil renkli yaprakçıklardan oluşur. Yaprakları sonbaharda kırmızı veya turuncu rengini alır. 20 cm uzunluğundaki çiçekleri salkımlarda toplanır. Meyveleri kış boyunca bitki u¨zerinde kalır. İyi drenajlı, besin maddesi bakımından zengin topraklarda fakat aynı şekilde setlerde, yol şevlerinde, terk edilmiş işlenmeyen arazilerde, çok kuru çorak yerlerde de yetişir. Kirliliğe karşı çok dirençlidir. Gu¨neşli alanlarda yetişir.
Kuzey Amerika’nın doğu sahillerinde doğal olarak yetişir. Boyu 20-25 m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan, seyrek dallı, yuvarlak veya şemsiye formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri kahverengi ve derin çatlaklıdır. Dal ve sürgünleri dikenlidir. Taze sürgünler yeşil, kırmızı kahverengi, çıplak veya çok az tüylü, köşeli ve batıcı dikenleri vardır. Yazın yeşil yaprakları, çok sıralı sarmal dizilmiş, bileşik tek tüysü, 9-19 yaprakçıklı, 20-30 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar 3-6 cm eliptik veya oval, kısa saplı, üst yüzü taze canlı yeşil, alt yüzü mat gri yeşil renklidir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekleri beyaz renkli, yaprak koltuklarında 10-25 cm uzunluğunda çiçek kurulları aşağıya sarkan salkım şeklindedir. Nektar bakımından zengindir. Mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Meyveleri 5-10 cm uzunluğundadır. Baklalar yassıdır. 3-10 adet tohum sert kabuklu mercimeğe benzeyen açık kahverengidir. Ilıman iklim bölgelerinde, bol güneşli ya da güneşli yerlerde, kuru humuslu topraklarda yetişir ancak derin ve sıcak topraklarda yani kumlu balçık ve kumlu taşlı topraklarda, daha iyi gelişim gösterir. Sonbahar donlarından zarar görürler. 1601 yılında Avrupa’ya getirilmiş ve özellikle Macaristan ve Romanya’da Tuna nehrinin taşkın alanlarında ormanlar oluşturulmuştur.Kök ve kütük sürgünü verme özelliğine sahiptir. Ayrıca köklerinde oluşan mikorizalar havanın azotunu tuttukları için, toprağı iyileştirme özelliği de vardır. Rüzgâra karşı çok hassastır. Açık alan düzenlemelerinde, toprak ıslahı çalışmalarında, geniş alanlarda, park ve bahçelerde grup ve kitleler halinde ya da yol ağacı olarak kullanılır.
Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 6-10 m, tepe tacı genişliği 5-8 m olan, hızlı gelişen, geniş ve açık tepe tacına sahip bir kültivardır. Yaprakları 2-2,5 cm genişliğinde 3,5-5 cm uzunluğunda, mızrak şeklinde ve yeşildir. 2-3 cm uzunluğunda ve genişliğinde olan mor-kırmızı çiçekleri 15 cm uzunluğundaki çiçek salkımlarını oluşturur. Çiçeklenme dönemi mayıs sonu haziran başıdır. Besin maddesi bakımından orta derecede zengin, iyi drene olmuş nemli topraklarda iyi yetişir. Güneşli ve rüzgârdan korunmuş yerleri tercih eder. Nemli ya da kuru, alkali ya da asidik her tür bahçe toprağında yetişebilir. Fakir ve kurak toprakları da tolere eder. Yüksek sıcaklıkları ve donları tolere eder. Ilık bölgeleri tercih eder. Hava kirliliğine dayanıklıdır. Rüzgâr etkilerine karşı duyarlıdır.
Kuzey Amerika ve Meksika’da doğal olarak yetişir. 1601 yılında Avrupa’ya getirilmiştir. ‘Umbraculifera’ varyetesi 1813 yılında Avusturya’da bulunmuştur. Boyu 4-6 m olan, yavaş büyüyen, sık ince dallı, budama yapılmadan top gibi yuvarlak bir tepe çatısı oluşturan, çok güzel görünümlü kısa boylu bir ağaçtır. Kabuğu açık kahverengi ve dikensizdir. Dalları çok incedir. Çok fazla miktarda sürgün verir, aşırı derecede güçlü budamaya dayanıklıdır. Yazın yeşil, almaçlı, 7-19 oval elips yaprakçıktan oluşan tüysü yaprakları 15 cm uzunluğunda, üst yüzü zümrüt yeşili, alt yüzü gri yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Top akasya ağacı ne çiçek ne de meyve oluşturur. Donlara dayanıklı, sıcağı seven, aşırı sıcaklığa ve kuraklığa toleranslı, kentsel ve endüstriyel bölge şartlarında gayet iyi gelişir. Özellikle dar ve sıkışık alanlar için en uygun ve en değerli ağaçlardan biridir.
Kışın yaprağını döker. Çok hızlı büyür. Fakir topraklar için uygundur. Dikenli dallar kışın 10 cm. boyunda fasulye gibi tohum zarfları ile kaplanır. Yayılıcı ve istilacı kök sistemi vardır. Kısa ömürlüdür. Yaprakları diğer akasyalara göre daha büyük ve dizilişi biçimsizdir.
Ağaç ve Peyzaj AŞ ile Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün ortaklaşa yürüttüğü gül ıslah çalışmaları sonucunda Türkiye’nin ilk yerli gül çeşidi “Gülbağ 1071” tescil edildi. 2013 yılında başlayan proje son yıllarda hız kazandı ve ilk meyvesini de Gülbağ 1071 ile verdi. Şehir peyzajında kullanıma uygun olan Gülbağ 1071’in bazı özellikleri;- Çalı büyüme tipinde, yarı dik gelişen,- Orta büyüklükte, yeşil ve parlak yapraklı,- Yan dallarda, çok sayıda uzun süre çiçeklenme,- Katmerli ve pembe çiçek rengi,- Soğuğa ve sıcağa dayanıklılığı ile dış mekân kullanımına uygundur.
Boyu 0.5-1 m’dir. Sık dallı yarı çalıdır. Yukarıya doğru büyüyen yuvarlak formlu, dalları sert bir biçimde yukarıya yönelmiş, kök kısmı ise odunlaşmıştır. Her dem yeşil ince şerit ya da iğne şeklinde yaprakları deri gibi serttir. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişirken, alt yüzü de tüylüdür. Yaprak kenarları aşağıya doğru kıvrılmıştır. Yaprakları 5 cm uzunluğundadır ve aromatiktir. Korunduğunda güneşli alanlarda yetiştirilebilir ancak yeterli derecede kış donlarına karşı dayanıklı olmadığı bilinmelidir. Soğuk seralarda tutulması gerekir. Makaslanmaya çok iyi cevap verir. İyi drenajlı, taşlı, kuru, besin maddesi bakımından fakir alkali topraklarda çok iyi yetişir. Çiçeklenmeden sonra yaprakların dökülmesini engellemek amacıyla makaslanmalıdır. Fazla rüzgârlı yerler gelişmesi için uygun değildir. Örtü ve çit elemanı olarak park ve bahçelerde, taş bahçelerinde, gruplar halinde kullanılır.
Kuzey Afrika, Avrupa, Batı ve Güney Asya, Himalayalar, Tibet ve Batı Sibirya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu gri renkli, oldukça kalın ve uzunlamasına çatlaklıdır. Taze sürgünleri başlangıçta ipek gibi yumuşak, beyaz tüylerle kaplı, daha sonra çıplak, sarımsı kahverengidir. Yaprakları mızrak şeklinde, 6-10 cm uzunluğunda, uç kısmı sivri, dip kısmı kama şeklindedir. Kenarları çok sık ince dişli, başlangıçta yaprağın her iki yüzü ipek gibi yumuşak, çok sık tüylerle kaplı, daha sonra üst yüzü tüysüz ve yeşil renklidir. Alt yüzü mavi yeşil ve tüylüdür. Yaprak sapı 6-12 mm’dir. Nisan ve mayıs aylarında yapraklanma ile birlikte 7 cm kadar uzunluğunda kedicikler oluşur. Erkek çiçekler 2, dişi çiçekler 1 nektar bezesine sahiptir. Akarsu yataklarında, derin ve nemli topraklarda iyi gelişir, öncü bir ağaçtır. Fazla suya, rüzgâra dayanıklıdır. Su taşkınlarınada 1-2 ay dayanabilir. Park ve bahçelerde soliter ya da grup halinde kullanılır.
Çin, Japonya ve Transkafkasya’da doğal olarak yetişir. Boyu 10-12 m, tepe tacı genişliği 8-10 m olan, yuvarlak, sarkık formlu bir ağaçtır. Salkım söğüdün gövde ve dalları genç yaşlarda yanlara doğru yayılarak oval bir tepe çatısı oluşturur. Daha sonra yaşlanınca dallar aşağıya doğru yönelir ve salkım söğütün karakteristik formu ortaya çıkar. Gövde kabuğu siyahımsı gri ve derin oluk şeklinde çatlaklıdır. Genç sürgünleri başlangıçta ipeksi tüylerle kaplı, daha sonra pürüzsüz parlak kahverengi, güneşe dönük kısmı kırmızıya dönüşür. Yazın yeşil yaprakları, almaçlı, mızrak biçiminde, 8-16 cm uzunluğunda, dar ve uçları sivri, kenarları çok ince dişli, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü gri yeşil ve pürüzsüzdür. Çiçekleri çok narin görünümlü, gümüşi yeşil, 2-4 cm kısa gövdeli kedicik şeklindedir. Çiçeklenme yapraklanma ile aynı zamanda olur. Sıcak yerlerde ve derin topraklarda iyi gelişir. Çok estetik görünümlüdür. Özellikle su kıyılarında ve çayır alanları üzerinde soliter ya da birkaçı bir arada kullanılır. Fidanların tepesini dikimden sonra bir kaç yıl uygun budama yaparak yükseltmek ve biçimlendirmek gerekir.
Çin, Mançurya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m dağınık bir tepe tacı yapar. Yaprak döken ve hızlı büyüyen bir türdür. Sürgünleri sarı yeşil, tüysüz ve 8-10 cm uzunluğundadır. Yaprakları dar, şeridimsi, 5-8 cm uzunluğunda, kenarları keskin dişlidir. Meyveleri açık kahve renkli 0.5 cm büyüklüğünde kapsül meyve olup yaz başında olgunlaşır. Erkek kedicikler 2-3 cm, dişiler ise 1-2 cm uzunluğunda, beyazdır. Yetişme ortamı özellikleri diğer söğütler gibidir. Güneşli ve ışıklı yerleri tercih eder. Hava kirliliğine ve rüzgâra dayanıklıdır. Tepe çatısı ve dalları plastik bir özelliği çok yüksektir; bu nedenle park ve bahçelerde soliter kullanılır.
Kışın yaprak döker. Tirbuşon biçiminde kıvrık, dönük olan sık dallı ağaçlardır. Yaprakları 5-8 cm. Uzunluğunda dar ve mızrak şeklinde kenarları sık ince dişli, üst yüzü koyu alt yüzü gri yeşildir. Her iki yüzü de çıplaktır. Sapı 2-8 cm. Uzunluğunda spiral dönüktür. Kuraklığa dayanıklıdır.
Asya ve Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişir. Boyu 60 cm, genişliği 20 cm’dir. Yarı çalıdır. Yastık şeklinde büyür. Sürgünleri sürünücüdür. Tüy demetleri 30 cm kadar uzunluğundadır. Kışın gri yeşil yaprakları büyük, oval, aromatik güzel kokuludur ve süs değeri vardır. Çiçekleri mor mavi renkli olup haziran ve ağustos ayları arasında çiçeklenir. Güneşli yerleri özellikle de sıcak ortamları tercih eder. Kolaylıkla uyum sağlar, çoğunlukla donlara karşı dayanıklıdır. Kuru, iyi drenajlı, besin maddesi bakımından zengin, kireçli, kumlu, çakıllı, balçık toprakları tercih eder. Gerektiğinde gövdeleri kök hizasından kesilmelidir. Fakat bu işlemin her sene yapılması zorunlu değildir. Gruplar halinde kullanılır.
Güney Avrupa’da doğal olarak yetişen, 50 cm boylarında, yuvarlak tepeli çalılardır. Boyu 75 cm’dir. Yaprakları ince parçalara ayrılmıştır ve tam gümüşi gri renklidir. Dalları beyaz tüylerle kaplıdır. Yaz ortasında açan çiçekleri 2 cm genişliğinde ve koyu sarı renklidir. Güneşli alanları tercih eder. Soliter ya da grup halinde kullanılır.
Fransa’da Soulange Bodin fidanlığında M. denudata ile M. liliiflora’nın çaprazlanması sonucu elde edilmiştir. Boyu ve tepe tacı genişliği 4.5-7.5 m olan geniş oval formlu, kısa boylu, çok dekoratif bir ağaçtır. Yazın yeşil yaprakları almaçlı dizilmiş, 15 cm uzunluğunda, ters oval ve eliptik biçimlidir. İlkbaharda yapraklanmadan önce açan, güzel kokulu, beyaz çiçekleri 7.5-15 cm genişliğinde, beyazımsı pembe renkli, dış kısmı erguvani kırmızı şeritlerle bezeli ve çanak formludur.Güneşli veya yarı gölgeli yerlerde, nemli, iyi drenajlı, özellikle asidik ve nötr topraklarda iyi yetişir. Kuvvetli alkalen topraklarda ise yaprakları sararır. Toprağın çok fazla nemli olması, köklerin gelişimini engeller. Formel düzenlenmiş bahçelerde veya orman içinde yer alan bahçe düzenlemelerinde vurgu amacıyla, odak noktası olarak kullanılır. Manolyaların çiçek tomurcukları, geç donlara karşı çok hassastır. Bu nedenle rüzgâr alan yerlere dikilmemesi gerekir. Kış sonlarına doğru budama yapılabilir ya da saplarındaki öz suyunu kaybetmemesi için yaz sonunda ve mümkün olduğu kadar az miktarda budama yapılmalıdır. Üretimi tohum ve çelikle yapılır.
Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 1 m’dir. Küçük sık dallı bir çalıdır. Her dem yeşil gölgeyi seven bir çalıdır. Yaprakları deri gibidir. Erkek bireyler genellikle beyaz bir yaprak kenarına sahiptir. Sürgünleri açık renklidir. Güzel kokulu, sarı ve beyaz çiçeklere sahiptir. 5-8 cm uzunluğunda çiçek kurulları oluşturur. Çiçeklenme mayıs ayında olur. Çok bol miktarda yuvarlak ve kırmızı meyvesi vardır. Ekim ayı ile ilkbahar ayları arasında meyveler oluşur. Hem erkek hem de dişi bitkiler eşit oranda çok yaygındır. Kış donlarına karşı çok dayanıklıdır. Hava kirliliğine karşı çok dayanıklıdır. Gölge alanlarda; salon ve balkonlarda, açıkta, donsuz, yarı gölge ve siperli yerlerde ve humuslu-asidik topraklarda iyi yetişir. Hava kirliliğine dayanıklıdır. Soliter olarak kullanılır.
Brezilya’da doğal olarak yetişir. Boyu 8-10 m, genişliği ise 4-6 m’dir. Çok zarif, her dem yeşil ve tırmanıcı bitkidir. Oval, sivri, 3-5 cm boyunda koyu yeşil renkli yapraklarla örtülen, ince esnek dalları vardır. Mayıs ayından kasım ayına kadar olan çiçekleri yıldız şeklinde, ortası sarı, lila ve mavi renklidir. Her türdeki bahçe toprağında yaşar. Kış sonunda güçlü bir budama daha bol çiçeklenme sağlar. Kısa sürede duvarları, çitleri, pergolaları vb. kaplamak için idealdir.
Çin, Kore ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 12-18 m olan, yuvarlak formlu bir ağaçtır. Dalları uzun, hafif kıvrıktır. Su¨rgu¨nleri parlak koyu yeşil ve az sayıdadır. Yazın yeşil yaprakları, çok sıralı sarmal dizilmiş, bileşik tek tu¨ysu¨, 25 cm uzunluğunda, 7-17 yaprakçıklıdır. Yaprakçıkları eliptik oval mızrak biçimli, 5 cm uzunluğunda, kısa saplı, u¨st yu¨zu¨ parlak yeşil, tu¨ysu¨z, alt yu¨zu¨ mavi yeşil ve çok az tu¨ylu¨du¨r. Sonbaharda açık sarı bir renk alır. Çiçekleri sarımsı beyaz, 1-1.5 cm uzunluğunda ve kokuludur. Ağustos’ta çiçek açar. Terminal durumlu çiçek kurulları 30 cm uzunluğundadır ve çok sayıda çiçekten oluşur. Meyveleri 5-8 cm uzunluğunda, 1-6 tohumlu, aşağıya sarkan yuvarlak formlu bakla şeklindedir. Ilıman iklim bölgelerinde, gu¨neşli yerlerde taze ve kuru kumlu, çakıllı balçıklı veya balçıklı, az asidik veya çok alkali topraklarda iyi yetişir. Yaşlı ağaçlar donlara karşı çok dayanıklıdır. Sıcak kent iklimine ve hava kirliliğine karşı toleranslıdır. Dekoratif göru¨nu¨mu¨ sayesinde kent içinde park ve bahçelerde soliter ya da grup ve kitle oluşturmada kullanılır. Yol ağacı ve ru¨zgâr perdesi tesisi için de oldukça uygundur. Arılar için önemli bir besin kaynağıdır.
Kışın yaprağını döker. Sarkık formludur. Yaz sonunda açan sarımsı beyaz hoş kokulu çiçekleri vardır. Sıcağa kuraklığa ve kirli şehir havasına dayanıklıdır. Önce hızlı büyür sonraları yavaşlar. Kısa bir gövdesi vardır. Dal uçları ve genç dallar düz ve yeşildir. Yaşlandıkça açık gri ve kahverengi olurlar. Sonbahar sonunda renk değiştirmeden dökülen yapraklar eğreltiyi andırır.
Avrupa ve Asya ile ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu 10-15 m, tepe tacı genişliği 6 m olan, yuvarlak ve gevşek formlu, çok gövdeli ağaçtır. Genç gövde kabuğu düzgündür. Yaşlanınca kabuk uzunlamasına çatlar. Taze sürgün ve tomurcukları yumuşak tüylü, sonra kaygan ve gri kahverengidir. Yaz yeşili yaprakları, bileşik tüysü, 20 cm uzunluğunda, 9-15 adet yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 3-4 cm uzunluğunda, dar mızrağımsı biçimli ve tüylü, uçları sivri, kenarları dişli, üst yüzü koyu donuk yeşil, alt yüzü gri yeşil renkli ve tüylüdür. Sonbahar renklenmesi sarı turuncu ya da turuncu kırmızıdır. Mayısta açan çiçekleri beyaz renklidir. Çiçek kurulları şemsiye formlu salkım durumludur. Meyveleri fındık büyüklüğündedir. Meyve kurulu 1.5 cm genişliğinde, rengi ağustos ayından itibaren parlak açık kırmızı ya da mercan kırmızısıdır. Güneşli ya da yarı gölge yerlerde ve humuslu asidik topraklarda yetişir. Rutubetli yerlerde hatta turbalıklarda da yetişebilir. Donlara dayanır. Işık ağacıdır. Gençlikte hızlı gelişir. İyi sürgün verir. Öncü bir ağaç türü sayılır. Park ve bahçelerde grup halinde, soliter ya da yol ağacı olarak kullanılır. Üretimi tohumla ya da aşı ile yapılır. 70-80 yıl kadar yaşar.
Akdeniz kuşağında ve Güney Avrupa’da doğal olarak yetişir. Boyu 3m’dir. Dağınık formlu ve her dem yeşildir. Yaprakları 1-2.5 cm büyüklüğünde ve mavi-yeşil renklidir. Yeşil sürgünleri, çoğunlukla seyrek yapraklı ya da yapraklardan yoksundur. O zaman, yaprağın fonksiyonunu üstlenir. Sürgünleri sepet örmede kullanılır. Yazın geç açan çiçekleri, canlı sarı renkli, kokulu ve güzeldir; 3-3.5 cm uzunluğunda, 2-2.5 cm genişliğindedir. Çiçek kurulu seyrek salkım biçimlidir. Meyveleri bakla gibi, 7.5 cm uzunluğunda, ipek gibi gri tüylerle kaplıdır. Tohumları bol, parlak kırmızı-sarı renkli ve sert kabukludur. Güneşli ve kurak yerlerde, fakir-kuru-kum topraklarında yetişebilir. Yamaç topraklarının tutulmasında, park ve bahçelerde grup teşkilinde kullanılır.
Boyu 1.5 m’dir. Dik büyür. Çok az dallanan bir çalıdır. Sürgünleri üzerinde uzunlamasına çizgiler vardır ya da tamamen yuvarlaktır, tüysüzdür ya da sadece başlangıçta çok az tüyler bulunur. Yaprakları yumurta biçiminde ya da uzunlamasına yumurta şeklindedir. 2-8 cm uzunluğunda, sivri ya da çok sivridir. Yaprak tabanı kama şeklinde ya da yuvarlak, yaprak kenarı çift dişli, yaprağın alt yüzü açık ya da gri yeşil, damarların üzeri çoğunlukla tüylüdür. Yaprak sapı 1-3 mm uzunluğundadır. Çiçekler açık ya da koyu pembe renkte ve 4-6 mm genişliğindedir. 15-20 cm geniş yatay şemsiye şeklindeki çiçek kurulları, uzun sürgünlerin uç kısımlarında yer alır. Erkek organlar taç yapraklardan çok daha uzundur. Çanak yapraklar dik durur. Bezelerin oluşturduğu halka sadece birkaç tane lop ile belirginleşmiştir. Temmuz ve ağustos aylarında çiçek açar. Meyveler tüysüzdür.
Boyu 3-4 m’dir. Sürgünleri uzun oldukça dekoratiftir. Aşağıya doğru kıvrılmıştır. Yumurta biçimindeki yaprakları çok fazla derin olmayan 3 ve 5 lobludur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil, çiçekler saf beyaz, 8 mm genişliğinde düz yatay çiçek kurullarında toplanmış vaziyettedir. Mayıs ayının sonundan haziran ayına kadar dalların her tarafı bol miktarda çiçekle kaplanır. En fazla yaygın ve en değerli melezlerden biridir. Gölgeye tolerans gösterir ve yetişme ortamı isteği azdır. Çit bitkisi veya çiçekli çalı olarak önemli bir türdür. Gölgeye ve dona dayanıklıdır. Çit tesisinin yapımında ve süs bitkisi olarak kullanılır.
Kuzey Amerika’da, Kanada’nın Quebec bölgesinden Alaska’ya kadar olan bölgede, güneyde Pensinvalya, Virginya ve Michigan’da doğal olarak yetişir. Boyu 1m’dir. Sık dallı kök sürgünleri oluşturan bir çalıdır. Dalları oldukça incedir. Dik büyür. Sürgünleri de ince tüylüdür. Yaprakları yuvarlak ile yumurta biçiminde eliptik arasında değişen formdadır. 4-6 cm uzunluğunda uç kısmı küt, taban kısmı yuvarlaktır. Uzun sürgünlerde yer alan yapraklar genellikle daha büyük ve lobludur. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ve alt yüzü yumuşak tüylüdür. Çiçekleri kırmızımsı 5-6 mm uzunluğunda, 4 cm genişliğinde başaklar ya da salkımlar genişliğinde çiçek kurulları oluşturur. Yumurtalık borusu taç yapraklar tarafından sarılmış olan erkek organlara göre çok daha kısadır. Çiçeklenme haziran ile eylül arasında olur. Meyve küre şeklinde yumurta biçimindedir. 1-1.5 cm çapında kar beyazı renktedir. Eylül ve kasım aylarında dallarda kalır. Güneşli ve gölge yerleri tercih eder. Kuru ve asidik topraklarda yetişir. Hava kirliğine ve gölgeye dayanıklıdır. Çit ve gruplar halinde kullanılır.
Güneydoğu Avrupa’da doğal olarak yetişir. Boyu 6 m, tepe genişliği 3 m olan boylu bir çalıdır. Yazın yeşil yaprakları 5-12 cm uzunluğunda, oval ya da geniş oval biçimli, uçları sivri, üst yüzü taze yeşil, alt yüzü açık yeşildir. Çiçekler; erguvani renkte ve kokuludur, 20 cm uzunluğunda çiçek kurullarında yer alırlar. Mayıs ayında çiçeklenir. Güneşli ve yarı gölge yerlerde, humuslu nemli topraklarda iyi yetişir. Kalkerli toprakları sever. Çok önemli bir çit bitkisidir. Aynı zamanda rüzgâr perdesi oluşturabilir. Set yamaçlarının tespit edilmesinde çok etkilidir. Parklarda, bahçelerde ve soliter ya da grup halinde kullanılır. Her türlü budamaya uygundur.
Kışın yaprak döker. Bahar sonu ve yaz başında açan küçük bol miktarda gösterişli beyaz çiçekleri vardır. İyi ve zamanında budandıklarında güzel şekil alırlar ve bol çiçek açarlar. Yaprakları 2-4 cm. uzunluğunda ters yumurta şeklinde, testere dişli ve 3-5 lobludur.
Balkan yarımadasının doğusunda, Kırım’da ve Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Boyu 5 m’dir. Çalı ya da kısa boylu bir ağaçtır. Dalları hemen hemen siyah kabukludur. Yumurta biçiminde mızrak şeklindeki yaprakları dip kısma doğru daralır. Yaprak kenarı güneşe bakıldığında saydam görünümlüdür. Çiçekler pembe renklidir. Çanak ve taç yaprakları 4 adettir. 4-5 cm uzunluğunda salkım şeklinde bir önceki yıla ait dalların üzerinde salkım şeklinde çiçek kurulları oluşturur.Yaprakçıklar geniştir. Çiçek sapından belirgin bir şekilde daha uzundur. Çanak yapraklar 2 mm’den daha uzundur. Çiçeklenmeden sonra dökülürler. Yumurtalık boruları 3-5 adettir. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar. Geniş yapraklı çalılarla birlikte kullanılması oldukça zordur. Bu nedenle iğne yapraklı ağaçların altına getirilmesi ve çim alanlarında soliter olarak kullanılması daha doğrudur. Güneşli sıcak yerlerde hafif asitli iyi toprakları tercih eder ama Tamarix’in kuru ve en kumlu topraklarda bile yetişir ve en sert deniz rüzgârlarına dayanıklılık gösterir. Çok iyi öncü bir bitkidir; kumlu arazinin, kıyı bantlarının, kumulların tutulmasında, rüzgâr perdelerinin tesisinde ve kıyılarda ve batak topraklarda kullanılır. Bu yüzden peyzaj mimarlığında kullanılan en önemli bitkilerden biridir.
Kuzey Amerika’ da New Jersey’den Kentucky’e uzanan ve Missouri, Arkansas ve Oklahoma’yı kapsayan bölge ile gu¨neyde Florida ve Teksas‘da, özellikle Mississipi nehri bataklıklarında ve Meksika’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-40 m, tepe tacı genişliği 10-12 m’dir. Genellikle konik, yaşlanınca geniş dağınık formlu bir ağaçtır. Gövde dolgun, kabuğu ince, kırmızı ile gri kahverengi arasında değişen bir renkte, uzunlamasına çatlaklı, dallar yatay, aşağıya doğru yönelmiştir. Taze uzun su¨rgu¨nleri kahverengi ile kırmızı kahverengi arasında, tu¨ysu¨z, u¨zeri çok az duman renginde bir tabaka ile kaplıdır. Yazın yeşil yalancı tu¨ysu¨ yaprakları sapsız ya da kısa saplı, yaprakçıkları 5-20 mm uzunluğunda, 1-2 mm genişliğinde, açık yeşil; kısa su¨rgu¨nleri 5-10 cm uzunluğunda; sonbaharda kırmızı kahverengi bir renk alır. 1 yılda olgunlaşan kozalakları 2-3 cm uzunluğunda, yuvarlak ya da oval biçimli ve sapsızdır. Ilıman iklimlerde; bol gu¨neşli ya da yarı gölge yerlerde, nemli ıslak topraklarda ve bataklıklarda yetişir; kil ya da killi balçık topraklarda iyi gelişirler. Kışa ve kent iklimine dayanır, ama gençlikte donlara duyarlıdır, ışık isteği fazladır. Su basar sahalarda, ıslak topraklarda, su kıyılarında soliter ya da ku¨çu¨k gruplar halinde kullanılır. Kış döneminde çıplak göru¨nu¨şleriyle de ilginç ve dekoratiftir.
Avrupa, Ön Asya, Kafkasya, Kuzey İran, Kuzeybatı Afrika ve Madeira’da doğal olarak yetişir. Ülkemizde Karadeniz ve Marmara bölgesinde, Batı Anadolu’da, Akdeniz bölgesinin kıyı kesiminde ve Amanos Dağları’nda ku¨çu¨k gruplar halinde yayılış gösterir. Boyu 12-20 m, tepe tacı genişliği 10-15 m’dir. Gençliğinde geniş piramidal, yaşlandığında yuvarlak formlu, çok gövdeli bir ağaçtır. Gövdeler genellikle birbirlerine yapışık vaziyettedir. Gövde kabuğu kırmızı kahverengi, yaşlandığında gri kahverengi ve ince levhalar halindedir. Dallar yukarıya yönelmiş ya da yatay, oldukça sık, odunu reçinesizdir. Genç su¨rgu¨nleri yeşil, tomurcukları 3-4 mm, tomurcuk pulları yumurta biçiminde yuvarlak, sıkı bir şekilde birbirine yapışıktır. İğne yaprakları yassı, 1.5-3.5 cm uzunluğunda, 2-2.5 mm genişliğinde mızrak şeklinde, uç kısmı sivri, u¨st yu¨zu¨ parlak koyu yeşil, alt yu¨zu¨ açık veya gri yeşil renkli, dik duran dallarda ışınsal (radiyal), yatay dallarda iki sıra halinde tarak gibi dizilmiş ve tırpan gibi kıvrıktır. Çiçekleri iki evciklidir. Tohumun diş kısmı Arillus adı verilen kırmızı renkli, etli bir yapıyla çevrelenmiştir. Tohum, kabuk, su¨rgu¨nler ve yaprakları zehirlidir. Tohum 6-7 mm uzunluğunda, 3.5 mm genişliğinde elips şeklinde sivri, yassı veya u¨ç köşelidir. Ilıman iklim bölgelerinde besince zengin, taze ve serin, kireçli balçık ve kil topraklarında iyi gelişir. Gölgeye çok dayanıklıdır. Kent iklimine, ru¨zgâra ve donlara dirençlidir. Ku¨tu¨k su¨rgu¨nu¨ verir. Budama için çok uygundur. Park ve bahçelerde grup ve ku¨meler içinde ya da soliter olarak kullanılır. Canlı çit tesisinde, bir plastik obje için fon oluşturmada, en önemli su¨s bitkilerinden biridir. Taxus baccata ‘Fastigiata’ İrlanda’da elde edilmiştir. Boyu 5-7 m, genişliği 2-3 m olan, su¨tun formlu bir varyetedir. Koyu yeşil ibrelerle kaplıdır. Dekoratif, kırmızı Arilluslu meyveleri vardır.
Kuzeydoğu Amerika ve Kanada’da soğuk, serin yerlerde, bataklık, nehir ve göl kıyılarında boreal ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 3-4 (-6) m olan sık ve çatallı bir dallanma gösteren, piramidal formlu bir ağaçtır. Gövde ve dalların kabuğu ince, boyuna çatlaklı, lifli, kahverengi veya kırmızı kahverengi; dallar kısa, dağınık, aşağıya doğru sarkar, uç kısımları yukarıya yönelmiştir. Genç su¨rgu¨nlerin u¨st yu¨zu¨ koyu yeşil, alt yu¨zu¨ açık yeşil, kışın bronz kahverengidir. Pul yapraklar 1-4 mm boyunda, 1-2 mm eninde, ucu sivri, u¨st ve alt yu¨zu¨ mat sarımsı yeşil, yassı su¨rgu¨nlerde çapraz karşılıklı dizilmiş, sırtlarında yuvarlak çıkıntılı yağ bezeleri vardır. 1 yılda olgunlaşan, oval biçimli ve 1 cm bu¨yu¨klu¨ğu¨nde 8-10 pullu kozalakları su¨rgu¨nlerinin ucunda yer alır, u¨reyimli olan bir pul altında 2 yassı ve ku¨çu¨k kanatlı tohum bulunur. Ilıman iklimlerde; bol gu¨neşli, yarı gölge yerlerde kuru nemli topraklarda yetişir. Soğuk yerlerde, derin ve gevşek balçık topraklar u¨zerinde iyi gelişir. Hava kirliliğine dayanıklı değildir. Çit ve yeşil perde tesisi için uygundur. Park ve bahçelerde ku¨çu¨k gruplar ya da soliter olarak kullanılır, budamaya çok elverişlidir. Park ve bahçelerde kullanılan çok sayıda ku¨ltivarı vardır.
Her dem yeşil çalı ve ağaç şeklindedir. Sık ve piramit şeklindedir. Açık yeşil ibreleri vardır. Kireçli topraklara uyum sağlarlar. Hava kirliliğine dayanıklıdır. Kuvvetli budamaya çok dayanıklıdır.
Amerika ve Kanada’da genellikle nemli yerlerde karışık iğne yapraklı ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 12-15 m, tepe tacı genişliği 4-6 m olan piramidal bir tepe çatısına sahip orta boylu bir ağaçtır. Gövde kırmızı kahverengi veya gri kahverengi, dar şeritler halinde boyuna çatlaklı, lifli; gövdeden yatay olarak çıkan, aşağıya sarkan dalların uçları yukarı yönelmiştir. Su¨rgu¨nleri çok uzun ve birbirine paralel; pul yaprakları su¨rgu¨nlere karşılıklı olarak dizilmiş, yaprakların u¨st yu¨zu¨ parlak koyu yeşil, alt yu¨zu¨ mavimsi yeşil ve beyazımsı stoma lekeli, pul yaprakları aromatiktir. Erkek çiçek kozalakları uzun yumurta biçiminde, 12 mm uzunluğunda; yazın yeşil, kışın kahverengiye döner. Kozalaklar bir yılda olgunlaşır. Dişi çiçek kozalakları 10-12 puldan oluşur. Olgun kozalakların pulları deri gibi sert, 3 çifti u¨reyimli; her pulun altında 2-3 adet kanatlı ve reçineli tohum bulunur. Serin deniz ikliminde yetişir; derin ve serin humuslu topraklarda ve yu¨ksek hava nemi olan yerlerde iyi yetişir, toprak bakımından kanaatkârdır; hızlı bu¨yu¨r, gençlikte donlara ve kuraklığa oldukça duyarlıdır. Gu¨neşli ve yarı gölgeli yerlerde yetişir. Dekoratif bir tu¨rdu¨r, park ve bahçelerde soliter kullanılır. Park ve bahçelerde su¨s bitkisi olarak kullanılan birçok ku¨ltivarı vardır.
Avrupa, Güney İtalya ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 30-50 cm’dir. Çok dallı, yuvarlak formlu ve sert yapılıdır. Geç ilkbahar ve erken yaz aylarında pembe ve beyaz çiçek açar. Bitkinin hoş bir aromatik kokusu ve sıcak keskin bir tadı vardır. Doğrudan güneş alan yerlerde iyi yetişir. Kuraklığa yüksek derecede toleranslıdır. Kaya bahçelerinin vazgeçilmez bitkisidir. Çok iyi bir yer örtücüdür.
Kuzey Amerika’da Quebec’ten Manitoba’ya güneyde Virjinya, Alabama, Arkansas, Teksas’a kadar uzanan bölgede doğal olarak yetişir. Boyu 40 m, tepe tacı genişliği 8-10 m’dir. Geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Sürgünleri çıplak, zeytin yeşili veya kahverengimsidir. Yapraklar yazın yeşil, almaçlı, yumurta biçiminde veya yuvarlak 25 cm uzunluğundadır. Yaprak ucu birden sivrilmiştir. Yaprak tabanı yürek şeklinde ya da değildir. Yaprak az çarpık, yaprak kenarı kaba dişli, dişlerin uç kısmı kıl gibi sivridir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil, çok az parlak ve çıplak, alt yüzü açık yeşildir. Sadece yaprak damarlarının üstünde seyrek tüyler veya tüy demetleri yer almaktadır. Çiçekleri açık sarı renkli, 1.5 cm genişliğinde, 6-15 çiçekli, tüysüz, sarkık çiçek kurulları oluşturur. Haziran ve temmuz aylarında çiçeklenir. Meyveleri yumurtamsı yuvarlak, 1 cm boyunda ve üzeri tüylüdür. Ilıman iklim bölgelerinde hemen hemen her türlü toprak şartlarında yetişebilir. Kurak topraklara da uyum gösterir. Park ve bahçelerde soliter kullanılır. Ayrıca iyi bir yol ağacıdır.
Orta Avrupa’nın alçak kesimlerinde ve Alpler’in 1500 m ye kadar olan yükseltilerinde doğal olarak yetişir. Yazın yeşil; sıcak, nemli ormanlarda ve meşe gürgen ormanlarında doğal olarak yetişir. Orta derecede kuru veya nemli, humus bakımından zengin, sığ veya derin, az asidik ya da alkali topraklarda, killi topraklarda doğal olarak yetişir. Boyu 18-25 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan piramidal formlu, sık dallı, geniş tepe çatılı, ileri yaşlarda kubbemsi forma sahip olan boylu bir ağaçtır. Açık yerlerde tek başına yetiştirilirse, olgunlaştığında yukarıya doğru uzanan dallar aşağı doğru sarkar. Sürgünler parlak tüysüz, başlangıçta kırmızı kahverengi, gölgede kalan kısmı açık kahverengi, daha sonra bakır kahverengiye dönüşür. Gölgede kalan yerlerde sürgünler zeytini kahverengidir. Tomurcuklar 6 mm büyüklüğünde, tomurcukları 7 mm, deri gibi parlak, kırmızı kahverengi, genellikle görülebilir pullarla kaplıdır. Yapraklar yazın yeşil, almaçlı, ters yürek biçiminde veya yuvarlak formlu, 3-10 cm uzunluğunda ve genişliğinde, yaprağın üst yüzü koyu yeşil, çok az konveks, alt yüzü mavimsi gri yeşil, orta damarın üzerinde kırmızı kahverengi tüyler bulunur. Sonbahar renklenmesi sarıdır, genellikle canlı sarı bir renk alır. Çiçekler sarı beyaz şemsiye şeklindeki çiçek kurullarında bulunur. 5-11 çiçekten kurullar oluşur. Tatlı bir kokusu vardır. Temmuz ayının başlarında çiçeklenmeye başlar. Yumurta biçiminde veya yuvarlak meyveler çok ince bir kabukla sarılmıştır. Üzerinde çıkıntılar görülür. Kazık kök sistemi ilk 7-8 yıllık sürede gelişir. Daha sonra güçlü asimetrik sığ bir kök sistemine dönüşür. Genellikle yatay olarak uzanan çok yoğun kılcal köklerin hakim olduğu bir kök sistemidir. Meşe, akçaağaç, gürgen, kayın, karaağaç, kızılağaçtan daha sık bir kök sistemi vardır. Güneşli ve kısmen gölgeli yerlerde daha iyi gelişir. Orta derecede kuru, nemli, besin maddesi bakımından zengin az asidik ve alkali topraklarda daha iyi gelişir. Küçük yapraklı ıhlamur besin maddesi bakımından fakir olan, ancak aşırı derecede kuru olmayan yerlerde kolaylıkla uyum sağlar ve gelişir. Donlara karşı çok toleranslıdır. Yarı gölgeli, ancak sıcak olan yerlerde gayet iyi gelişir. Sıcak ve kuru havaya, kent iklimine, geçici kuraklığa, rüzgârlara karşı oldukça toleranslıdır. Küçük yapraklı ıhlamur 1000 yaşına kadar yaşayabilir. Çiçekleri arılar için önemli bir besin kaynağıdır. Transplantasyonu oldukça kolaydır.
Amerika’da Princeton fidanlığında ıslah edilmiştir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan düz, tek bir gövdeden çıkan dalları diyagonal olarak yukarı doğru uzanan, alt kısımları ise aşağı doğru sarkan, simetrik, geniş, oval bir tepe tacına sahip orta boylu bir ağaçtır. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, ters yürek şeklinde veya yuvarlak, 6-10 cm uzunluğunda ve genişliğindedir. Yaprak üst yüzü koyu yeşil ve deri gibi parlak, çok az miktarda konvekstir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekleri sarımsı beyaz renklidir. Çok yoğun kokuludur. Haziran ve temmuz aylarında çiçeklenir. Meyveleri 6 mm uzunluğunda, oval küre formlu, hafif şekilde damarlı, olgunlaşırken gri yeşil renklidir. Orta derecede nemli, besin maddesi bakımından zengin, az asidikten alkaliye kadar değişen özelliklere sahip topraklarda en iyi sonuç verir.Ancak, tüm ıhlamurlar arasında, çok kuru olmadığı sürece güçsüz topraklara da uyum sağlayan türdür.Çok rustik, düşük sıcaklıklara karşı dirençli, sıcağa, geçici kuraklığa ve kirliliğe dayanıklıdır. Donlara karşı toleranslıdır. Sıcaklığa ve kent iklimine direnç gösterir. Tilia cordata ile karşılaştırıldığında istekleri daha azdır.
Boyu 25-35 m, tepe tacı genişliği 12-15 m olan, başlangıçta piramidal, olgunlaştığında ise yüksek bir kubbeyi andıran, dalları aşağı sarkan forma sahip bir ağaçtır. Dalları kırmızı kahverengi, gölgede kalan kısımları kahverengi turuncu ile kahverengi zeytini yeşil arasında değişir. Yaşı ilerlediğinde, kabuk gri kahverengi bir renk alır. Tomurcuklar 5 mm, terminal tomurcuk ise 8 mm’dir. Tomurcuklar koyu kırmızı ile mor kırmızı arasında değişen renkte, çoğunlukla 3 adet görülebilen pulla kaplıdır. Yaprakları yazın yeşil ve almaçlı dizilmiştir. Yaprak tabanı yürek şeklindeve çarpıktır. Yaprak ayası genellikle yatay, 6-10 cm uzunluğundadır. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil, tüysüz, alt yüzü açık yeşildir. Yaprak damarları üzerinde sarı ile beyaz arasında değişen renkte tüy demetleri bulunur. Sonbaharda sarı renk alır. Çiçekleri sarı renklidir. 3-7 çiçek bir araya gelerek şemsiye şeklinde çiçek kurulları oluşturur. Güzel kokuludur. Haziranda çiçek açar. Yuvarlak meyvelerinin kabukları serttir ve kabuk üzerinde çizgi halinde çıkıntılar bulunur. Kök sistemi oldukça sığdır. Yatay olarak yanlara doğru yayılan kılcal damarların oluşturduğu bir kök sistemine sahiptir. Toprak tabakasının üst kısımlarında yoğun bir kök oluşumu görülür. Güneşli yerlerde besin maddesi bakımından zengin, derin, orta derecede kuru veya nemli topraklar üzerinde yetişir. En iyi gelişimi nemli, orta derece asidik ve alkali topraklarda gösterir. Donlara karşı toleranslı olması, sıcağı sevmesi, kısa süreli kuraklığa dayanıklılığı, kent içinde iyi gelişimi, yaşlı ağaçların sürgün vermesi, rüzgâra dayanıklılığı en önemli özellikleridir. Diğer özellikleri ise Tilia Cordata’ya benzer. Yaprakları yansıtıcı özelliklere sahiptir. Tozun yapışmasını ve ısınmasını engeller, özellikle kent içindeki yollar için çok uygun olan ağaçtır.
Batı, Orta ve Güneydoğu Avrupa’da ve ülkemizde doğal yetişir. Boyu 30-35 m, tepe tacı genişliği 18-25 m olan, başlangıçta geniş oval, daha sonra yuvarlak ve yaşlandığında da kubbemsi bir forma sahip, sağlam kalın gövdeli boylu bir ağaçtır. Açık alanlarda kısa, çok kalın bir gövde oluşturur. Dallanma gövdenin alt kısımlarından başlar, dar açılıdır, ana dallar tepe çatısının içine kadar uzanır, alt dalları ise aşağı sarkıktır. Genç yaşlarda (20 yaşına kadar) hızlı gelişir. Küçük yapraklı ıhlamurlara göre çok daha büyük ve çok daha ihtişamlı görünüme sahiptir. Sürgünlerin güneş gören kısımları kırmızı mor, gölgede olan kısımları ise açık kırmızı kahverengidir, daha sonra kahverengiye dönüşür. Kış aylarındaki sürgünler tüysüzdür. Bazen uç kısımlar az tüylü olabilir. Tomurcuklar kırmızı mor, 6 mm uzunluğunda deri gibi parlaktır. Genellikle 3 adet görülebilir pul ile çevrilmiştir. Çiçekleri sarı renklidir. Tatlı kokusu vardır. Haziran ve eylül aylarında çiçeklenir. Çiçeklenme 15-20 yıl sonra başlar. Meyveleri yumurta şeklinde ya da yuvarlak küre şeklinde, odunsudur. Kahverengi meyvelerin çok belirgin 5 çizgi halinde çıkıntı ve kalın kabuklarıyla dikkat çeker. Kök sistemi Tilia cordata’nın kök sistemi gibidir. İlk 7-8 yıl içinde kazık kök oluşturur. Daha sona bu kazık kök asimetrik bir durum alır. Çoğunlukla yatay yanlara doğru yayılan kılcal kökler hakimdir. Meşe, gürgen, kayın, huş, akçaağaç, kızılağaç ve karaağaca göre daha yoğun bir kök sistemi vardır. Bu haliyle çınarın kök sistemine büyük benzerlik gösterir. Güneşli ve yarı gölgede serin ve nemli ortamda iyi yetişir.Nemli besin maddesi bakımından zengin derin alkali ya da çok az asidik kalkerli toprakları tercih eder. Donlara karşı dayanıklıdır. Fakat geç donlardan etkilenir. Çünkü Tilia cordata’dan daha önce çiçek açar. Sıcak kuru atmosfer şartlarına ve kuraklığa dayanıklılık gösterir. Genel olarak yarı gölgede gelişen bir ağaçtır. Nemli ortamlarda daha iyi gelişir. Tuzlara karşı dirençsizdir. Mazı arılarına karşı hassastır. Bal arıları için çok iyi bir besin kaynağı oluşturur. Yapraklarının toprağı iyileştirme özelliği vardır. Çünkü çok çabuk çürür ve yaprakları protein, kireç ve çok az miktarda organik asit ihtiva eder. Bu nedenle çürüdüğünde çok iyi bir üst toprak oluşturur. Yoğun kök sistemi nedeniyle toprağın stabilizasyonuna da katkıda bulunur. Yaşlı gövde ve köklerden sürgünler verir. Bu nedenle gençleştirilmesi kolaydır. Rüzgâra karşı dayanıklıdır. Biyolojik ömrü 1000-1500 yıl arasında değişir.
Balkan Yarımadası ve Kuzey’de Macaristan ve Batı Ukrayna ile ülkemizde yazın yeşil geniş yapraklı ormanlarda doğal olarak yetişir. Boyu 20-30 m, tepe tacı genişliği 10-12 m olan sık dallı, geniş yuvarlak formlu bir ağaçtır. Gövde kabuğu genç yaşlarda düz, daha sonraları çatlaklıdır. Dallar dik büyüyen gövde ile dar bir açı oluştururlar. Genç sürgünleri gri tüylü ve beyazımsı yeşil, daha sonra tüysüz ve kırmızımsı kahverengi ile zeytin yeşili arasında bir renktedir. Yaprakları yazın yeşil, almaçlı, yürek şeklinde, 6-10 cm uzunluğunda, dip kısmı çarpık, kenarları keskin dişli; üst yüzü koyu yeşil,seyrek tüylü, daha sonra tüysüz, alt yüzü, gümüşi beyaz, yıldız tüylerle kaplı; sonbaharda yapraklar altın sarısı bir renk alır; yaprak sapı 2-3.5 cm, ince keçemsi tüylerle kaplıdır.Çiçekleri mat beyaz renkli, 5-10 çiçekli sarkık bir çiçek kurulu oluşturur; haziran-temmuz aylarında çiçeklenir. Meyveleri sivri yumurta biçiminde, 8 mm uzunluğundadır. Ilıman iklim bölgelerinde güneşli yerlerde ve nemli taze topraklarda iyi yetişir; kentlerde de hava kirliliğine ve egzoz gazlarına dayanıklıdır. Park ve bahçelerde soliter ya da grup veya kitle halinde, kent içinde de yol ağacı olarak kullanılır.
Tilia cordata ve Tilia dasystyla arasında bir hibrit olduğu tahmin edilmektedir. Boyu 15-20 m, tepe tacı 10-12 m’dir. Orta boylu bir ağaçtır. Konik bir tepe tacına sahiptir. Dik büyüyen bir ana gövdeye sahiptir. Yaşlandığında yüksek kubbe şeklinde bir form kazanır. Dalları orta derecede güçlüdür. Yukarıya doğru yönlenmiş ya da yatay uzanmaktadır. Gövdenin alt kısmında ise dallar aşağı doğru yönelmiştir. Orta derecede veya hızlı büyüyen bir kültivardır. Sürgünleri sarı daha sonra yeşil ve canlı yeşil tüysüz en sonunda ise gri bir renk alır. Gövde kabuğu açık gri ile siyah arasında değişen bir renge sahiptir. Tomurcuklar sarı, yeşil, kırmızı ve kahverengi arasındadır. Parlaktır. Yapraklar yazın yeşil, almaçlı dizilmiş, yuvarlak yumurta şeklindedir. Uç kısmı sivri, tabanı çarpık yürek şeklinde, üst yüzü koyu yeşildir. Sonbahar renklenmesi sarıdır. Çiçekler sarı renkli şemsiye şeklindeki çiçek kurullarında 3-7’si bir arada sarkık vaziyette bulunur. Temmuz ayında çiçek açar. Yaklaşık olarak yuvarlak veya yumurta şeklinde 5 tane çıkıntısı vardır. Uzun süre bitki üzerinde kalır. Sığ bir kök sistemine sahiptir. Genellikle yanlara doğru yayılan kılcal kökler hakimdir.Toprağın üst tabakalında çok yoğun bir kök oluşum görülür. Güneşli yerlerde iyi gelişir. Toprak istekleri Tilia cordata’nın isteklerine çok benzer. Orta derecede kuru veya nemli, besin maddesi bakımından zengin, az miktarda asidik alkali topraklarda iyi gelişir. Donlara karşı dayanıklıdır, sıcak yerleri tercih eder. Aşırı sıcaklara geçici kuraklığa dayanır. Kent içinde iyi gelişir. Rüzgâra karşı dayanıklıdır. İyi yetişme ortamlarında yetişmesi halinde böcek enfeksiyonu çok az miktardadır. İdeal bir park ağacıdır. Kültüvarla arkadlar ve kutu formları için çok uygundur. Makaslanmaya çok dayanıklıdır. Kendi kendini kolaylıkla yeniler.
Hindistan ve Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 5-9 m’dir. Her dem yeşil, çok dallı ve sık bir sarılıcıdır. Kök kısmı odunsudur. Nemli yerlerde kökler oluşturur. Yavaş büyüyen bir türdür. Yaprakları eliptik ile mızrak şeklinde olabilir. Deri gibi parlak koyu yeşildir. Yapraklar 10 cm uzunluğundadır. Kış aylarında bronz kırmızı bir renk alır. Yaprak sapları koparıldığında süte benzer bir özsuyu görülür. Balçıklı, besin maddesi bakımından zengin ve iyi drenajlı topraklarda gelişimi çok iyidir. Son yıllarda kullanımı yaygınlaşmış, peyzaj uygulama çalışmalarında piramit ve değişik formlarıyla kullanımı artmıştır.
Çin’de doğal olarak yetişir. Boyu 12 m’dir. Ülkemizde en yaygın olarak kullanılan palmiyelerden birisidir. Gövdesi silindiriktir, dallanmaz. Genellikle kahverengi liflerle kaplıdır. Tepede küme şeklindeki bir arada toplanmış olan yapraklar yelpaze şeklindedir. Yelpaze formlu yaprakları 90 cm uzunluğunda ve 1.20 m genişliğindedir. Yaprak parçaları merkeze kadar ayrılmış vaziyettedir. Yaprak sapı uzundur. Yaprak üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü gri yeşildir. Tek cinsli ve hermafrodittir. Çiçekleri küçük, sarı renkli, çok sayıda bir arada, çok dallı uzun salkımlar halindedir. Meyveleri küremsi veya böbrek şeklinde, 12 mm boyundadır. Çiçek ve meyve salkımları 60 cm uzunluğundadır, tepedeki yaprakların arasından dışarı çıkar ve aşağı sarkar. Gelişimi oldukça yavaştır. Subtropik bölgeler için çok uygun bir palmiye türüdür. Dekoratif olması nedeniyle park ve bahçelerde soliter, grup ya da sıralar halinde çok yaygın olarak kullanılır.
Amerika ve Kanada’da derin vadilerde ve yamaçlarda doğal olarak yetişir. Boyu 15-20 m, tepe tacı genişliği 6-8 (12) m’ olan geniş piramidal formlu orta boylu bir ağaçtır. Gövde kabuğu koyu kahverengi, yaşlı gövdelerde kalın ve derin çatlaklıdır. Su¨rgu¨nleri ise ince, sarı ile gri kahverengi arasında değişen renkte ve tu¨ylu¨; tomurcukları açık kahverengi, ku¨çu¨k, simetrik oval, sivri; iğne yaprakları 18 mm uzunluğunda, 1,5 mm genişliğinde ucu yuvarlak, tarak gibi dizilmiş, u¨st yu¨zu¨ parlak koyu yeşil, alt yu¨zu¨ beyaz stoma çizgili, yeşil kenar bantları stoma çizgilerinden daha kalındır. Kozalakları oval, 17-25 mm uzunluğunda, 12-18 mm genişliğinde, oval, kısa saplı, sarkık, pulları deri gibi sert, gri kahverengi, kenarları yuvarlak, hafif dişlidir; 1 yılda olgunlaşır. Denizsel iklime sahip yerlerde nemli, derin ve serin balçık topraklarında iyi gelişir; soğuğa ve gölgeye dayanır; kar baskısına, yangına karşı duyarlıdır. Park ve bahçelerde soliter ya da ku¨çu¨k gruplar halinde kullanılır.
Güney Afrika’da doğal olarak yetişir. Boyu 30-60 cm’dir. Bitkinin yaprakları grimsi yeşil renktedir. Çiçekleri 2-3 cm uzunluğunda ve grup halindedir. Kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır. Güneşli ve gölge yerlerde yetişebilir. İyi drenajlı ve verimli topraklarda daha iyi gelişim gösterir. İlkbahar ve yaz aylarında, suya gereksinimleri vardır fakat kışın fazla su istemez. Peyzajda bordür bitkisi olarak veya kaya bahçelerinde grup halinde kullanılır.
Kuzey ve Orta Avrupa ile Batı Asya’da doğal olarak yetişir. Kalın gövdeli, yanlara doğru yayılan sık dallı yuvarlak tepe çatılı bir ağaçtır. Boyu 25-30 m, tepe tacı genişliği 20 m’dir. Düzgün bir gövdesi vardır. Ana dalları tepe tacının iç kısımlarına kadar uzanır. Alt kısımlardaki dallar aşağı sarkar. Hızlı büyüyen bir türdür. Sürgünleri başlangıçta gri yeşil olup beyaz tüylü, sonra açık gri renk alır. Tomurcukları konik biçimli, 3.5 mm uzunluğunda ve kahverengidir. Çiçek tomurcukları yuvarlak 5 mm uzunluğundadır. Yaprakları yazın yeşil almaçlı, geniş yumurta biçiminde, asimetrik, oldukça büyük ve 10-16 cm uzunluğundadır. Yaprakların üst yüzü koyu yeşil ve çok pürüzlü, genellikle çok değişkendir. Sonbahar aylarında sarı renk alır. Çiçekler kahverengi mor renklidir. Mart ve nisan aylarında yapraklanmadan önce kurullar şeklinde görülür. Kanatlı nuks meyvesi ters yumurta biçiminde veya elipsoiddir. Derine giden kök sistemi vardır. Başlangıçta bir kazık kök geliştirir. Olgun çağa geldiğinde ise oldukça sağlam yanlara doğru yayılan kökler, derinliği 1.5-1.6 m’yi bulan kazık kök sistemi geliştirir. Kök tabanında ya da kökün yayılış gösterdiği yerlerde birçok sürgün verir fakat istilacı özelliği yoktur. Güneşli ve yarı gölgeli yerlerde iyi gelişir. Başlangıçta büyük boylu ağaçların gölgelerine oldukça dayanıklıdır. Besin maddesi ve su ihtiyacı bakımından değerlendirildiğinde kanaatkâr bir türdür. Nemli, açık, derin ve besin maddesi bakımından az miktarda asidik ile çok fazla miktarda alkali kireçli zengin topraklarda gayet iyi gelişir. Donlara toleranslıdır. Sıcaklık isteği az, yarı gölgeli yerlerde gayet iyi gelişir. Nem isteği diğer karaağaçlara göre daha azdır. Öncü bir karaktere sahiptir. Bu nedenle su baskınına uğramış olan yerlerde kısa süre herhangi bir zarar görmeden varlığını sürdürebilir. Toprağı tespit etme özelliği vardır. Kökün taban kısmında ya da yan köklerinin bulunduğu yerlerden çıkan sürgünleri ile toprağı tespit eder. Yaprakları çok çabuk ayrışır. Toprağı iyileştirme özelliğine sahiptir. Biyolojik ömrü 400 yıl kadardır.
Orta Kuzey Avrupa, Kuzey Asya, Kuzey Amerika’da doğal olarak yetişir. Boyu 10-30 cm’dir. Küçük sürünücü her dem yeşil bir çalıdır. Dalları yukarı doğru yönelmiştir. Yapraklar ters yumurta biçiminde, 1 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir. Siyah noktalarla kaplıdır. Çiçekler küçük beyaz çiçek kurulları oluşturur. Beyaz ile pembe arasında değişen renge sahip çiçekler, mayıs ile haziran aylarında açar. Meyveler bezelye büyüklüğünde, saf kırmızı renkte, yenilebilir asidik tada sahiptir. Gölge yerler için çok iyi bir yer örtücüdür.
Avrupa’nın tamamında, Kuzey Avrupa’da, Kafkasya’dan Sibirya’ya kadar geniş bir alanda, nemli ormanlarda ve akarsu yataklarında yayılış gösterir. Boyu 4 m, genişliği 3-4 m’dir. Yazın yeşil yaprakları; karşılıklı, 3-5 loblu, 8-12 cm uzunluğunda, üst yüzü açık yeşil, alt yüzü gri yeşil, tüylüdür. Sonbahar renklenmesi koyu kırmızı ile turuncu kırmızı arasında değişir. Çiçek kurulları 8-10 cm genişliğinde, düz, krem beyaz renkli ve şemsiye şeklindedir. Çiçeklenme mayıs ve haziran aylarında olur. Çan şeklindeki minyatür çiçekler steril çiçeklerin oluşturduğu bir çelenk tarafından sarılmıştır. Büyük kenar çiçekleri sterildir. Eylül ayından itibaren bezelye büyüklüğünde, küre şeklinde ve parlak kırmızı renkte üzümsü meyvelerini oluşturur. Meyveler kış ortalarına kadar bitkinin üzerinde kalır. Yenilmez fakat olgunlaştığında zehirli değildir. Güneşli ve kısmen gölgeli yerlerde hafif asidik ve alkali topraklar üzerinde iyi bir gelişim gösterir. Kuşların korunması için çok önemli bir çalı türüdür ve çok çekicidir. Aynı şekilde rüzgâr perdesi oluşturmak ve toprağı tutmak amacıyla kullanılabilecek çok uygun bir türdür. Yamaçların tutunmasında, otoyol refüjlerinde ve kuş konukçusu olarak, park-bahçelerde grup ve soliter halinde kullanılır. En önemli kültüvarı Viburnum opulus ‘Roseum’dur. Hafif pembemsi beyaz top şeklinde çiçekleri vardır.
Çin ve Japonya’da doğal olarak yetişir. Boyu 2-3 m’dir. Geniş, yuvarlak formlu bir bitkidir. Yazın yeşil yaprakları; 10 cm uzunluğunda, geniş-oval eliptik ve ters-oval biçimli, kertik dişli, üst yüzü koyu yeşil, altı yıldızımsı ve tüylüdür. Sonbaharda yaprakları koyu kırmızı ile koyu mor kahverengi arasında değişen renklerdedir. 6-8 cm genişliğinde beyaz-krem renkli çiçekleri, katmerli top çiçek kurulları oluşturur. Sonra pembemsi bir renk alır ve solar. Özellikle korunmuş alanlarda çok sayıda çiçekleri ile dikkat çeker. İşlenmiş ve hafif asidik topraklarda iyi gelişme gösterir. Çok değerli bir soliter çalıdır.
Güney Avrupa’da, Akdeniz bölgesinde ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Boyu ve genişliği 1.5-2.5 m’dir. Her dem yeşil ve çok sık dallı bir çalıdır. Dalları düz yukarıya doğru uzanır. Sürgünleri çıplak bazen tüylüdür. Karşılıklı yaprakların üst yüzü koyu yeşil, alt yaprakları daha açık yeşildir. Ana damar yüzeyinde tüyler vardır. Yumurta şeklinde veya uzunlamasına elips şeklindedir. Yaprak ucu sivridir. Yaprak kenarı tamdır. 3-10 cm uzunluğundadır. Yaprağın taban kısmı kama şeklinde veya yuvarlaktır. Çiçeklenme önce tomurcuklarda başlar, pembemsi beyaz veya beyaz çiçekler, ocak ve şubat aylarında görülür. Hafif asidik, besin bakımından zengin ve taze topraklarda yetişir. Güneşli, kısmi gölgeli ve korunan yerleri tercih eder. Grup halinde ya da soliter kullanılır. Topiary sanatında piramit veküre formlarını oluşturmak için uygundur. Viburnum tinus ‘Lucidum’ Güney Avrupa’da doğal olarak yetişir. Boyu 1.5-2.5 m’dir. Hızlı büyüyen, her dem yeşil, dik ve sık gelişen bir çalıdır. Oval formlu, 3-10 cm uzunluğunda, çok sert, yeşil renkli, sonbaharda genellikle canlı bir kırmızı rengini alan büyük yaprakları vardır. İlkbahar sonunda apikal şemsiyeler halinde toplanan, 5-7 cm genişliğinde ve aromatik kokulu beyaz çiçekleri vardır. Hafif asidik, besin bakımından zengin ve taze topraklarda yetişir. Güneşli, kısmi gölgeli ve korunan yerleri tercih eder. Saksılarda ve topiary sanatının uygulanmasında kullanılır.
Her dem yeşil, sürünücü dalları aşağı sarkık, çok yıllık otsu bitki veya yarı çalılardır. Orta derecede hızlı büyür. Yaprakları her dem yeşil üçgen şeklindedir. Koyu yeşil ile siyah yeşil arasında değişir. Büyük tek başına duran çiçekleri dikkat çekicidir. Çok sayıda çiçek açar. Açık mavi renklidir. Nisan-mayıs aylarında çiçeklenir. Güneşli ve gölgeli yerlerde yetişebilir. Aşırı sıcağa karşı toleranslıdır. Sıcak yetişme ortamları ister. Donlara karşı hassas olduğundan sadece ılıman veya korunaklı yerlerde iyi yetişir. Herhangi bir zarar görmesi halinde yeniden kendisini yeniler. Kent iklimine karşı dayanıklıdır. Endüstri ve sanayi bölgelerinde gayet iyi yetişir. Orta derecede kuru veya nemli toprakları tercih eder. Kuraklığa karşı toleranslı oluşu abartılmamalıdır. Az miktarda asidik ya da çok alkali, iyi drenajlı, besin maddesi bakımından zengin topraklarda iyi gelişir. Ağır topraklarda yetiştirildiğinde donlara karşı oldukça dayanıklıdır.
ABD’nin güneybatı bölgeleri ve Meksika’nın kuzeyinde doğal olarak yetişir. Boyu 13-14 m, tepe tacı genişliği 3-4.5 m’dir. Tepe tacı açık yeşil renkli yelpazeyi andıran yapraklar tarafından oluşturulmuştur. Yaprak saplarının kenarları dişlidir. Çiçekleri krem beyaz renkte ve salkım halindedir. İki evciklidir. Dişi bireyler bahar sonu ile yaz başı arasında mavimsi siyah renkli meyveler oluşturur. Çekirdekli sulu meyveleri yenilebilir. Bakım tedbiri olarak soğuktan zarar görmüş yaprakların alınması yeterlidir. Bunun dışında bitki budama istemez. Hem sıcak hem de ılık olan yerlerde gayet iyi yetişir. Işık isteği çok fazladır. Bu nedenle tüm gün güneş alan yerlere dikilmelidir. Yarı gölge yerlerde de yetişir. Sürekli nemli bir ortam bulduğunda çok hızlı gelişir. Bitki genç ise her hafta ya da iki haftada bir derin sulama yapılabilir. Olgunluk çağında kuraklığa daha dayanıklıdır. Ayda bir sulama yeterli olur. Her türlü toprak şartlarında yetişir. Üretimi tohumla olur. Tohumlar ekilmeden önce etli kısım ayrılmalıdır.
Amerika ve Meksika’da çölleri çevreleyen vadi ve kanyonlarda doğal olarak yetişen bir palmiye tu¨ru¨du¨r. Florida ve Kaliforniya’da çok yaygın olarak kullanılan bir tu¨rdu¨r. Donlara karşı dayanıklılık göstereceği her yerde yetiştirilmektedir. Boyu 30 m’dir. Eşit aralıklarla yol ağacı olarak dikildiğinde veya yu¨ksek binaların yanına getirildiğinde çok etkileyici bir göru¨nu¨m oluşturur. Ağacın alt kısımları çıplaktır. Tek tek gövdeler 25-30 cm çapındadır. Yapraklar deri gibi parlak yeşil, 1.5 m uzunluğunda ve 1 m genişliğindedir. Yaprakları taşıyan yaprak sapları portakal renginde ve yaprak saplarının kenarı testere dişli olup dikenlidir. Gövde u¨zerinde kurumuş halde uzun su¨re kalan yaprak kalıntıları hem yangın tehlikesini artırmakta hem de fareler gibi diğer canlılar için sığınma ve barınma imkanı sunmaktadır. Bu nedenle Kaliforniya’da bazı belediyeler bu ölmu¨ş yaprakların uzaklaştırılması için mu¨cadele vermektedir. Fakat ağaçlarda bu işlemleri gerçekleştirme çok kolay olmamaktadır. Florida’da ise durum biraz farklıdır. İklimin nemli olması ve sık sık esen şiddetli ru¨zgârlar palmiyelerin gövdesini temizlemektedir. Bu nedenlerden dolayı da Florida’da bu tu¨r çok fazla boylanmamaktadır. Yaz başlarında bu¨yu¨k açık bej renginde dallı çiçek kurulları 2-3 m uzunluğunda ve beyaz çiçeklidir. Olgunlaştığında 1.3 cm uzunluğunda siyah meyveler oluşturur. Çimlenme yeteneği çok yu¨ksektir. Besin maddesi bakımından orta derecede zengin, iyi drenajlı topraklarda gayet iyi yetişir. Fakat besin maddesi bakımından fakir ve kumlu topraklarda bile gelişimini su¨rdu¨ru¨r. En iyi gelişimini gu¨neşli yerlerde gösterir. Fakat kısmen gölgeli yerlerde de yetişebilir. Kuraklığa karşı çok dayanıklıdır fakat yeterli miktarda nem sağlanacak olursa daha iyi gelişir. -7°C’ye kadar soğuğa dayanabilir. Bu sıcaklıkta yapraklar zarar göru¨r. Üretimi tohumlarla olur. 2 ay içinde çimlenirler. Formal gruplar yol ağaçlandırmaları geniş alanlarda yapılacak olan du¨zenlemelerde kullanılabilir. Genç bitkiler ise saksılarda teraslara ve iç avlulara tropikal bir hava vermek amacıyla yetiştirilir. Sadece çok geniş alanlarda kullanılmalıdır. Ev bahçeleri ve ku¨çu¨k avlular için çok uygun değildir. En önemli özelliklerinden biri tuzlara karşı toleranslı olmasıdır. Oldukça hızlı bu¨yu¨r. Transplantasyonu çok kolaydır.
Kışın yaprağını döker. İlkbahar sonunda açan huni şeklinde, kıvrık dalları tamamen kapatan gösterişli çiçekleri vardır. Pembemsi kırmızı veya beyaz çiçeklenir. Hızlı büyür. Kuşları cezbeder. Nemli toprak isteği vardır.
Kuzey Çin, Güneydoğu Mançurya ve Kore’de doğal olarak yetişir. Boyu 3-3.5 m’dir. Orta boylu bir çalıdır. Sık dallı dik büyüyen, yaşlı bitkilerde yan dallarının aşağıya doğru sarktığı orta boylu bir çalıdır. Çok hızlı büyür. Genellikle hibritlerinden daha büyüktür. Sürgünleri çok güçlüdür. Yazın yeşil yaprakları eliptik, 6-10 cm uzunluğunda, üst yüzü açık, yeşil alt yüzü tüylüdür ve kış aylarına kadar bitkinin üzerinde dökülmeden kalır. Taç yaprakları pembemsi beyaz, üzeri pembe lekeler şeklinde, özellikle bitki solmaya başladığında daha belirgin hale gelir. Tek tek çiçekler 2.5-3 cm genişliğinde, loplar 1 cm uzunluğunda oldukça serbest bulunur. Mayıs ayının ortalarından itibaren haziran ayına kadar çiçek açar. Kökleri sığdır ve toprak yüzeyine yakındır. Güneşli ve çok az gölgeli yerlerde iyi yetişir. Her türlü bahçe toprağında yetişmesine rağmen özellikle nemli bahçe topraklarını tercih eder. Açık alanlarda asidik ya da az alkali topraklarda iyi yetişir. Donlara karşı dayanıklıdır. Transplantasyon için çok uygundur. Yaşlı bitkiler dahi kolaylıkla transplantasyon edilebilir. Gölgede yetişebilir ancak daha az çiçeklenir. Hemen hemen hiçbir hastalık görülmez.
1980’li yıllarda Hollanda’da geliştirilmiş bir kültüvardır. Boyu 10 m taç genişliği 5 m civarındadır. 10 yılda 3 m boylanabilir. Sütun veya piramit formludur. Pul yapraklara benzeyen yelpaze şeklindeki dalların uç kısımları altın sarısı renkli, iç kısımlar ise kirli beyaz yeşil renktedir. Sarı yapraklı Leylandii servisi kültüvarları arasında en değerli olanıdır. Hızlı gelişen bir kültüvardır. Sık dallı ve sık yapraklı bir sütun form oluşturur, ince dalları ilkbahar aylarında bronz sarı renklidir. Olgunlaştığında parlak altın sarısı bir renk alır ve bu nedenle yanmadan güneş ışınlarına en fazla dayanabilen çeşittir. Boylu, yüksek canlı çitler veya rüzgâr şeritleri için çok önemli bir kültüvardır. Rüzgâra ve kuraklığa karşı toleranslıdır. Yaban hayvanları tarafından yenilmesi zordur.
Kuzey Amerika’nın güneydoğusunda North Carolina’dan Florida’ya ve batıda Tennessee’den Mississippi’ye kadar uzanan bölgede doğal yetişir. Doğal yayılış ortamında, kumlu kayalık habitatlarda, tarlalarda, yol şevlerinde ve açık ormanlarda görülür. Yayılış alanının dışında çok geniş bir bölgede doğallaşmıştır. Küçük bir palmiye gibi görünse de zambakgiller familyasının bir üyesidir. Her dem yeşil yaprakları yaklaşık 2.5 cm genişliğinde ve 60- 90 cm uzunluğundadır. Yapraklar bitkinin kök kısmından tek bir noktadan çıkar. Bir rozet formu oluşturur. Yaprakların kenarı uzun bukleli ipliklerle donanmıştır. Yaprak büyüdükçe onlar da soyulmaktadır ve sonra da yaşlı yaprakların üzerinde düşmektedir. Çiçek kurulu çok dikkat çekicidir. 3.5 cm uzunluğunda bir sap üzerinde yer alır. İklim ne kadar sıcaksa o kadar uzun, kış ayları ne kadar soğuksa o kadar kısadır. Çiçek kurulu üzerinde çok sayıda çiçek bulunur. Çiçekler beyaz renklidir ve yaklaşık 5 cm uzunluğundadır. Bitki çiçeklenip meyve verdikten sonra ölür fakat yan tomurcuklarından yeni bir bitki oluşur. Çok sayıda yaprakları farklı renklerde olan seleksiyonlar vardır. Bunların içinde en bilineni ‘Gold Sword’, ‘Bright Edge’dir. Güneşli yerleri tercih eder fakat yarı gölgeye de tolerans gösterir. Orta derecede nemli kuru topraklarda iyi yetişir. Kuraklığa karşı toleranslıdır. Tohumla kök çelikleriyle veya sürgünlerden elde edilen çeliklerle üretilir. Eğer bir avize çiçeğinin transplantasyonu yapılacak olursa 1 yıl sonra daire şeklinde küçük bitkilerinin büyüdüğü görülecektir. Bunlar kökün kenarındaki fidelerden oluşmaktadır. Karışık bordürlerde ve doğal alanlarda kullanılır. En uygun kullanım yeri kaya bahçeleridir. Diğer perenyaller arasında çok iyi vurgu elemanı olabilir. Kuraklığa çok toleranslıdır. İç mekânda da saksıda sulamadan gayet iyi yetişir. Agaveler, gramineler, kaktüs ve palmiyelerle birlikte kuraklığa dayanıklı peyzaj oluşturulmasında ilginç tekstür ve formlarla birlikte etkili olur.
Amerika’da doğal olarak yetişmektedir. Boyu 2-2.5 m, genişliği 2-3 m’dir. Sivri, keskin uçlu, yürek formlu, lacivertimsi yeşil renkte, 60 cm uzunluğunda, 5 cm genişliğinde mızrak yapraklara sahiptir. Olgun yaşlara ulaştığında alttaki yapraklar dökülmeye başlar. Dallanarak geniş pituresk bir görünüm oluşturur. Yazın ve sonbaharda çan biçimindeki beyaz ve yeşil çiçekleri son derece dekoratiftir. Güneşli ve sıcak yerlerde yetişir. Çim alanları üzerinde soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır.
Boyu 3-6 m, genişliği 1-3 m’dir. Hızlı büyüyen orta boylu bir çalı ya da kısa boylu bir ağaçtır. Dik büyür. Yanlara doğru yayılır. Geniş alanlar kaplar. Yaprakları her dem yeşil, deri gibi sert, mızrak şeklinde, koyu yeşil ile gri yeşil arasında değişir. 15 cm kadar uzunluğundadır. Çiçekleri beyaz ile kan kırmızısı arasında değişen renktedir. Çiçekleri huni şeklindedir, sade ya da katmerli olabilir. Vinca’nın yapraklarına benzer, sürgün uçlarında yer alan çiçek kurullarında bulunurlar. Güzel kokuludur. 7 cm kadar uzunluğundadır. Yaz aylarından sonbahar aylarına kadar çiçek açar. Dik duran kırmızımsı, kahverengi uzun kapsülleri 18 cm kadardır. Tohumları koyu kahverengi renginde, tüylü ve demetler halindedir. Tohumları zehirlidir. Güneşli, korunmuş veya yarı gölgeli yerlerde iyi yetişir. Donlara karşı çok hassastır. Kış sonuna doğru, seralarda radikal bir şekilde gövdeleri kesilmelidir. Besin maddesi bakımından zengin, balçıklı, nemli, iyi drenajlı topraklarda yetişir. Bitki tamamen zehirlidir. Cildin teması halinde kızarıklıklar meydana gelebilir.
Doğal yayılışı bilinmemektedir fakat Güney Asya olduğu tahmin edilmektedir. Lübnan, İran, Pakistan, Hindistan, Bangladeş, Nepal, Kore yarımadası, Güney ve Orta Çin’de yetişmektedir. Boyu 5-11 m, tepe tacı genişliği 3-9 m’dir. Yuvarlak oval formlu bir boylu çalı ya da kısa boylu ağaçtır. Olgun çağda kabuğu pürüzsüz kahverengi bir renk alır. Dalları oldukça dikenlidir. Bu dikenler düz ya da çengel şeklindedir. Tomurcukları dar konik gövde üzerindeki dikenlere çok benzer. Yazın yeşil yaprakları 2.5-7 cm uzunluğunda 1-3 cm genişliğindedir. Yaprağın üst yüzü cilalı parlak ve koyu yeşildir. Almaçlı dizilmiş, basit oval ya da yumurtamsı mızrak biçimindedir. Yaprak tabanı sivri yuvarlak, yapraklar 3 damarlıdır ve kenarları dişlidir. Yaprak sapı 3-6 mm uzunluğundadır. Sonbaharda yaprak sarı renk alır. Çiçekler küçük 5 mm genişliğindedir. Beyaz ile yeşil arasında değişen renklerdedir. Çok az kokuludur. Çiçeklenme çok uzun süre devam edebilir. Rüzgârla ve böceklerle tozlaşma olmaktadır. Meyveleri yenilebilir. 1.2-2.5 cm uzunluğunda eriğe benzeyen meyveye sahiptir. C vitamini bakımından çok zengindir. Meyvenin içinde tek bir tohum vardır. Çok fazla meyve üretir bu nedenle yoğun trafik olan yerlerde sorun oluşturabilir. Güneşli az miktarda alkali ya da asidik iyi drene olmuş topraklarda çok iyi gelişir. Kuraklık şartlarına dayanıklılık gösterir. Kumlu killi ve balçıklı topraklarda gayet iyi gelişir. Bataklık toprakların da veya ağır killi topraklarda gelişimi çok iyi olmaz. -15°C’ye kadar dayanıklıdır ve diğer Ziziphus türleri içinde en dayanıklı olanıdır. Bitkinin sürgün verme özelikleri vardır. Bu nedenle makaslanarak kontrol altında tutulmalıdır. Sulama sayesinde meyve erimi artırılabilir. Dengeli bir gübrelemede az miktarda da olsa gelişiminde olumlu bir etki yapar. Kurakçıl bitkilendirmeler için uygun olan bir türdür. Dekoratif değeri sınırlıdır. Daha çok meyvelerinden dolayı yetiştirilmektedir.
İzmir Peyzaj ve Bahçe Bahçe Bakım Merkezine Hoş geldiniz, Uzman Peyzaj Mimarlarımız ve Ücretsiz Keşif Hizmetimiz İçin 0534 767 050 Numaramızdan bize hemen ulaşabilirsiniz. Kapat
